.بیماری‌هایی که در تاریخ بشر میلیون‌ها نفر را به کام مرگ کشید . ولی هم‌زمان با کمرنگ شدن و کنترل این بیماری‌ها جوامع بشری و پزشکان با نوع جدیدی از بیماری‌ها مواجهه شدن که کم‌خطر از آن‌ها نبود.
شفا آنلاین:سال‌هاست
که به لطف پیشرفت‌های پزشکی بیماری‌های عفونی کنترل‌شده است ، میزان
مرگ‌ومیر ناشی از آن به حدی کم شده که دیگر خطرناک محسوب
نمیشوندبه گزارش شفا آنلاین:.بیماری‌هایی که در تاریخ بشر میلیون‌ها نفر را به کام مرگ کشید . ولی هم‌زمان با کمرنگ شدن و کنترل این بیماری‌ها جوامع بشری و پزشکان با نوع جدیدی از بیماری‌ها مواجهه شدن که کم‌خطر از آن‌ها نبود. حالا بیماری‌های غیر واگیر <Non-communicable diseases>است که مردمان شهرنشین را به‌شدت تهدید می‌کند. با توسعه شهرنشینی و پیشرفت صنعت وزندگی ماشینی ، شیوع بیماری‌های غیر واگیر رو به افزایش می‌باشد . 59درصد کل مرگ‌های دنیا و 46درصد بار جهانی بیماری‌ها ناشی از بیماری‌های غیر واگیر هست که مسئول 70درصد هزینه‌های پزشکی هست .
– سه علت اول عمده مرگ‌ومیر بیماری‌های غیر واگیرمیباشد (بیماری‌های قلب و عروق- سوانح و حوادث – سرطان‌ها) بر اساس مطالعات سازمان جهانی بهداشت 10 عامل خطر مسئول بیش از یک‌سوم مرگ‌های جهان موارد زیر هست: پرفشاری خون– مصرف دخانیات– مصرف الکل– روابط جنسی غیر ایمنی– کم‌وزنی– فقر آهن– کلسترول بالا– دود ناشی از سوخت‌های جامد در محیط‌های بسته– آب و فاضلاب و بهداشت فردی نامناسب– چاقی
راه‌حل کنترل اپیدمی جهانی بیماری‌های غیر واگیر پیشگیری اولیه هست. پایه پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر شناسایی عوامل خطر اولیه و عمده آن‌ها و پیشگیری و کنترل این عوامل هست. خطر پیش روی را با دو تن از پیشکسوتان و محققان جامعه پزشکی در میان گذاشتیم. رضا ملک‌زاده و فریدون عزیزی که بیش از 3 دهه تحقیق و پژوهش انجام داده‌اند و امروز هشدار می‌دهند که چاقی، دیابت و سرطان در حال بلعیدن جامعه است. زنگ خطری که چند سالی است به صدا درآمده است.
دکتر رضا ملک‌زاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رئیس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران است. او به همراه تیمی 50 نفره بیش از سی سال است که روی پروژه تحقیقاتی کار می‌کند تا علت‌های شیوع سرطان را بررسی کنند. طرحی که نتایج آن تابه‌حال در بیش از 120 مقاله در مجلات معتبر علمی دنیا چاپ‌شده است. ملک‌زاده حالا بعد از سی دهه تحقیق هشدار می‌دهد که دیابت و سرطان در حال بلعیدن جامعه است.
ملک‌زاده با اشاره به نتایج مطالعات کوهورت استان گلستان گفت: به دلیل اینکه بیشترین میزان شیوع سرطان مری و معدی در دنیا از بخش شرقی استان گلستان (گنبد، کلاله، آق‌قلا) گزارش‌شده بود، جمعیت آن منطقه موردمطالعه و بررسی قرار گرفت و نتایج تحقیقات ما نشان داد که برای شیوع سرطان چندین فاکتور وجود دارد. وی نوشیدن مایعات داغ را یکی از مهم‌ترین عوامل سرطان‌زا عنوان کرد و گفت: در این مطالعه درجه حرارت چای که توسط 50 هزار نفر نوشیده می‌شد؛ اندازه‌گیری و مشخص شد کسانی که چای با دمای بیش از 65 درجه می‌نوشند، 10 برابر بیشتر از افرادی که چای ولرم مصرف می‌کنند به سرطان مری مبتلا می‌شوند.
