محمد‌صادق حسنوند افزود: در حال حاضر آلودگی هوا مهم‌ترین عامل خطر محیطی است؛ یعنی مهم‌ترین آلودگی محیط‌زیستی است که نه‌فقط سلامت مردم کشور ما بلکه سلامت مردم جهان را به خطر می‌اندازد. بر اساس رتبه‌بندی‌هایی که وجود دارد، از بین عوامل خطر و ریزفاکتورها، آلودگی هوا جزء چهارمین عامل خطر است و حتی گاهی سومین عامل هم شناخته می‌شود.
براساس اطلاعات مرکز تحقیقات آلودگی هوا که داده‌های آن از ایستگاه‌های پایش سراسر کشور گرفته شده، سال گذشته حدود ۵۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور رخ داده که این تعداد موارد مرگ بین ۱۰ تا ۱۲ درصد از کل موارد مرگ در کشور را به خود اختصاص داده است. سالانه حدود ۴۵۰ هزار مورد مرگ ناشی از عوامل مختلف مانند تصادف و بیماری در کشور اتفاق می‌افتد که از این تعداد ۵۰ هزار مورد آن به آلودگی هوا منتسب است؛ یعنی تقریبا حدود ۱۲ درصد از کل موارد مرگ را به خودش اختصاص می‌دهد. بنابراین آلودگی هوا یکی از عوامل خطر جدی و مهم‌ترین آلاینده محیط‌زیستی است که سلامت مردم را تهدید می‌کند. روند تغییرات آلودگی هوا را براساس داده‌های به‌دست‌آمده از ایستگاه‌های پایش دریافت می‌کنیم. در کشور ۲۰۰ تا ۳۰۰ ایستگاه پایش وجود دارد که تعدادی از آنها وابسته به سازمان حفاظت محیط زیست، برخی متعلق به شهرداری‌ها و تعدادی نیز متعلق به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. این ایستگاه‌ها اندازه‌گیری غلظت آلاینده‌های هوا را انجام می‌دهند. در دانشگاه علوم پزشکی تهران هر‌ساله این داده‌ها را گرفته و تحلیل و روند تغییرات آلاینده‌های هوا و اثرات آن را برآورد می‌کنیم.
حسنوند گفت: مهم‌ترین آلاینده‌ای که در حال حاضر در کشور وجود دارد و تعداد روزهای ناسالم را رقم می‌زند، ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است. این آلاینده تقریبا از سال ۱۳۹۰ تاکنون اندازه‌گیری می‌شود. سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ روند تغییرات این آلاینده کاهشی بود؛ یعنی بهترین سال از لحاظ آلودگی هوا تاکنون سال ۱۳۹۷ بود که علت آن هم ناپایداری جوی و بارندگی‌های مناسب در کشور بود. بعد از آن در سال‌های ۱۳۹۸، ۱۳۹۹، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، چهار سال متوالی تقریبا روند افزایش غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون را داشتیم؛ یعنی رکورد افزایش آلاینده هوا در آن چهار سال زده شد.
به گفته او سال ۱۳۹۷ که بهترین شرایط جوی را داشتیم هم میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون مثلا در شهر تهران ۲۷ میکروگرم بر مترمکعب بود که این عدد تقریبا ۵.۵ برابر حد سلامت است؛ یعنی در بهترین سال هم غلظت آلاینده‌ها ۵.۵ برابر حد سلامت بود. در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ رکورد افزایش غلظت ذرات معلق رقم خورد؛ غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون حدود ۳۰ درصد در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ افزایش یافت. اما در سال ۱۴۰۲ به طور متوسط حدود ۱۵ درصد غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون کاهش یافت؛ بنابراین همواره شاهد تغییراتی در این آلاینده هستیم. در‌واقع معمولا آلاینده‌های هوا که چندان تحت تأثیر عملکردی نیستند یا برنامه‌های کنترلی ندارد، عمدتا تحت تأثیر شرایط جوی قرار می‌گیرند؛ یعنی اگر سالی پربارش باشد و ناپایداری جوی داشته باشیم، غلظت آلاینده‌ها کم می‌شود و برعکس اگر هوا پایدار باشد، غلظت آلاینده‌ها افزایش می‌یابد.
وی به غلظت دی‌اکسید گوگرد در‌خصوص بحث مازوت اشاره کرد و گفت: اندازه‌گیری اکسید گوگرد به‌عنوان یک آلاینده از سال ۱۳۸۵ انجام شد و خوشبختانه همواره روند کاهشی داشته است؛ یعنی حذف یا کاهش مقدار گوگرد از سوخت باعث شد غلظت این آلاینده در هوای کشور به‌شدت کاهش یابد. آمارها نشان می‌دهد بیش از ۸۵ تا ۹۰ درصد از غلظت اکسید گوگرد در هوا کاهش یافته، همچنین از غلظت آلاینده منواکسید کربن هم کاسته شده است.
