درباره اهدای خون بیشتر بدانیم

به گزارش شفا آنلاین:خون از گلبول ها، پلاکت ها و پلاسما تشکیل شده است. تا امروز با وجود پیشرفت های علمی حاصل هنوز هم جایگزینی برای خون انسان کشف نشده است. بنابراین مشخص است که خون مایع با ارزشی است و بدون آن حیات بشری به خطر می افتد. گفتنی است که این مایع را بیش از سه هفته نمی توان نگه داشت. متاسفانه امروزه به دلیل افزایش تصادفات رانندگی، جنگ، انواع بیماری ها و غیره نیاز به خون نیز افزایش یافته است. بنابراین نیاز به اهدای خون نیز بیشتر شده است.

فواید اهدای خون برای فرد اهداکننده

همه می‌دانند که اهدای خون برای نیازمندان به خون، بسیار اهمیت دارد اما پژوهش‌های فزآینده دانشمندان نشان داده است که این سودمندی می‌تواند دوطرفه باشد. یافته‌ها نشان داده که اهدای خون، خطر حملات قلبی و حتی سرطان را کاهش می‌دهد. این امر حتی باعث سوزاندن 650 کالری برای هر پاینت خون اهدایی می‌شود. تصور می‌شود که این مزایا از کاهش سطح آهن خون ناشی می‌شود.

آهن بر میزان غلظت و چسبندگی بافت خون تاثیر می‌گذارد و سطوح بالای آهن می‌تواند باعث غلیظ‌تر شدن خون شود. سطوح افزایش یافته آهن، همچنین فرآیند اکسایش کلسترول را تسریع می‌کند. این امر می‌تواند بر قوام خون اثر گذاشته و در زمان حرکت در میان رگ‌های خونی اصطکاک افزایشی ایجاد کند.

خون مایع حیات بشر

قلب در هر ضربان، خون را در داخل رگ های ما به جریان انداخته و به مصرف سلول ها می رساند. خون از دو بخش اصلی یعنی پلاسما و سلول های خونی تشکیل شده است. پلاسما مایعی زرد رنگ است که حاوی آب، املاح، هورمون ها و ویتامین ها می باشد.تحقیقات نشان می دهد اهدای منظم خون خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و سکته قلبی و همچنین سرطان را کاهش می دهد.

سلول های خونی ما نیز از گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها تشکیل می شوند. گلبول های قرمز وظیفه اکسیژن رسانی و تبادل گازهای تنفسی را بر عهده دارند. گلبول های سفید سربازان بدن بوده و از بدن ما در برابر هجوم بیماری های محافظت می کنند. پلاکت ها نیز در انعقاد خون و کنترل خونریزی نقش دارند. باید بدانید که از هر سه نفر در دنیا یک نفر در طول زندگی خویش، به خون و فراورده های آن نیاز پیدا می کند.

چه کسانی می توانند خون بدهند؟

افراد بین 18 تا 60 سال می توانند خون اهدا کنند و اهداکننده های دائمی نیز می توانند تا 65 سالگی به این کار انسان دوستانه ادامه دهند.

در چه فاصله زمانی می توان خون اهدا کرد؟

افرادی که مشکل سلامتی ندارند، می توانند با فاصله هشت هفته خون اهدا کنند، یعنی اینکه فاصله بین دو نوبت اهدای خون باید 8 هفته باشد. در واقع اهدا کننده می تواند بعد از دو ماه برای اهدای مجدد مراجعه کند. آقایان چهار بار در سال و خانم ها سه بار در سال می توانند خون اهدا کنند.

نکاتی قبل از اهدای خون

قبل از اهدای خون مقدار زیادی آب بنوشید

گاهی پس از خون دادن، فرد احساس سرگیجه و ضعف می‌کند، حتی برخی افراد مدت کوتاهی از هوش می‌روند. علت اصلی این پدیده افت فشارخون است. اگر هم شب قبل و هم صبح قبل از اهدای خون مقادیر زیادی آب بنوشید، چنین مشکلی پیش نخواهد آمد. به یاد داشته باشید که نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل چای و قهوه باعث بیرون راندن آب از بدن می‌شوند، پس نوشیدن آنها قبل از خون دادن کار درستی نیست.

خوردن صبحانه کامل را فراموش نکنید

این کار از افت قندخون جلوگیری می‌کند. در نتیجه احساس سبکی سر و ضعف بدن به وجود نمی‌آید. البته بهتر است صبحانه را مدتی قبل از مراجعه به پایگاه اهدای خون خورده باشید چون اگر فاصله خوردن صبحانه و خون دادن کم باشد، احساس تهوع شدیدی ایجاد می‌شود.

به فاصله 24 ساعت قبل از اهدای خون، غذاهای چرب نخورید

وقتی شما خون خود را اهدا می‌کنید، سازمان انتقال خون آزمایش‌هایی روی آن انجام می‌دهد. در صورتی که جواب این تست‌ها قابل قبول باشد، خون شما تبدیل به فرآورده‌های متعددی می‌شود و در اختیار نیازمندان قرار می‌گیرد اما اگر میزان چربی موجود در خون خیلی بیشتر از حد طبیعی باشد، انجام این آزمایش‌ها مختل می‌شود و نهایتا چاره‌ای نمی‌ماند جز اینکه خون شما دور ریخته شود.