رئیس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: پس‌ازآنکه این تحقیق در نقاط دیگر دنیا نیز انجام شد، سازمان بهداشت جهانی سونوگرافی را صادر و اعلام کرد نوشیدن مایعات داغ سرطان‌زاست.
دکتر ملک‌زاده مصرف تریاک را دومین عامل ابتلا به سرطان مری و معده عنوان کرد و گفت: در چندین مطالعه دیگر که برای نخستین بار در دنیا صورت گرفت توانستیم ثابت کنیم مصرف تریاک سرطان مری را 2.5 برابر، سرطان معده را 3 برابر، سرطان ریه را 2 برابر، سرطان لوزالمعده را 3 برابر و سرطان مثانه را نزدیک به 4 برابر افزایش می‌دهد و به‌طورکلی سرطان همراه با سکته‌های قلبی و مغزی جز مهم‌ترین عوامل مرگ‌ومیر در افراد تریاکی است.
وی افزود: از میان جمعیت 50 هزارنفری موردمطالعه، 8 هزار نفر روزانه نیم گرم تریاک مصرف می‌کنند و این فرصتی بود که بتوانیم ثابت کنیم تریاک نیز یکی از عوامل سرطان‌زاست. البته پیش‌ازاین سازمان بهداشت جهانی سیگار را به‌عنوان عامل سرطان‌زا اعلام کرده و چون در مورد تریاک مطالعه‌ای با این کیفیت و دقت صورت نگرفته بود در این رابطه اعلامیه‌ای نیز صادر نشده بود.
رئیس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، از صدور مونوگرافی سازمان بهداشت جهانی مبنی بر سرطان‌زا بودن تریاک خبر داد و گفت: نتایج این تحقیقات به سازمان بهداشت جهانی اعلام و مونوگرافی در این زمینه صادر شد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه، بابیان اینکه تیم تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی تهران پس از سالها تحقیق موفق شد دو عامل مهم سرطان مری را بیابد و آن را به ثبت جهانی (WHO) برسانند افزود: البته در این مدت تاثیر 10 عامل دیگر مانند مصرف آب مانده در آب‌انبار، مصرف زیاد نمک، تغذیه ناسالم و مصرف غذای سوخته و برشته‌شده، مسواک نزدن، کمبود مصرف میوه و سبزی وزندگی نزدیک با حیوانات نیز در بروز سرطان مری ثابت‌شده است.
دکتر ملک‌زاده با اشاره به کاهش شیوع سرطان مری در ایران گفت: در سال 1358 از منطقه گنبدکاووس و شرق استان گلستان، 175 مورد سرطان در هر 100 هزار درصد گزارش‌شده بود و اخیراً این عدد به 70 در 100 هزار درصد رسیده است و با بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی منطقه و باسواد شدن مردم شرایط بهبود پیدا کرد.
وی با ابراز تعجب از اینکه هنوز برخی از اطباء و کارکنان نظام سلامت تاثیر نوشیدنی داغ و مصرف تریاک بر سرطان مری را جدی نمی‌گیرند افزود: امیدوارم با بیانیه سازمان بهداشت جهانی عوامل سرطان‌زا در کشورمان و هم جای دنیا بیشتر شناخته‌شده و موردتوجه قرار گیرد.
دکتر ملک‌زاده با تاکید بر ضرورت انجام تحقیقات محصول محور گفت: اینکه تحقیقاتمان صرفاً منجر به انتشار مقاله شود کافی نیست بلکه باید به سمت تحقیقات محصول محور گرایش بیشتری پیدا کرد. هرچند که این تحقیقات طولانی‌مدت بوده و معمولاً حدود 10 تا 15 سال طول می‌کشد تا به نتیجه برسد.
