شفا آنلاین:مدیریت
دارو به معنی فرآیند به‌کارگیری موثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در
برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، بسیج امکانات، هدایت و کنترل است که برای دستیابی
به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می‌گیرد. سازمان
غذا و داروی ایران در 15 اسفند 1389 در شورای عالی اداری تصویب و تشکیل شد.
مسئولیت‌های این سازمان بر عهده معاون غذا و داروی وزارت بهداشت <Deputy of Food and Drug Ministry of Health>است که
وظایف آن در مورد موضوع دارو بر اساس مصوبه شورای عالی اداری به شرح ذیل
است.
تدوین و ارائه سیاست‌ها، برنامه‌ها و خط‌مشی‌های دارویی
تعیین،
تدوین و اعلام ضوابط، ویژگی‌ها و مقررات مربوط به واردات، صادرات، تهیه،
تولید، انبارش، حمل‌ونقل، توزیع، عرضه و انهدام مواد، محصولات و
فراورده‌های یادشده.
تعیین،
تدوین و اعلام ضوابط و ویژگی‌های مربوط به ارزیابی و کنترل بر برنامه‌ها و
خدمات واحدهای دارویی، صدور، تمدید و لغو موقت و دائم پروانه موسسات
تولیدی، وارداتی، نگهداری، حمل‌ونقل، عرضه و توزیع دارویی. صدور پروانه‌ها و
مجوزهای بهداشتی ساخت و ورود مواد، فراورده‌ها و اقلام یادشده.
تعیین شرایط صدور، تمدید، لغو موقت و دائم مجوزها و پروانه‌های آزمایشگاه‌های کنترل غذا و دارو.
تعیین مبانی خدمات دارویی.
احیا مصرف داروهای گیاهی و گسترش استفاده از آن.
تهیه، خرید و تامین دارو، در جهت تامین و تحویل اقلام ضروری بازار از طریق منابع داخلی و خارجی.
سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجرای تحقیقات مرتبط با کنترل، آزمایش و ارتقای کیفیت اقلام موضوع این مصوبه.
هرچند
که بنا به تعریف مدیریت، معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت در شروع کار با
سازمان‌دهی و بسیج امکانات ساختار مورد نیاز جهت انجام وظایف فوق را به
عمل‌آورده ولی پیوسته با توسعه وظایف و تداخل ماموریت‌ها نه‌تنها بار
مسئولیت سنگین‌تر شده بلکه به‌ناچار معاونت داروئی به‌عنوان بالاترین مقام
داروئی کشور در اموری همچون حفظ کیان داروسازی و ایجاد تعادل در روابط
اقتصادی دارو می‌بایست دخالت نماید. همچنین مداخله‌های سیاسی هرچند به نفع
منافع ملی است ولی گاهی با منافع اشخاص و سازمان‌ها در تضاد قرار گرفته و
این درست همان‌جایی است که هجمه به شاکله داروسازی کشور آغاز و موجب ضعف
نظام داروئی کشور می‌گردد. معاونت داروئی وزارت بهداشت از یک طرف مسئولیت
سازمان غذا و دارو را به عهده دارد که نقشی کاملاً تخصصی و فنی است و از
طرف دیگر در شورای معاونین وزارت بایستی به فکر سلامت اقشار مردم و لاجرم
مسئولیت شاخه داروئی وزارت را بر دوش کشد. شاخه‌ای که آن‌چنان حساس است که
مرتب معاون را به مجلس کشانده و روزانه پاسخگوی مطبوعات و رسانه‌های مختلف
است.
امروزه
رسانه‌های مجازی آن‌چنان قدرتمند شده‌اند و این قدرت در حال افزایش است که
خود موجبات پرداختن به ریزترین نقاط ضعف و قوت معاون پرمسئولیتی مثل معاونت
غذا و داروست. معاونت داروئی در کنار ساختار سازمان غذا و دارو، نانوشته
ساختار دیگر را هدایت می‌کند که نامش شبکه داروئی دولتی در قالب معاونت‌های
دانشگاه‌های مختلف کشور و شبکه بیمه‌های اجتماعی و اقتصاد به‌عنوان
تامین‌کننده هزینه‌های دارویی پروژه‌های سلامت‌محور است. معاونت از یک طرف
وظیفه دارد در قالب کمیسیون تعیین قیمت در اداره دارو نرخ داروهای تولیدی و
وارداتی و مارژین‌های تولید، توزیع و داروخانه را تعیین و از طرف دیگر
مواظب افزایش هزینه‌های داروئی موسسات درمانی و بیمه‌ها باشد معاونت داروئی
از طرفی مسئول تامین داروهای مورد نیاز کشور خصوصاً نهادهای دولتی است و
باید به فکر ذخیره استراتژیک باشد و از طرفی کنترل‌کننده نهادهای
لجام‌گسیخته خرید دولتی، بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها که این نهادها هرگز
مراعات تامین اعتبار قبل از خرید را نمی‌کنند. به‌طوری‌که عدم پرداخت
نهادهای دولتی کاملاً صنعت داروسازی و نظام داروئی را زمین‌گیر کرده است.
معاونت داروئی مسئول سلامت مردم است و بایستی به شرکت‌های توزیعی فشار آورد
تا صبور باشند و در تامین داروی بیمارستان بدهکار تاخیر ایجاد نکنند.
معاونت داروئی مسئولیت سیاسی حفظ افکار عمومی را دارد و نارضایتی داروسازان
شاغل در داروخانه‌ها بسیار تاثیرگذار است و می‌تواند نارضایتی کمیسیون
بهداری مجلس را داشته باشد. لذا بجای تغییر مارژین داروخانه همانند کشورهای
دیگر که بین 27-35 درصد است چشم روی هم گذاشته و رقابت‌های ناسالم شبکه
توزیع و تولید در ارائه تخفیفات و جوایز به نفع داروخانه را تحمل می‌نماید.
معاونت داروئی علی‌رغم اینکه مسئولیت اقتصاد دارو و حمایت از صنایع
داروسازی را به عهده دارد ولی در گزارش سالانه تولید ناخالص ملی اعداد
به‌حساب وزارتخانه‌های صنعتی و اقتصادی گذاشته می‌شود و کمتر مقام مسئولی
داعیه تولید کیفی و خودکفایی و صادرات دارو را به‌حساب معاونت داروئی
می‌گذارند. معاونت داروئی در ساختار فعلی نظام داروئی کشور پاسخگوی مقام
ارشد وزارت بوده و با گزینش در دولت به سمت تامین سلامت گرایش دارد. در
صورتی که سازمان غذا و دارو یک سازمان حاکمیتی است و بیش از اینکه سیاسی و
اقتصادی باشد یک نهاد تخصصی، فنی و نظارتی است که تضمین‌کننده کیفیت
داروهای تولیدی و وارداتی و مقررات مترتب به امور داروئی است. بنابراین با
ساختار فعلی انتظار حل معضل تاخیر پرداخت‌ها، خصوصی‌سازی صنایع داروئی،
مداخله در رقابت‌های ناسالم داروئی، نگرش استراتژیک به فناوری‌های داروئی،
حمایت از صنایع داروئی جهت نوسازی، قیمت‌گذاری واقعی دارو، تربیت مدیران
کارآمد با ظرفیت‌های بین‌المللی و پرداختن به کیان داروسازی آرزویی بیش
نیست. سپید
علی منتصری
مدرس دانشگاه
