آلودگی صوتی با تهرانی ها چه می کند؟

 

بخشی از پروژه ها بزرگراه هایی بود که از دل خانه های مردم عبور می کرد و بخشی دیگر ساختمان هایی که در حاشیه بزرگراه ها ساخته می شد. این موضوع علاوه بر افزایش بارگذاری حرکت خودروهای شخصی که باعث آلودگی صوتی می شود، یکی از حقوق اولیه شهروندی، یعنی احساس آرامش در محیط منزل را تحت الشعاع قرار داد. در این میان حضور گسترده موتور سیکلت ها را که عمده ترین منبع تولید آلودگی صدا در تهران هستند نیز نباید فراموش کرد. محمد میرزایی، دبیر کمیته محیط زیست شورای شهر تهران، از وضعیت آلودگی صوتی در تهران، منابع آن و اقدامات شورای شهر می گوید.

 

آنچه به عنوان تعریف آلودگی صوتی مطرح می شود، میزان آلایندگی خارج از حد است که به واسطه منابع متحرک یا ثابت در شهر ایجاد می شود. از قدیم صداهایی از قبیل صدای پرندگان وجود داشته اما هیچ گاه این صداها به عنوان آلودگی صوتی در شهرها تلقی نمی شد. آلودگی صوتی به بارگذاری صوتی گفته می شود که از حد خارج و باعث مزاحمت و ایجاد عوارض در مردم شهر می شود. اما این که منابع آلودگی صوتی چیست، باید گفت که بیشترین منبع آلایندگی، منابع متحرک و صنایعی است که در شهر و اطراف آن وجود دارد. مطابق قانون نباید در 30 کیلومتری شهره تهران صنایع حضور داشته باشند.

یکی از دلایل تصویب این قانون کاهش آلودگی از جمله آلودگی صوتی بوده است. در شهرداری تهران سازمانی به نام سازمان ساماندهی صنایع و مشاغل وجود دارد و یکی از وظایفش این است که صنایع و مشاغل مزاحم را از محدوده شهر خارج کند تا وجود آنها به زندگی شهرنشینی آسیب نرساند.

این صنایع یکی از منابع ثابت آلایندگی صوتی است؛ اما عمده ترین آلاینده های صوتی مربوط به منابع متحرک است. به طوری که اگر شما در تهران دو دقیقه چشم های خود را ببندید تا تمرکز کنید، حجم وسیعی از صدای موتور سیکلت که از عمده ترین منابع آلاینده صوتی است را می شنوید. ما در شورای چهارم به این سمت حرکت کردیم تا فشار وارد کنیم برای برقی شدن موتورهای پایتخت که هم آلودگی هوا کاهش یابد و هم آلودگی صوتی، البته فشارهای مختلف مانع از آن شد که این موضوع به سرانجام برسد.

از آنجا که احتراق موتورها کاربراتوری مستقیم است، حجم آلودگی هوایی که تولید می کنند، شش برابر یک خودرو 206 است. درباره آلودگی صوتی نیز به همین صورت است. البته خودروهای سواری به لحاظ آلودگی صوتی مزاحمت خاصی برای شهر ندارد، این صدایی که در شهر وجود دارد غالبا از موتورسیکلت ها است. اگر صدا از میزان مشخصی بالاتر برود، آلودگی صوتی ایجاد می شود که موتورسیکلت ها علت اصلی بروز و ظهور این آلودگی هستند.

از طرفی وقتی در حریم منازل مردم بزرگراه ساخته می شود، نمونه آن اتوبان صدر که مستقیم از دل خانه های مردم رد شده است؛ در ساعتی از شب آلودگی صوتی چنان آزاردهنده می شود که این موضوع را می توان از شهرسازی ایراد گرفت، که چرا در محدود مسکونی مردم اتوبان ایجاد کردید. اما باز تاکید می کنم که اگر بخواهیم از یک اقدام عاجل و مشخص برای از بین بردن آلودگی صوتی نام ببریم، تدبیر اندیشیدن برای موتور سیکلت ها است.

