چرا نوجوانان مواد مصرف می‌کنند؟

شفا آنلاین:وقتی از افراد معتاد درباره اینکه اولین بار در چه سنی شروع به مصرف مواد <مصرف مواد >کرده‌اند سوال می‌شود، اکثر آنها پاسخ می‌دهند از دوره نوجوانی. ️برای اینکه دلیل این مساله را بهتر درک کنیم باید ببینیم کدام عوامل شخصیتی و خانوادگی و کدام جنبه‌ها از رابطه با همسالان موجب می‌شود نوجوانان مواد مصرف کنند.

به گزارش شفا آنلاین:خصوصیات فردی: اگر چه یک الگوی شخصیتی خاصی وجود ندارد که بر اساس آن بتوانیم احتمال مصرف مواد مخدر را پیش‌بینی کنیم، برخی خصوصیات در این رابطه می‌توانند راهنما باشند، از جمله:
 انجام رفتارهای کنترل نشده و ضداجتماعی در کودکی و نوجوانی
پرخاشگری و اخلال‌گری در کودکی
ناتوانی درکنترل تکانه‌های فردی
اضطراب میان‌فردی زیاد
اهل انکارکردن بودن
عزت نفس پایین
کودکان و نوجوانان همیشه عصبانی، کسل و افسرده.
کنجکاوی: یک فرد جوان ممکن است برای تجربه مشروبات الکلی یا سیگار یا سایر مواد، آنها را امتحان کند. شاید کنجکاو باشد که بداند مصرف آنها چطور بر تفکر و رفتار او تاثیر می‌گذارد. بسیاری از نوجوانان به دلیل تمایل به ریسک کردن و تجربه کمی که در زندگی دارند احتمالا به عواقب خطرناک کارهای خود فکر نمی‌کنند.
همرنگ جماعت همسالان شدن: نیاز به «تعلق داشتن» در دوره نوجوانی تشدید می‌شود و بسیاری از نوجوانان نمی‌توانند در مقابل فرصت‌هایی که برای همرنگ شدن با همسالان و جا افتادن در میان آنها پیش می‌آید، مقاومت کنند. آنها شدیدا فکر می‌کنند با مصرف سیگار، مشروبات الکلی یا سایر مواد می‌توانند با کمرویی مقابله کرده و اعتماد به نفس خود را تقویت کنند و در نهایت در حلقه اجتماعی خود جا بی‌افتند.
نکته مهم: فشار همسالان برای روی آوردن به مصرف مواد تاثیرگذار است، اما این نفوذ در خلاء اعمال نمی‌شود و به کیفیت رابطه نوجوانان با والدین بستگی دارد، به این معنا که هر چه رابطه نوجوان با پدر و مادرش بهتر باشد، نفوذ همسالان کمتر می‌شود.
ملالت: بعضی بچه‌ها به خاطر اینکه احساس ملالت می‌کنند و زندگی روزمره می‌شود و شوقی برایشان ندارد که آنها را مشغول و متمرکز کند به مصرف مواد روی می‌آورند.
تفریح: نیاز به تفریح و سرگرمی در ذات انسان است. نوجوانان ممکن است مصرف مواد را معادل سرگرمی و کسب هیجان بدانند و گاهی اوقات مواد را به این خاطر مصرف می‌کنند که دیدگاه و تجربه آنها را از زندگی موقتا تغییر می‌دهد (و البته بسیاری از بزرگسالان همین کار را انجام می‌دهند).
رهایی یا تسکین موقتی: بعضی از نوجوانان برای تحمل شرایط دشوار به مصرف مواد رو می‌آورند. تحقیقات نشان داده که اکثر قریب به اتفاق نوجوانان می‌گویند برای سرحال آمدن و فراموش کردن مشکلات مشروب می‌خورند یا مواد مصرف می‌کنند. محیط‌های آشفته و متلاطم خانه یا حتی مدرسه، مشکلات احساسی یا اضطراب، ترس از شکست و رد شدن، یا احساس افسردگی می‌توانند به مصرف مواد منجر شوند. علی‌الخصوص دختران جوان ممکن است از موادی مانند سیگار یا مت‌آمفتامین به‌عنوان محرک استفاده کنند، چون فکر می‌کنند در کم کردن وزن به آنها کمک می‌کند.
عدم آگاهی و آموزش: بسیاری از نوجوانان به دلیل عدم آگاهی کافی و آموزش صحیح با مقوله اعتیاد اقدام به سوءمصرف مواد یا مشروبات الکلی می‌کنند. لذا باید اطلاعات دقیق و حقیقی و به دور از اغراق در مورد خطرات مصرف مواد مخدر به نوجوانان داده شود.
روابط خانوادگی: جوانانی که خانواده‌های خود را پرمشکل می‌دانند، بیشتر به مصرف مواد روی می‌آورند. خانواده‌هایی با اختلافات زناشویی، خانواده‌هایی که به دلیل سطح اقتصادی و اجتماعی پایین در مناطق جغرافیایی آسیب‌زای اجتماعی زندگی می‌کنند، عدم نظارت والدین بر کودکان، والدینی که خود مصرف کننده مواد هستند، مستعد پرورش نوجوانان مصرف کننده مواد هستند.
نکته مهم اینکه روابط خانوادگی گرم نقش یک سپر را در برابر اعتیاد به مواد مخدر بازی می‌کند، شاید چون نیاز کودکان را به گریز کم می‌کند و الگویی برای کنارآمدن و مقابله با استرس را در اختیار فرزندان قرار می‌دهد.سپید
سمیرا شیرمحمدی
دکتری تخصصی روانشناسی