شفا آنلاین: یکی
از عوامل موثر بر سود سازمان‌ها نحوه و چگونگی ساختار سازمانی آنها است.
اما مفهوم ساختار سازمانی چیست و در شرکت‌های دارویی وضعیت چگونه است؟
استیفن رابینز ساختار را در هر کسب‌وکار متشکل از سه بُعد پیچیدگی، رسمیت و
تمرکز می‌داند. بعد پیچیدگی اشاره دارد به حدود تفکیک وظایف درون سازمان و همچنین میزان تخصص گرایی و سلسله مراتب را تعیین می‌کند. در شرکت‌های داروسازی تخصصی‌های متنوعی از دانش‌آموختگان داروسازی، شیمی، زیست‌شناسی، مهندسی برق و مکانیک و عمران گردهم می‌آیند و با تقسیم‌کار نسبتا مشابهی ساختار سازمان را شکل می‌دهند.
بُعد رسمیت به قوانین، مقررات و رویه‌های جاری اشاره می‌کند که عملکرد کارکنان را کنترل می‌کند. بخشی از قوانین رسمی حاکم در شرکت‌های داروسازی از جانب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی وضع می‌شود، و برخی از قوانین نیز تابع ابلاغیه‌های وزارت کار و یا در نهایت هیئت‌مدیره شرکت‌ها است. اما سطح رسمیت در آن حوزه که ذیل اختیارات هیئت‌مدیره می‌باشد بسته به هر شرکت متفاوت است. رسمیت نه‌تنها برحسب اینکه مشاغل غیرتخصصی یا حرفه‌ای هستند تفاوت پیدا می‌کند، بلکه برحسب سطوح سلسله مراتب سازمانی و واحدهای وظیفه‌ای سازمانی نیز قابل‌تغییر و تفسیر هستند. هر چه سطح رسمیت در یک شرکت بیشتر باشد آزادی عمل و خلاقیت کارکنان کمتر می‌شود و بالعکس. بنابراین از بعد رسمیت شرکت‌های دارویی را می‌توان گروه‌بندی کرد.
بعد
تمرکز به میزانی که تصمیم‌گیری در یک نقطه واحد در سازمان متمرکز شده
اشاره دارد. نقطه مقابل تصمیم‌گیری متمرکز، تصمیم‌گیری غیرمتمرکز است، که
در آن قدرت تصمیم‌گیری در سازمان توزیع شده است. سازمان‌ها باید در مقابل
تغییرات محیطی از خود واکنش نشان دهند. عدم تمرکز این واکنش را تسریع
می‌کند؛ زیرا لازم نیست پردازش اطلاعات سلسله مراتب سازمانی را طی کند.
همچنین عدم تمرکز باعث می‌شود که داده‌های اطلاعاتی بیشتری در فرایند
تصمیم‌گیری مورد استفاده قرار گیرند. به علت مشارکت کارکنان در فرایند
تصمیم‌گیری، عدم تمرکز در تصمیم‌گیری، موجب انگیزش کارکنان و در نتیجه
افزایش بهره‌وری می‌شود. شرکت‌های دارویی نیز در طیفی قرار می‌گیرند که
یک‌طرف آن شرکت‌های با تمرکز تصمیم‌گیری بالا هستند و در سر دیگر طیف
شرکت‌هایی که نظام تصمیم‌گیری غیرمتمرکز دارند. امروزه درست یا غلط ملاک
ارزیابی موفقیت شرکت‌های دارویی بورسی و غیر بورسی، میزان سودآوری و جلب
منافع ذینفعان و صاحبان سهام است. اما برای مدیران ارشد شرکت‌ها مهم است که
بدانند هر یک از ابعاد ساختار سازمانی تا چه حد در موفقیت آنها در نیل به
اهداف موثر است؟ کدام ساختار سازمانی در هر یک از ابعاد آن (پیچیدگی،رسمیت و
تمرکز) می‌تواند به سودآوری بیشتر سازمان کمک کند؟ پاسخ به این سوالات
می‌تواند از طریق تحلیل دورن سازمانی و یا مقایسه با شرکت‌های مشابه به دست
آید. اما آنچه که واضح است و در علم مدیریت نوین بر آن تاکید می‌شود
انطباق ساختار سازمانی مناسب با اهداف و ماموریت هر شرکت است که مستقیما بر
سودآوری آن تاثیر دارد و این مهم جز با بهره گرفتن از دانش مدیریت
امکان‌پذیر نمی‌باشد.سپید
تحلیلگر حوزه دارویی
