مواد مخدر جان سه هزار و سه نفر را گرفت

به گزارش شفا آنلاین،  به نقل از سپید از کل تلفات سوءمصرف مواد مخدر در سال گذشته دو هزار 676 نفر مرد و 327 نفر زن بودند. این در حالی است که آمار تلفات اعتیاد در سال قبل از آن (1393) شامل دو هزار و 691 نفر مرد و 295 نفر زن بوده‌است.

       از کل تلفات اعتیاد یک‌هزار و 728 نفر به دلیل مسمومیت حاد، 854 نفر به دلیل عوارض مصرف طولانی‌مدت و 421 نفر به دنبال مصرف روان‌گردان‌ها جان خود را ازدست‌داده‌اند.

       همچنین در سال گذشته استان‌های تهران با 729، خراسان رضوی با 311 و فارس با 234 فوتی بیشترین و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد با 12، خراسان شمالی با 15 و بوشهر با 16 فوتی کمترین آمار تلفات سوءمصرف مواد مخدر را داشته‌اند.

       البته این روزها برای درک وضعیت اعتیاد در کشور نیازی به رجوع به آمار نیست. با چرخیدن در شهر و نگاه کردن به‌خوبی می‌توان افزایش اعتیاد به مواد مخدر را در میان افراد جامعه دید. کار به‌جایی رسیده ‌است که خرده‌فروشان مواد مخدر در مکان‌های عمومی مشتریان خود را پیدا می‌کنند و گاه در گوشه و کنار میدان‌ها شلوغ شهری متوجه حضور دست‌فروشانی می‌شویم که در ساعت‌هایی خاص مواد مخدر قابل‌توجهی را به فروش می‌رسانند.

       گردش زیاد انواع مخدر در جامعه و صدمات ناشی از مصرف آن را نمی‌توان پنهان کرد و ندیده گرفت. دکتر علی شفیعی، جامعه‌شناس حوزه پزشکی و سلامت با اشاره به عوامل تاثیرگذار روی مصرف مواد مخدر، از جامعه‌ای سخن می‌گوید که در حال گذار است و این گذار فاکتورهای خطر مانند اعتیاد را هم با خود به همراه دارد. ازنظر او آنچه در این میان اهمیت پیدا می‌کند، توجه و تقویت زیرساخت‌ها برای مقابله با افزایش مصرف مواد مخدر در جامعه است.

       علی شفیعی در ابتدا و با تاکید بر لزوم توجه به آمار ارائه‌شده دراین‌باره می‌گوید: « اگر از آمارها بگذریم، مشاهدات میدانی از افزایش مصرف مواد مخدر در همه گروه‌های سنی و جنسی و اجتماعی سخن می‌گویند. همان‌طور که فاکتورهایی در مصرف مواد مخدر در جهان وجود دارد، در ایران نیز همان فاکتورها اهمیت دارند و ایران محدوده‌ای جغرافیایی جدا از دنیا نیست.»

       او با اشاره به جامعه در حال گذار ایران ادامه داد: «آنچه به‌وضوح می‌توان در جامعه ایران دید، در حال گذار بودن آن است. به همین دلیل فاکتورهای خطر، مانند مصرف مواد مخدر هم، در جامعه به وجود خواهد آمد. »

       در پی تغییر هنجارهای اجتماعی در یک جامعه برخورد با مصرف مواد مخدر هم می‌تواند تغییر کند. اگر قبلا در جامعه پیشتر هنجارهایی وجود داشت که عاملی برای جلوگیری از مصرف مواد بودند، این هنجارها دیگر به‌عنوان عوامل پیشگیرانه وجود ندارند و یا مانند قبل اثرگذار نیستند. در کنار تغییر هنجارها، عواملی که جوامع توسعه‌یافته را در برابر خطراتی مانند اعتیاد محافظت می‌کند، در جامعه ما وجود ندارد.

       ما از ضعف زیر ساختاری جامعه برای حل مشکلاتی مانند اعتیاد رنج می‌بریم. رفتارهای پرخطر اجتماعی ما زیرساخت‌های لازم را ندارند. برای مثال اگر اعتیاد را بیماری‌ِ روان‌پزشکی بدانیم، زیرساخت‌های روان‌شناختی‌مان برای درمان آن ضعیف هستند.