غذاهای سرشار از آهن بهترین رژیم غذایی برای شما هستند

اسفناج، تخم‌مرغ و گوشت قرمز منابع اصلی آهن محسوب می‌شوند. اگر این مواد را از دو هفته قبل از اهدای خون وارد رژیم غذایی خود کنید، سطح آهن خون شما به حد قابل قبولی می‌رسد. در این صورت هم خون دادن برای شما آسان‌تر است و هم خونی که می‌دهید پراستفاده‌تر خواهد بود. به یاد داشته باشید که همیشه مصرف ویتامین C جذب آهن را بیشتر می‌کند. پس بهتر است از سبزیجات و میوه هم در رژیم غذایی روزانه خود استفاده کنید.

استرس و اضطراب می‌تواند باعث افت فشارخون شود

بهتر است قبل از شروع خون‌گیری، نفس عمیقی بکشید و با کسی که قرار است خون‌گیری را انجام دهد، شروع به حرف زدن کنید. می‌توانید در زمان خون دادن آدامس بجوید، آواز بخوانید، تلویزیون تماشا کنید یا هر کار دیگری که باعث آرام شدن شما می‌شود را انجام دهید.

پس از اهدای خون نباید به سرعت از جای خود بلند شوید

وقتی خون‌گیری از شما به پایان رسید، باید مدتی همچنان دراز کشیده باقی بمانید. سپس می‌توانید بنشینید و مقداری آب‌میوه همراه یک خوراکی شیرین بخورید. این کار باعث می‌شود حجم مایع از دست رفته جبران شود و قندخون شما هم افت نکند.

تا چند ساعت بعد از اهدای خون رانندگی نکنید

خون دادن کار خطرناک و وحشتناکی نیست اما ممکن است تا چند ساعت بعد باعث احساس سبکی سر و ضعف بدن شود. بنابراین بهتر است پس از اهدای خون رانندگی نکنید.

 چند ساعت پس از اهدای خون، غذایی پرپروتئین بخورید

گوشت قرمز یا مرغ همراه سبزیجات بهترین غذایی است که می‌توانید پس از خون دادن بخورید. البته باید مقادیر زیادی مایعات و به خصوص آب هم بنوشید. چنین رژیم غذایی به بدن شما کمک می‌کند خون از دست رفته را سریع‌تر جبران کند.

پس از اهدای خون تا پایان روز کارهای سنگین انجام ندهید

اگر شغل شما طوری است که باید فعالیت بدنی شدیدی انجام بدهید، بهتر است روزی که قصد اهدای خون دارید مرخصی بگیرید یا این کار را به روزهای تعطیل موکول کنید. در ضمن در این روز از انجام ورزش‌های سنگین هم باید خودداری کرد چون فعالیت شدید باعث می‌شود سیاهرگی که خون‌گیری از طریق آن انجام شود، دوباره باز شود و خون‌ریزی زیرپوستی اتفاق بیفتد که بسیار دردناک است اما اگر به بدن خود 16 تا 24 ساعت وقت بدهید، این رگ خود به خود بسته شده و به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

چه وقت هایی نباید خون داد؟

اگر شما نیز شرایط زیر را دارید بهتر است از خون دادن منصرف شوید:

• اگر وزن شما کمتر از 50 کیلوگرم است، نباید خون بدهید. این کار باعث می‌شود بدن شما به طرز نامناسبی واکنش نشان بدهد.

• اگر سن شما زیر 18 سال است، مجاز به اهدای خون نیستند. البته گاهی در شرایطی خاص افراد 16 تا 18 ساله هم می‌توانند با نظر پزشک و اجازه والدین خون خود را اهدا کنند. قبل از اهدای خون فرم مربوط به سازمان انتقال خون را صادقانه پر کنید.

• اگر اخیرا فعالیت پرخطری داشته‌اید که می‌تواند باعث آلودگی خون شما شده باشد آن را در فرم‌های پرسش‌نامه منعکس کنید. مطمئن باشید که کارکنان بخش خون‌گیری افراد حرفه‌ای و دوره‌ دیده‌ای هستند و خواندن تجربه‌های شخصی شما بخشی از کار آنهاست و باعث شرم‌ساری شما نخواهد شد.

• گاهی اوقات افراد به صورت دسته‌جمعی و در یک اقدام نمادین برای اهدای خون مراجعه می‌کنند. اگر شما مشکلات مورد بالا را دارید، لطفا در رودربایستی گیر نکنید! بهترین بهانه این است که بگویید کم‌خونی یا فقرآهن دارید و از همراهی با دوستان‌تان خودداری کنید. می‌توانید پرفشاری خون یا فشارخون پایین را هم به عنوان بهانه‌ای برای انصراف خود اعلام نمایید.

