مشکلات ادامه تحصیل دانشجویان معلول

شفا آنلاین>اجتماعی>  شمار افراد دارای معلولیت به تبع تحول کمی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی نسبت به گذشته افزایش یافته است. با این وجود این گروه از دانشجویان به واسطه وضعیت ویژه ای که دارند به امکانات و شرایطی نیاز دارند که تحصیل در دانشگاه را برای آنها آسان‌تر کند.

به گزارش شفا آنلاین:اما به رغم افزایش شمار آنان در دانشگاه‌های سراسر کشور، کاستی‌ها و موانع موجود که امر تحصیل را برای آنها در مقایسه با دانشجویان عادی <Normal students>دشوارتر می‌گرداند، همچنان به قوت خود باقی است.


مشکلات تردد: هم اکنون در کشورهای پیشرفته، مکان های عمومی را ملزم به تعبیه پارکینگ ویژه برای افراد دارای معلولیت در نزدیک ترین محل به ورودی ساختمان ها کرده است، هنوز این الزام برای مکان ها و معابر عمومی کشور، به خصوص در دانشگاه ها، وجود ندارد. دانشجویان معلولی که خودروی شخصی دارند، همسان با دیگر صاحبان خودروها باید با مشکلات زیادی برای پیدا کردن جای پارکینگ در دانشگاه ها دست و پنجه نرم کنند. این در حالی است که اختصاص مکانی خاص برای پارک خودروهای ویژه افراد دارای معلولیت منجر به کاهش مشکلات تردد آنها در فضای عمومی دانشگاه می شود.

هزینه رفت و آمد، مشکلات اداری و صنفی و هزینه تحصیل: وسایل نقلیه عمومی (اعم از اتوبوس‌ها و ایستگاه های مترو) برای افراد معلول جسمی  حرکتی و به خصوص کسانی که از ویلچر، واکر و عصا استفاده می کنند، قابل دسترسی نیستند. از اینرو، دانشجویان معلول باید هزینه زیادی بابت رفت و آمد به دانشگاه بپردازند. دسترسی به ساختمان ها و دفترهای اداری دانشگاه ها برای دانشجویان دارای معلولیت همان قدر دشوار است که دسترسی آنها به کلاس های درس.  علاوه بر این، در بیشتر دانشگاه‌های کشور، مرجع مشخص و متمرکزی برای مراجعه دانشجویان معلول و دریافت درخواست ها و مشکلات آنها وجود ندارد. معلولان نیازمند، بر اساس ماده ۸ قانون جامع حمایت از حقوق معلولین واجد شرایط در سنین مختلف می توانند با معرفی سازمان بهزیستی کشور از آموزش رایگان در واحدهای آموزشی تابعه وزارتخانه های آموزش و پرورش، علوم تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و  دیگر دستگاه های دولتی و نیز دانشگاه آزاد اسلامی بهره مند شوند.

حذف دانشجویان دارای معلولیت از برنامه های فرهنگی، تفریحی و ورزشی: دانشجویان دارای معلولیت اغلب حضور پررنگی در برنامه های جنبی دانشگاه و فعالیت های هنری، فرهنگی، ورزشی ندارند. دلیل این حذف شدن نه تنها در آماده نبودن امکانات عمومی برای دانشجویان معلول، بلکه حتی در نگرش حاکم نسبت به افراد دارای معلولیت، نیازها و توانایی های آنهاست.

مشکلات فرهنگی و نگرش های نادرست: به نظر می رسد نه تنها عموم مردم جامعه، بلکه حتی قشر دانشگاهی و تحصیلکرده نیز برداشت و برخوردی متاثر از الگوی پزشکی و اخلاقی معلولیت دارند. تعداد قابل توجهی از کسانی که در مراکز دانشگاهی مشغول به کار تدریس یا تحصیل هستند و معلولیتی ندارند، دانشجویان دارای معلولیت را با همان دیدگاه سنتی می بینند و قضاوت می کنند و درک درستی از نیازها، توانایی ها، محدودیت ها، مشکلات و حقوق معلولیت ندارند. از سوی دیگر، افراد دارای معلولیت از انتخاب بسیاری از رشته ها و مشاغل حرفه ای منع شده اند، در حالی که حتی با وجود معلولیت هایی که دارند، می توانند از پس آن رشته ها و مشاغل مرتبط برآیند. دعوت از متقاضیان برای معاینه و شرح انواع معلولیت های جسمانی (در پیوست انتخاب رشته ها در گروه های مختلف) نشان دهنده آن است که صرف داشتن معلولیت جسمی، معادل «ناتوانی» از انجام وظایف و امور مربوطه قلمداد شده است. در حالی که نگاه امروز در دنیا به موضوع معلولیت این است که به جای حذف فرد دارای معلولیت از عرصه های مختلف تحصیلی و حرفه ای، باید آن عرصه ها را برای حضور برابر و مشارکت افراد معلول آماده و مناسب سازی کرد.