       در بررسی عوامل موثر در اعتیاد، باید به ترکیب جمعیتی ایران هم توجه داشت. هرم جمعیتی جوان جامعه ما عامل مستعدی برای مصرف مواد مخدر است. در جوامعی که ترکیب جمعیتی جوان دارند، آمار اعتیاد بالاست؛ کنجکاوی و خطرپذیری جوانان در این امر نقش مهمی دارد. یکی از عواملِ بسیار اثرگذار در اعتیاد، عوامل اقتصادی است. بنا بر تحقیقات، رکود اقتصادی و رونق اقتصادی هر دو می‌توانند در مصرف مواد مخدر موثر باشند. در دورانی جامعه ما در حال طی رشد شتابان اقتصادی بود. در آن دوران نیاز به نیروی کار مستمر و در دسترس سبب می‌شد که تعداد قابل‌توجهی از افراد برای بالا رفتن کارایی‌شان به مصرف مواد مخدر روی بیاورند. هرچند این کارایی کوتاه‌مدت بود. در دورانی که جامعه در رکود اقتصادی باشد فقر و شرایط بد اقتصادی و روانی بر افزایش مصرف مواد مخدر موثرند.

       به‌طورکلی جامعه ایران جامعه‌ای پویا و پرفرازونشیب است. با توجه به این پویایی، افزایش آمار اعتیاد نباید چندان تعجب‌برانگیز باشد. چون خاصیت جامعه پویا، داشتن فاکتورهای خطر است. اما اگر ما ضعف‌های زیرساختی‌مان را جبران کنیم و با اطمینان روند مناسبی را پیش بگیریم، می‌توانیم فاکتورهای خطر و عوامل مستعد کننده اعتیاد را کاهش دهیم.

       علی شفیعی درباره تاثیر و چگونگی فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد و ترک اعتیاد گفت: «در این سال‌ها تشکیلات «اجتماع مدار» در محله‌ها، سمن‌ها و موسسات مردم‌نهاد زیادی شکل گرفتند که اشکال مختلف حضور مسئولانه مردم را نشان می‌داد. این تشکیلات موفق عمل کردند، چراکه اقداماتی که دولت از اجرای آن‌ها ناتوان بود، آن‌ها انجام می‌دادند. این موفقیت اما پس از این‌که دولت برخی از این موسسات را به خدمت گرفت، محدود شد. پس‌ازاینکه این موسسات توسط دولت خرید خدمت شدند، از حالت مردم‌نهاد اولیه خود بیرون آمده و باانگیزه منفعت مالی به فعالیت پرداختند. البته این امری طبیعی و لازم است که این موسسات نیاز به پول داشته باشند، اما همین امر سبب شد تا آن‌ها آن‌طور که باید از توان اجتماعی و پتانسیل‌هایشان استفاده نکنند. مسئله دیگری که پیرامون این موسسات وجود داشته، این بوده که بسیاری از آن‌ها ممکن بوده و هست که در موارد زیادی باوجود انگیزه زیاد، تخصص لازم را نداشته باشند. »

       این جامعه‌شناس با اشاره به وضعیت معتادان خیابانی ادامه داد: «نکته مهم دیگری که باید در حوزه اعتیاد به آن اشاره‌کنیم، معتادهای خیابانی هستند. این افراد متاسفانه از جانب همه بخش‌های جامعه طرد می‌شوند. متاسفانه مطالبه اکثر مردم درباره این افراد بر این است که چرا این افراد را از سطح شهر جمع‌آوری نمی‌کنید؟ طی این مطالبه، نیروی انتظامی اقدام به جمع‌آوری این افراد کرده و آن‌ها را مدتی در کمپ‌ها نگه می‌دارد؛ اما این افراد پس از بیرون آمدن از کمپ، بازهم به همان مشکلات پیشین دچار خواهند شد؛ بنابراین مطالبه عمومی باید به سمت درمان و توانمندسازی این افراد تغییر کند.»