• خون دادن وسیله‌ای برای یک چکاپ کامل نیست. بهتر است برای اطلاع از سلامت خود به یک آزمایشگاه مراجعه کنید نه مرکز اهدای خون! اگر برای دریافت نتایج آزمایش نمونه خون اهدایی خود اصرار بورزید، طبق دستورالعمل جهانی سازمان انتقال خون، شما فردی مشکوک تلقی خواهید شد و خون اهدا شده شما دور ریخته خواهد شد.

رابطه میزان آهن و اهدای خون

برخی مردم معمولاً بیشتر از میزان مورد نیاز روزانه خود آهن مصرف می کنند. مصرف آهن بیشتر از حد توصیه شده، تولید رادیکال های آزاد در بدن را بیشتر می کند. رادیکال های آزاد موجب ایجاد تغییرات سلولی می شود که عملکرد طبیعی سلولها را مختل کرده و خطر برخی بیماری های مزمن مثل بیماری های قلبی و سرطان را افزایش می دهد. این مشکل در مردها و خانم های یائسه حادتر می باشد چون خانم ها قبل از یائسگی در چرخه های عادت ماهیانه آهن اضافه را دفع می کنند. افرادیکه بیش از حد از گوشت قرمز استفاده می کنند نیز در خطر افزایش میزان آهن در بدن هستند.

اما اهدای خون چطور به افزایش میزان آهن کمک می کند؟ اهـدای خون مقداری از این آهن اضافه را که می تواند موجب تولید رادیکال آزاد در بدن شود، بیرون می برد. درواقع، تحقیقات نشان داده است که مردهایی که خون اهدا می کنند معمولاً کمتر در خطر ابتلا به بیماری های قلبی قرار دارند. ازآنجا که بیماری های قلبی متداولترین علت مرگ در مردان است، این می تواند یکی از بهترین فواید اهدای خون بر سلامتی آنها باشد.

از کجا باید فهمید که بیش از اندازه آهن از دست ندهیم؟ قبل از اینکه اجازه اهـدای خون به شما داده شود، سطح هموگلوبین شما که میزان آهن در بدنتان را ارزیابی می کند، بررسی می شود. اگر این سطح پایین باشد اجازه اهدای خون در آن روز به شما داده نمی شود. هر زمان که برای اهدای خون پیش قدم شوید، سطح هموگلوبین شما سنجیده می شود و فقط هر هشت هفته یکبار اجازه اهدای خون به هرکس داده می شود تا از خالی شدن بیش از حد آهن از بدنتان جلوگیری شود. این می تواند راه بسیار خوبی برای چک کردن مداوم میزان آهن خون نیز باشد.

با در نظر گرفتن فوایدی که اهـدای خون بر سلامتیتان دارد درکنار فواید معنوی آن، مطمئناً اهدای خون داوطلبان بسیار بیشتری پیدا خواهد کرد. فقط کافی است هر دو ماه یکبار یک ساعتی را روی یک صندلی اهدای خون استراحت کنید تا از کلیه فواید جسمی و معنوی آن بهره مند شوید. همیشه یادتان باشد شاید یک نفر نیازمند این بخشش سخاوتمندانه شما باشد.

چه کسانی نمی توانند خون بدهند؟

زنان باردار، خانم ها تا شش ماه بعد از زایمان، زنانی که سقط جنین داشته اند، افرادی که رفتارهای پرخطر جنسی دارند، افرادی که به بیماری های جنسی مسری مبتلا هستند، معتادان تزریقی، افرادی که به هپاتیت B یا C مبتلا هستند، افرادی که حجامت، آندوسکوپی، چاقوخوردگی، فرو رفتن سرنگ در انگشت و غیره داشته اند، افرادی که عمل پیوند عضو انجام داده اند، افرادی که به تازگی جراحی داشته اند و یا داروهای خاصی مصرف می کنند.

افرادی که به تازگی خالکوبی (تاتو) یا پیرسینگ انجام داده اند و افرادی که در یک سال اخیر به خارج از کشور و یا مناطق مالاریا خیز سفر کرده اند نمی توانند خون اهدا کنند و باید تمام این موارد را اطلاع دهند. اهدا کننده باید حداقل 50 کیلوگرم وزن داشته باشد؛ بنابراین افراد لاغر اندام نباید خون اهدا کنند. گفتنی است که مبتلایان به فشار خون پایین، پرفشاری خون، دیابت، تشنج و کم خونی نیز واجد شرایط اهدای خون نیستند.

انواع اهدای خون

سه نوع اهدای خون وجود دارد. اهدای خون کامل که رایج ترین نوع اهدا محسوب می شود. در این صورت حدود 500 میلی لیتر خون گرفته می شود که معادل 10 درصد حجم کلی خون است. سپس فراورده های خونی یعنی پلاکت ها، پلاسما و گلبول های قرمز خون از آن جدا می شود.

اهدای پلاسما نیز شامل برداشت 750 میلی لیتر پلاسما بوده و ترکیبات دیگر به اهداکننده پس داده می شود. در اهدای پلاکت نیز 650 میلی گرم پلاکت برداشت می شود که معادل شش برابر بیش از یک اهدای خون کامل است.delgarm