سرپرست تیم تحقیقاتی کوهورت گلستان، با اشاره به اعضای تیم مطالعاتی خود گفت: این تیم حدوداً از 30 محقق تشکیل‌شده که 10 نفر از دانشگاه علوم پزشکی تهران و 5 نفر از دانشگاه علوم پزشکی گلستان هستند و 3 نفر از سازمان بهداشت جهانی (IARC) و حدود 10 نفر هم از موسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌های بزرگ دنیا ازجمله سازمان تحقیقات ملی امریکا NCI-NIH و دانشگاه‌های کارولینسکا، هاپکینز و هاروارد و کمبریج، در پروژه‌های مختلف با ما همکاری دارند و این همکاری باعث شده نتایج تحقیقاتمان در عرصه بین‌المللی بهتر معرفی و شناخته شود
چاقی جمعیت ایران به مرز ۲۰ درصد رسید
معاون وزیر بهداشت،درمان و آموزش پزشکی اما هشداری دیگری را هم مطرح می‌کند اینکه چاقی جمعیت ایران به مرز ۲۰ درصد رسیده است. چاقی و اضافه‌وزن یکی از عوامل جدی در ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند دیابت و فشارخون است. بنا به گفته ملک‌زاده نیمی از ایرانیان در سن ۵۵ سالگی دچار فشارخون هستند. وی بابیان اینکه حدود ۸۰ درصد ایرانی‌ها تحرک کافی ندارند، کم‌تحرکی مردم را یکی از مشکلات جدی بهداشتی در ایران دانست و اعلام کرد: نزدیک به ۷۰ درصد ایرانی‌ها چاق و یا دارای اضافه‌وزن هستند. دکتر ملک‌زاده همچنین هشدار داد: اضافه‌وزن هم در کشور شایع شده که بخش از این موضوع حاصل پرخوری است؛ به‌طوری‌که ۳۰ درصد غذاهایی که مردم ما مصرف می‌کنند، اضافه است و این‌ها هشدارهایی است که باید جدی گرفته شود.
وی گفت: پنج نوبت ورزش در هفته به مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه، از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند و شیوع سرطان در کشور پیشگیری می‌کند. مردم باید پنج وعده در روز و هر باریک میوه مصرف کنند تا هم سرطان نگیرند و هم اضافه‌وزن نداشته باشند. به گفته دکتر ملک‌زاده این در حالی است که ایرانی‌ها متاسفانه بیشتر به مصرف غذاهایی مانند برنج، نان و شیرینی که چاق‌کننده هستند تمایل دارند. وی با اشاره به اینکه مصرف نمک در کشور نیز 5/2 تا ۳ برابر مقدار لازم است، افزود: نیمی از ایرانیان وقتی به سن ۵۵ سالگی می‌رسند فشارخون دارند. معاون تحقیقات وزیر بهداشت بر مصرف گوشت سفید به‌خصوص ماهی تاکید کرد و گفت: فرهنگ مصرف گوشت سفید به‌خصوص ماهی در کشور کم است. گوشت قرمز کبابی برشته، سرطان‌زا است و سازمان بهداشت جهانی مصرف سوسیس و کالباس را عامل سرطان اعلام کرده است. تریاک و الکل نیز در ابتلا به سرطان موثر هستند و حدود ۳۰ درصد عامل ابتلا به سرطان هستند. حداقل ۴۰ درصد سرطان‌ها قابل‌پیشگیری هستند. ما با پیشگیری و تشخیص زودهنگام می‌توانیم درصد قابل‌توجهی از بروز سرطان در کشور بکاهیم.
وی با اشاره به اینکه سرطان به‌تدریج در کشور در حال افزایش است، گفت: روند افزایش سرطان در ایران مشابه دنیاست و بروز آن در کشور کمتر از متوسط جهان و حتی کشورهای منطقه است. ملک‌زاده معتقد است که 40 تا ۵۰ درصد از سرطان‌ها قابل‌پیشگیری است و انسان‌ها تا ۹۰ سالگی می‌توانند به سرطان مبتلا نشوند؛ ۵۰ درصد از سرطان‌ها نیز قابل‌درمان است و نباید دیگر از این بیماری ترسید، بلکه باید برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام آن، برنامه‌ریزی کرد. وی ضمن تاکید بر اهمیت انجام تحقیقات سرطان در کشور، گفت: مهم است که اطلاعات حاصل ازاین‌گونه تحقیقات در اختیار مردم و سیاست‌گذاران قرار گیرد تا بتواند کمک زیادی در پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان آن کند.