وضعیت خدمات آموزشی: از دیگر مواردی که سبب نگرانی افراد دارای معلولیت در دانشگاه‌ها می شود، وضعیت آموزش و نحوه دسترسی به کتب است. نحوه دسترسی به کتب مساله ای است که دانشجویان معلول به ویژه دانشجویان دچار آسیب بینایی با آن مواجه هستند. البته در این خصوص مراکز محدود و پراکنده ای در سطح کشور وجود دارند که با توجه به بودجه مختصری که در اختیار دارند فعالیت تبدیل کتب به فایل‌های صوتی را انجام می دهند. با وجود آنکه شرایط دسترسی به کتب گویا نسبت به گذشته بهبود یافته است، فقدان یک بانک اطلاعاتی یکپارچه، پراکندگی مراکزی که در این حوزه فعالیت می کنند، ناشناخته بودن تعدادی از این مراکز برای افراد دارای آسیب بینایی و موارد دیگر سبب شده است که این افراد همچنان با مشکلاتی در این زمینه مواجه باشند. بهره‌گیری از مطالب کلاسی نیز تا حد زیادی وابسته به میزان همکاری استادان با دانشجویان دارای معلولیت است. خودداری از اجازه به دانشجویان معلول برای ضبط مطالب کلاسی، فقدان همکاری‌های لازم با دانشجویان کم‌شنوا و ناشنوا که مطالب کلاسی را عمدتا به واسطه لب‌خوانی ادراک می کنند، عدم تمایل استادان به استفاده از FM که سخنان آنها را برای دانشجویان دارای آسیب شنوایی قابل درک می‌گرداند پرهیز از به کار گیری وسایل کمک آموزشی همچون دستگاه ویدئو پروژکتور که با نشان دادن مطالب مکتوب به روند یادگیری به ویژه برای افراد معلول سرعت می بخشد، خودداری از تشریح مطالبی نظیر نمودارها، جداول و اشکالی که برای اقناع بیشتر بر روی whiteboard یا در قالب PowerPoint ارایه می‌شوند، نمونه هایی از معضلاتی است که افراد دارای معلولیت در زمان حضور در کلاس با آنها مواجه هستند. آنچه که تا کنون مطرح شد، شماری از مسایل و مشکلاتی است که دانشجویان دارای معلولیت در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با آنها دست و پنجه نرم می کنند.

راهکارهای موثر برای کاهش این مشکلات

معصومه سلطانی، دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری عمومی دانشگاه تهران به راهکارهای این مساله پرداخته است که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

استفاده از ابزارهای حقوقی: توسل به قوانینی که در این زمینه به تصویب رسیده اند برای پیگیری مطالبات افراد معلول در حوزه نظام آموزش عالی، نقش مهمی را ایفا می کند. برای نمونه بر اساس ماده دو از فصل دوم قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، تمامی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، موسسات، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظف هستند در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی، به گونه ای اقدام نمایند که امکان دسترسی و استفاده از آنها برای افراد دارای معلولیت همچون دیگر افراد فراهم شود. با توجه به این که دانشگاهها نیز مشمول این قانون هستند، باید مناسب سازی استاندارد آنها در دستور کار قرار گیرد و هیچ گونه توجیهی برای خودداری از انجام آن قابل قبول نیست. به این ترتیب یکی از مهمترین ابزارهای حقوقی برای رفع یکی از مهمترین معضلات افراد دارای معلولیت مهیا شده است و دانشجویان دارای معلولیت و افراد و انجمن‌های فعال در این حوزه می توانند با استناد به این قانون به پیگیری حقوق خود در این زمینه اقدام نمایند. از سوی دیگر آنها می توانند با همت و تلاش خود ضعف‌ها و کمبودهای موجود در خصوص حمایت‌های حقوقی را شناسایی و پیگیری نمایند.

جلب کمک‌های خیرین: آنچه که مسلم است این است که به رغم تلاش‌های انجام شده در زمینه بهبود شرایط آموزش برای افراد دارای معلولیت، هنوز هم شمار این افراد که به واسطه مشکلات موجود یا از تحصیل باز مانده یا با دشواری فراوان به تحصیل می‌پردازند کم نیست. از یک سو بودجه ای که به این حوزه اختصاص می‌یابد نمی تواند آنگونه که باید پاسخگوی نیازهای گروه هدف باشد و از سوی دیگر هنوز هم کم نیستند شمار دانشگاه‌هایی که برای این افراد مسائل و دشواری‌هایی را ایجاد می نمایند. یکی از راه‌هایی که می تواند روند بهبود شرایط دانشگاه‌ها را برای این گروه تسریع نماید، جذب کمک‌های خیرین است. این کمک‌ها می تواند هم در زمینه مناسب‌سازی فضای دانشگاه‌ها باشد و هم می تواند شامل کلیه امکانات و تجهیزاتی شود که افراد دارای معلولیت در جریان آموزش به آنها نیازمند هستند. به این ترتیب تلاش برای اقناع و جلب کمک‌های خیرین در حوزه هایی چون: تجهیز دانشگاه‌ها به آسانسور، رمپ‌های استاندارد، درهای اتوماتیک، دستگاه ویدئو پروژکتور، تبدیل کتب به فایل‌های صوتی و موارد دیگر می تواند سودمند باشد.