البته باید گفت اگر چرخه ای برای تعدیل این موتورسیکلت ها ایجاد نشود، چند سال دیگر به دلیل نیاز مردم، دوباره وارد چرخه تولید خواهندشد. شما در جزیره کیش شاهد حضور گسترده موتورهای برقی در سطح شهر هستید ولی صدایی در این شهر وجود ندارد. در تهران چیزی حدود یک میلیون موتورسیکلت کاربراتوری وجود دارد، همین یک قلم برای تهران کافی است.

 

 

 

آمار مشخصی که بتوان به آن استناد کرد، وجود ندارد، ولی من به افزایش تعداد موتورسیکلت ها و بارگذاری فضای تردد خصوصی در طول 10 سال گذشته استناد می کنم؛ ما بزرگراه سازی کردیم و به جای افزایش حمل و نقل عمومی، مسیر برای تردد خودروهای شخصی ایجاد کردیم و با این کار علاوه بر آلودگی هوا بر آلودگی صوتی شهر دامن زدیم.

وضعیت تهران را به طور مشخص در زمینه آلودگی صوتی چگونه ارزیابی می کنید؟

علت آلودگی صوتی در شهر تهران یا صنایع آلاینده هستند که حجم زیادی از آنها از شهر خارج شده اند و برخی در مناطق مرزی شهر تهران هستند که باید خارج شوند. در این بخش بد عمل نشده است.

اما آنچه نتوانستیم برای آن کاری کنیم، منابع متحرک آلودگی صوتی از جمله خودروهای شخصی و موتورسیکلت ها هستند. در این میان موتورسیکلت ها به مراتب بیشتر از خودروهای شخصی از آلایندگی صوتی سهم دارند. حداقل چیزی که ما می توانیم درباره خودروهای شخصی در شهرسازی رعایت کنیم، این است که حجم آلودگی صوتی را حداقل در خانه مردم و فضای عمومی شهر کنترل کنیم.

درباره تهران مثلا می توان اتوبان یادگار امام (ره) را مثال زد. در عرض این اتوبان خانه های مسکونی وجود دارد. اتوبان صدر با مسیرهایی از اتوبان نیایش نیز همین وضعیت را دارد و واحدهای مسکونی دقیقا در حاشیه اتوبان ها قرار دارد. ما در شورای شهر شکایت هایی در این باره داشتیم که حرکت وسایل نقلیه مخل آرامش مردم شده است.

در پل صدر بالغ بر 60 درصد مسیر اغلب در سمت چپ و گاهی سمت راست، خانه های مسکونی وجود دارد و ساکنان آن به لحاظ حقوق شهروندی می توانند معترض باشند. البته شهرداری دیوارهای صوتی روی این پل ایجاد کرد که مفید بود، اما کافی نبود؛ چرا که حجم صدایی که این دیوار صوتی کم می کند، محدود است و این اقدام شهرداری پاک کردن صورت مسئله است. این در حالی است که در شهرسازی و پروژه های عمرانی، استانداردهایی برای رعایت حریم بزرگراهی وجود دارد که این موضوع رعایت نشده است.

مثال دیگر از این آشفتگی، فرودگاه مهرآباد در منطقه 9 تهران است. در کنار این فرودگاه محله های اکباتان، مهرآباد و آذری قرار دارد. البته نمی توان به خود این فرودگاه ایراد گرفت. ما در شورای شهر برای این موضوع جلسه ای گذاشتیم و آنها حرفشان این بود که فرودگاه پیش از این که شهر به این محدوده برسد، وجود داشت و درواقع شهرداری اشتباه کرده شهرسازی را به این سمت کشانده و حالا معترض است که شما آلودگی صوتی ایجاد کرده اید.