افزایش ۳ برابری سرطان پروستات و بی‌تحرکی ۹۰ درصد ایرانی‌ها
یکی دیگر از هشدارهای ملک‌زاده افزایش ۳ برابری سرطان پروستات و بی‌تحرکی ۹۰ درصد ایرانی‌هاست. معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، میزان شیوع سرطان پروستات در ایران طی ۲۰ سال گذشته تاکنون را دارای افزایش 5/2 تا سه برابر اعلام کرد و نسبت به بی‌تحرکی اغلب ایرانی‌ها به‌عنوان یکی از عوامل ابتلا به سرطان هشدار داد. وی یکی از علل اصلی بالا بودن نرخ بروز سرطان پروستات در ایران نسبت به گذشته را امید به زندگی و طول عمر افراد دانست و گفت: ازآنجایی‌که این بیماری در سنین بالا بروز می‌کند، تعداد بیماران مبتلا نیز بیشتر به نظر می‌رسد.
وی افزود: علاوه بر این چاقی و کم‌تحرکی، مصرف گوشت قرمز و مواد غذایی با کالری بالا سبب بروز این بیماری می‌شود.
ملک‌زاده با هشدار مجدد به عدم تحرک کافی ۹۰ درصد ایرانی‌ها و بروز مشکل چاقی و اضافه‌وزن گفت: ۳۰ درصد ایرانی‌ها چاق هستند و ۴۰ درصد اضافه‌وزن دارند.
دکتر ملک‌زاده رشد تحقیقات سرطان در کشور را مناسب ارزیابی کرد و افزود: ابتدا باید در کشور نظام ثبت سرطان به‌صورت دقیق وجود داشته باشد. در استان گلستان قبل از آغاز مطالعه کوهورت، نظام ثبت سرطان را ایجاد کردیم اما ممکن است در استان‌های کشور باکم شماری سرطان روبرو باشیم. در طول ۲۰ سال گذشته، بیش از ۱۰ هزار مقاله علمی توسط محققان کشور با موضوع سرطان در مجله ISI چاپ‌شده که موضوعات آن، سرطان‌های شایع در ایران مانند سرطان‌های معده، پستان و پروستات بوده است.
دکتر ملک‌زاده یادآور شد: ایران ازنظر رشد تحقیقات علمی در حوزه سرطان با اختلاف بسیار زیادی نسبت به کشورهای دیگر، در رده اول منطقه قرار دارد و از ۴۴۸ مقاله در سال ۲۰۰۶ به ۲۶۳۶ مقاله در سال جاری رسیده‌ایم. مطالعه کوهورت سرطان در استان گلستان، بزرگ‌ترین مطالعه کوهورت خاورمیانه است و خوشبختانه بر اساس برنامه پیش رفته‌ایم و توانسته‌ایم عوامل خطر سرطان مانند تنباکو، تریاک، چاقی و اضافه‌وزن، مصرف کم میوه و سبزی‌ها، مصرف الکل، عوامل شغلی، تابش اشعه خورشید، عفونت‌ها و مصرف گوشت قرمز را شناسایی کنیم.
دکتر ملک‌زاده خاطرنشان کرد: حدود ۵ درصد از موارد ابتلا به سرطان، ناشی از سابقه فامیلی و بیش از ۹۰ درصد آن مربوط به عوامل محیطی است. معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت بابیان اینکه بهداشت فردی و به‌ویژه بهداشت دهان و دندان در ایران ضعیف است، ادامه داد: یکی از عوامل موثر سرطان گوارشی، بهداشت نامناسب دهان و دندان است و باید حتماً روزانه سه بار مسواک زد.
به گفته وی هشت میلیون نفر براثر ابتلا به سرطان در جهان جان خود را از دست می‌دهند. در ایران شیوع سرطان نسبت به کشورهای پیشرفته جهان کمتر است. معاون علمی فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی افزود: سرطان در ایران در بین مردان به ترتیب معده، مثانه، پروستات، روده بزرگ و ریه است همچنین در زنان سرطان پستان، روده بزرگ، معده، مری و تخمدان به ترتیب شایع‌ترین سرطان‌ها محسوب می‌شود. بروز سرطان در جهان 182 در 100 هزار نفر در سال است و این در حالی است که در ایران 134 در هر 100 هزار نفر در سال است.
به گفته وی ابتلا به سرطان در آمریکای شمالی، اروپا، ژاپن، استرالیا و نیوزلند بیشتر است همچنین در کشورهای درحال‌توسعه سرطان در حال افزایش است.
معاون علمی و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بابیان اینکه در ایران سرطان در حال افزایش است اضافه کرد: در آخرین تحقیقات و مطالعات استان گلستان نشان می‌دهد نرخ این بیماری در این استان 176 در هر 100 هزار نفر است.
ملک‌زاده بابیان اینکه ایران رتبه چهارم سرطان منطقه را دارد اضافه کرد: ثبت آمار سرطان در کشور دقیق صورت نگرفته است و در 45 سال گذشته در ایران امید به زندگی 22 سال افزایش‌یافته است. وی گفت: نتایج آخرین تحقیقی که در شمال ایران و شمال آسیا انجام شد حاکی است که بیشترین سرطان در سال 1970 در دو شهر گنبدکاووس و ترکمن‌صحرا در دو حوزه مری و معده بوده است.
ملک‌زاده با اشاره به اینکه آلودگی هوا در آینده می‌تواند منجر به سرطان ریه شود گفت: حدود 50 درصد سرطان‌های در کشور قابل‌پیشگیری است و 50 درصد دیگر را نیز می‌توان درمان کرد.
وی مصرف سیگار و قلیان در ابتلا به سرطان بسیار مهم دانست و گفت: اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌تواند از ابتلا به سرطان پیشگیری نماید. وی بابیان اینکه تاثیر امواج موبایل در ابتلا به سرطان تاکنون به اثبات نرسیده است درعین‌حال گفت: هفته گذشته مطالعه‌ای در کشور سوئد انجام شد که در این مطالعه نشان داده‌شده است که امواج موبایل می‌تواند با بروز سرطان در ارتباط باشد.
به گفته ملک‌زاده سموم و نیترات در ابتلا به سرطان موثر است و همچنین کاهش مصرف میوه و سبزی و تغذیه نامناسب نقش بسیار مهمی در ابتلا به سرطان دارد.
5 تا ۶ میلیون بیمار دیابتی، حدود ۷ میلیون در معرض خطر
حالا سال‌هاست که پزشکان هشدار می‌دهند سلامت جامعه درخطر است. سال‌هاست که بیماری‌های واگیر در ایران کنترل‌شده است و دیگر خطری ندارند ولی هم‌زمان این بیماری‌های غیر واگیر هستند که به‌شدت سلامت جامعه را تهدید می‌کند. فریدون عزیزی از پیشکسوتان جامعه پزشکی است که حالا بعد از سالها تحقیق و بررسی درزمینه بیماری‌های مرتبط با غدد می‌گوید که دیابت آینده جامعه را تهدید می‌کند. او مهم‌ترین بیماری پیش روی جامعه را بیماری‌های غیر واگیر دیابت می‌داند که به‌شدت در حال شیوع‌اند، در حدی که بسیار هشداردهنده و خطرناک هستند. عزیزی می‌گوید بین ۵ تا ۶ میلیون بیمار دیابتی داریم و در حدود ۷ میلیون کسانی که در معرض خطرند، یعنی نه دیابت دارند ونِ سالمند و هرلحظه ممکن است وارد جامعه بیماران دیابتی شوند؛ یعنی کسانی که قند خونشان بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ در نوسان است. این‌ها کسانی هستند که ممکن است با یک استرس، شوک، استرس افشار جامعه، افزایش وزن مهر عامل تحریک‌کننده دیگری دیابتی می‌شوند. این راحتی با یک عفونت ساده دچار دیابت می‌شوند و به‌شدت در معرض خطرند که ما متاسفانه نه این‌ها را می‌بینیم ونِه حتی برنامه منسجمی برای بیماران قطعی داریم. اگرچه در حال حاضر به نسبت چند سال پیش خیلی مراقبت‌های ما بهتر شده ولی هنوز خیلی کارداریم.
رئیس پژوهشکده غدد می‌گوید: ما درزمینهٔ آموزش‌های مراقبتی از دیابت خیلی ضعف داریم که باید به‌سرعت اصلاح شود. چاقی و دیابت بیماری قرن هستند که در ایران به‌شدت در حال پیش روی هستند و متاسفانه نه در پیشگیری‌های اولیه و نه ثانویه و نه در مراقبت‌های بیمار هیچ بحث منسجم آموزشی نداریم و من متاسفانه هیچ برنامه منسجم در هیچ‌کدام از مراحل این بیماری نمی‌بینم.