بنابراین باید گفت که حجم آلودگی صوتی نسبت مستقیم با بارگذاری در شهر دارد. به نسبتی که این حجم بارگذاری بالا می رود، بی نظمی هم در شهر بالا می رود. در میدان های تهران مثل ونک، هفت تیر و شهدا اگر نیم ساعت بایستیم و بر این موضوع تمرکز کنیم، سردرد می گیریم.

حاشیه اتوبان یادگار، صدر، بخش هایی از حکیم و نیایش با این موضوع درگیر هستند. حتی اتوبان تندگویان در منطقه جنوبی تهران از این لحاظ مشکل ساز است. چند شکایت مستقیم درباره این موضوع از محله خانی آباد به شورای شهر رسید که اتوبان از وسط خانه های ما رد شده است، لااقل دیوار صوتی برای اتوبان بگذارید که موضوع رفع و رجوع شود؛ یعنی مردم سطح توقع خود را تا این حد پایین آوردند که باید دیوار صوتی گذاشته شود.

درباره موتور سیکلت ها هم باید گفت که این وسیله نقلیه در تمام مناطق پرتردد شهر به ویژه محدوده میانی شامل منطقه 12، 7 و 6 با این موضوع درگیر هستند. درواقع می توان گفت محدوده مرکزی به لحاظ آلودگی صوتی از بحران گذشته است. در محدوده بازار روزانه تعداد زیادی موتورسیکلت عبور می کند. در چهارراه گلوبندک نزدیک شورای شهر، اگر 10 دقیقه بخواهید قدم زنان حرکت کنید و روی حجم صدا متمرکز شوید، به حجم فاجعه پی می برید.

 

می توان گفت این مصوبه که به پیشنهاد یکی از اعضا انجام شد، در حد یک شوخی بود و ما در شورای چهارم از چنین شوخی هایی کم نداشتیم. کسی که با یک میلیون تومان، وسیله کارش را دست و پا کرده است، طرح ترافیک را نمی پذیرد.

کمیته محیط زیست شورای شهر چه کارهایی برای کاهش آلودگی صوتی انجام داده است؟

ما در این کمیته منابع آلودگی را که به آن اشاره کردم، شناسایی کردیم و تصمیم گرفتیم روی منابعی که عمده ترین آلودگی را دارند یعنی موتورسیکلت ها تمرکز کنیم، ولی درواقع زورمان نرسید. قرار بود سال 94 موتورهای برقی را جایگزین یا رینگ حرکتی موتورسیکلت ها را محدود کنیم که فقط در محدوده خاصی تردد کنند؛ اما تنها کاری که انجام شد، فشار برای جلوگیری از شماره گذاری جدید بود.

تعداد زیادی از این موتور سیکلت ها در کارگاه های عجیب کوچک بدون رعایت استاندارد مونتاژ می شود و به لحاظ درآمدی که وجود دارد، زیر بار این که تکنولوژی را وارد کنند و کار درستی انجام دهند، نمی روند.

البته شهرداری تهران مکلف بود درباره جایگزینی موتور سیکلت های برقی اقدام کند. در طول چند سال گذشته سالی 40 میلیارد تومان برای این موضوع در نظر گرفته شده است.

سال 94 شورای شهر مصوبه ای برای کنترل آلودگی صوتی در تهران داشت و قرار شد کمیته ای با نام «کمیته پایش و کنترل آلودگی صوتی تهران» تشکیل شود. از فعالیت این کمیته اطلاعی دارید؟

از کیفیت کاری این کمیته خبری ندارم، اما طبق تجربه می دانم که در شورای شهر تهران هرگاه بخواهند موضوعی را فراموش کنند، برای آن کمیته ای تشکیل می دهند تا موارد مربوط به آن موضوع بررسی شود. ما باید بررسی کنیم چه تعداد از گزارش های شش ماهه که کمیته هایی برای آن تشکیل شده، اعلام وصول و بر مبنای گزارش عمل می شود.