عزیزی معتقد است: در بحث دیابت ما چند نوع آموزش نیاز داریم، مراقبت از بیمارهای دیابتی باید به‌شدت اصلاح شود، ما چند نوع پیشگیری داریم، یک پیشگیری اولیه و ابتدایی داریم که نباید اجازه بدهیم ریز فاکتورها ی عامل بیماری به وجود بیاید و فعال شود و بیماری به وجود بیاید، پیشگیری ثانویه و ثانویه وقتی است که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود و بعد اجازه پیش روی به بیماری ندهیم. ما در هیچ‌کدام از این ۴ مرحله برنامه‌ای نداریم و کار عمده‌ای انجام نمی‌دهیم. در اولین مرحله که تغییر سبک زندگی است موفق نبودیم، ما به‌شدت احتیاج داریم این سبک زندگی کم‌تحرک، غذاهای ناسالم و فست فود و هوای آلوده را تغییر دهیم.
چاقی و افزایش دیابت رابطه مستقیم با یکدیگر و 76 درصد افراد دیابتی از اضافه‌وزن رنج می‌برند...
مطالعاتی که در سال‌های 2005 تا 2011 انجام شد، نشان داد که افراد چاق دچار بیماری دیابت در بزرگ‌سالی می‌شوند. شیوع چاقی بین سنین 5 تا 15 سال اتفاق می‌افتد و مشکل چاقی در خردسالان و نوجوانان دارای مراحلی است، در مراحل ابتدایی فرد ازنظر ظاهر چاق تشخیص داده‌شده و در مراحل بعدی افراد دچار دیابت و کبد چرب می‌شوند. رژیم‌های غذایی پرچرب و پرانرژی، رفتارهای غیر فعالانه، کم‌خوابی، کاهش فعالیت‌های فیزیکی، شهرنشینی، عوامل اجتماعی و فرهنگی، برنامه‌ها و عادات غذایی نامناسب ازجمله عواملی است که موجب چاقی افراد می‌شود. پیشگیری از چاقی باید از زمان جنینی و اوایل زندگی انجام شود و هرچقدر سن بالاتر رود تغییرات سخت‌تر و مشکلات و عوارض آن نیز بیشتر می‌شود. وی ادامه داد: دیابت یک بیماری است که هم عامل ژنتیک و هم عوامل محیطی مانند تغذیه نامناسب، چاقی و کم‌تحرکی در بروز آن نقش دارند، درواقع اگر بتوانیم عوامل محیطی را کنترل کنیم می‌توانیم حدود دوسوم موارد این بیماری را کاهش دهیم اما حدود یک‌سوم افرادی که ژن این بیماری رادارند درهرصورت به این بیماری دچار می‌شوند، بنابراین همه تلاش ما برای پیشگیری از این بیماری آموزش مردم برای تحرک بیشتر و مصرف غذای سالم است. عزیزی افزود: ازنظر ژنتیک هم‌اکنون تحقیقات زیادی برای پیدا کردن ژن این بیماری و درمان آن در حال انجام است اما چون این بیماری یک بیماری تک ژنی نیست و به قولی پلی ژنتیک است، دستیابی به چنین درمانی فعلاً امکان‌پذیر نشده و بسیار پیچیده به نظر می‌رسد. دکتر عزیزی گفت: با کشف انسولین توسط محققان کانادایی در سال 1924 مرگ‌ومیر دیابت به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته است، به‌خصوص اینکه محصولات داروئی حاوی انسولین به‌مرور خالص‌تر و باکیفیت‌تر شده است. افراد مبتلابه دیابت نوع یک که از کودکی تحت درمان با انسولین هستند، فقط 10 تا 15 درصد دیابتی‌ها را تشکیل می‌دهند اما دیابت نوع 2 بسیار شایع‌تر است چون با عوامل محیطی مثل چاقی نیز مرتبط است و در اغلب موارد دیر تشخیص داده می‌شود، با عوارض و میزان مرگ‌ومیر بیشتری همراه است. مهم‌ترین عوارض این بیماری نیز سکته‌های قلبی و مغزی، نارسایی کلیه، نابینایی و قطع عضو است.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اضافه کرد: درمانهای جدیدی نیز برای درمان دیابت از طریق سلول‌های بنیادی در حال بررسی است که یک نمونه آن پیوند سلول‌های انسولین ساز بتای پانکراس است که به‌رغم هیاهوی زیاد آن هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است. فریدون عزیزی که رئیس هشتمین کنگره بین‌المللی غدد ایران و دومین کنگره آندوکرینولوژی دیابت عرب و ایران بود، ادامه داد: البته استفاده از سلول‌های بنیادی یا سلول‌های بتای انسولین ساز ممکن است، یک تا 3 سال فرد را از تزریق انسولین راحت کند اما به‌مرور اثربخشی آن کم می‌شود و هنوز نمی‌توان آن را به‌عنوان یک درمان دائمی معرفی کرد.
به عقیده عزیزی حاد‌ترین بیماری که ایرانی‌ها را تهدید می‌کند بیماری‌های غیر واگیر است که خطر جدی سلامت جامعه هستند. او می گوید: بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی هستند و به عقیده من تغییر و اصلاح سبک زندگی تنها راه نجات ماست تا زمانی که ما این سبک زندگی راداریم در معرض خطریم. فریدون عزیزی افق امیدوارکننده‌ای برای آینده سلامت نمی‌بیند و می‌گوید: ما داریم باسیل پیش می‌رویم و در عمل افق امیدوارکننده‌ای نمی‌بینم که امیدوارم به‌زودی یک تغییر اساسی در نگرش ما به وجود بیاید. چاقی و دیابت به‌شدت ما را تهدید می‌کند وواقعا بیماری قرن محسوب می‌شوند. هم‌اکنون 24 میلیون نفر در کشور دچار چاقی هستندودر استان‌هایی مانند تهران، هرمزگان، سواحل دریای خزر و آذربایجان غربی و شرقی خطر ابتلا به چاقی بیشتر احساس می‌شود. برای درمان چاقی باید از همان اوایل کودکی اقدام کرد زیرا با افزایش وزن به‌مراتب مرگ‌ومیر، سکته، صرع و مشکلات گوارشی در افراد چاق بیشتر می‌شود.
دکتر عزیزی اضافه کرد: بعد از گواتر و دیابت، بیماری‌های غیر واگیر مهم دیگری نیز در کشور ما وجود دارد که 3 بیماری مهم آن‌ها به غده تیروئید مربوط است که شامل گره‌های غده تیروئید، کم‌کاری تیروئید و پرکاری تیروئید است. وی گفت: گره‌های غده تیروئید در 95 درصد موارد خوش‌خیم است که با روش‌ها و ابزارهای مختلف مانند بی‌اکسید سوزنی، سونوگرافی، اسکن و تستهای تیروئید تشخیص داده می‌شوند، بیشتر افرادی که گواتر منتشر دارند، گواتر آن‌ها از نوع ساده است، معمولاً همراه باکم کاری‌ای پرکاری تیروئید نیست و قابل‌کنترل هستند.
عزیزی گفت: کم‌کاری و پرکاری تیروئید البته بیماری‌های مهمی هستند که قابل‌درمان هستند اما درمان آن‌ها نیازمند مراقبت مناسب است به‌خصوص در مورد پرکاری تیروئید که برای آن‌هم درمان دارویی، هم جراحی و هم درمان با ید رادیواکتیو وجود دارد. رئیس پژوهشکده غدد درون ریزو متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اضافه کرد: کم‌کاری تیروئید شایع‌تر از پرکاری آن است، به‌طوری‌که از هر هزار نفر یک یا 2 نفر به پرکاری تیروئید مبتلا می‌شوند اما شیوع کم‌کاری تیروئید بین یک تا 2 درصد است و البته شیوع آن در افراد بالای 60 سال به بیشتر از 6 درصد می‌رسد. وی اضافه کرد: هورمون تیروئید گر چه در حالت طبیعی به میزان بسیار اندکی در حدود 80 تا 100 میکروگرم در روز ترشح می‌شود اما همین میزان کم بعدازآنکه وارد خون می‌شود به تمام سلول‌های بدن می‌رسد و سوخت‌وساز تمام بدن را تنظیم می‌کند، اگر کم باشد متابولیسم بدن کاهش می‌یابد و فرد دچار خواب‌آلودگی و مشکلات قلبی می‌شود و اگر زن باردار باشد به سلول‌های مغزی جنین آسیب می‌رسد و رشد ذهنی و جسمی نوزاد را دچار مشکل می‌کند و ممکن است کودک با ضریب هوشی پایین و قدرت یادگیری کم‌رشد کند. وی گفت: البته با اجرای طرح غربالگری تیروئید نوزادان در بدو تولد که از چند سال پیش در کشور شروع‌شده می‌توان با دادن قرص لووتیروکسین از عقب‌ماندگی ذهنی کودک پیشگیری می‌شود، این نیز طرح بسیار مهمی است که باید نقاط ضعف آن برطرف و کامل شود.
دکتر عزیزی افزود: از طرف دیگر اگر تیروئید زیاد ترشح شود، سوخت‌وساز و متابولیسم سلولی افزایش می‌یابد و فرد لاغر می‌شود، دچار لرزش دست می‌شود و ضربان قلب بالا می‌رود، فعالیت سلول‌های مغزی نیز بیشتر از حد طبیعی می‌شود، بی‌خوابی و بی‌قراری نیز ازجمله عوارض این بیماری است. وی اضافه کرد: مسئله دیگر کوتاه‌قدی است که در اکثر موارد به علت تغذیه نامناسب و مسائل ژنتیکی است اما مواردی معدودی که ممکن است از هر 40 هزارتا 100 هزار نفر یک مورد باشد، به علت کمبود هورمون رشد است که درمان آن نیز ساده اما گران‌قیمت است و فرد باید از زمان تولد تا بلوغ هر شب یا یک‌شب نمایشان آمپول هورمون رشد تزریق کند
بیماری دیابتی خرج دارد و باید برای آن هزینه کرد و متاسفانه بیمه‌ها این هزینه‌ها را تقبل نمی‌کنند. یک نکته مهم دیگر اینکه بیماران دیابتی احتیاج به آموزش دارند، ما به یک گروه غیر از پزشک احتیاج داریم مثل پرستار‌ها که آموزش‌های تخصصی بینند برای آموزش دادن به بیماران دیابتی که ما اصلاً همچنین تعریفی در سیستم آموزشی‌مان نداریم. ما پرستار آموزش‌دهنده نداریم چون نه بیمه‌ها ونه دولت هزینه‌های آن را تقبل نمی‌کنند. ما فردی نداریم که اگر پای یک بیمار دیابتی مریض شد به او مشاوره بدهد و مراقبت کند تا عود نکند.
چون واقعاً پزشک فرصت این کار را ندارد و در همه جای دنیا این بحث راهنمایی و مشاوره یک سیستم آموزشی مستقل دارد و ما نداریم. اگر هزینه‌های درمانی ما کم است که به نسبت کشورهای پیشرفته واقعاً کم است ولی همین بودجه محدود سلامت را هم درست تقسیم نمی‌کنیم. یک بخش زیادی از این بودجه صرف تامین داروهای گران‌قیمت بیماری‌های صعب‌العلاجی می‌شود که نمی‌خواهم اسم ببرم ولی امید به زندگی‌شان کم است و دشواری‌های خاص خودش را دارد، درحالی‌که برای این بیماران دیابتی که علیل نیستند و به‌نوعی نیروی کار جامعه محسوب می‌شوند هزینه‌ای تعلق نمی‌گیرد و ما به آن‌ها نمی‌رسیم و عدالت در درمان و ارائه خدمات که می‌گوییم در واقعیت انجام نمی‌شود. فریدون عزیزی در پاسخ به این سوال که در این چند سال باوجود برنامه‌های جدید وزارت بهداشت تغییری به وجود نیامده است، گفت: من تغییری نمی‌بینم. این نظام سلامت فقط به ده درصد از بیمارانی که بستری می‌شود تعلق می‌گیرد. خدمات پیشگیرانه خیلی مهم‌تر است حتی در مورد بیماران دیابتی که نیاز به آزمایش‌های مداوم دارند فقط ۳۰ درصد را بیمه‌ها تقبل می‌کنند و بقیه را بیمار باید هزینه کند و خیلی از بیماران نمی‌توانند این هزینه را پرداخت کنند.سپید
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار