» عمومی
یکی دیگر از ناهنجاری‌های اجتماعی ما عدم وجود شفافیت در روابط نامدارترین قشر تحصیل‌کرده ما، یعنی پزشکان از یک طرف با کمپانی‌های داروئی و دارندگان وسائل پزشکی و از سوی دیگر ارجاع احتمالی بیماران به همکاران خود یا بیمارستان‌هایی است که خود ممکن است از آن سهم و منفعت کسب کنند.
شفا آنلاین:چندی
پیش انتشار مقاله‌ای در مجله معتبر انگلیسی راجع به خرید و فروش
پایان‌نامه‌های فارغ‌التحصیلی برای کسب مقام دکترا که لازمه پیشرفت و
استخدام در دانشگاه‌های کشور است، اعتبار فعالیتهای علمی ایران را درسطح
بین‌المللی خدشه‌دار کرد، به‌طوری که مجلس و دولت ناچار به تصویب قوانینی
شدند تا از وقوع چنین پدیده ننگ‌آوری در آینده جلوگیری شود. به گزارش شفا آنلاین:یکی دیگر از ناهنجاری‌های اجتماعی ما عدم وجود شفافیت در روابط نامدارترین قشر تحصیل‌کرده ما، یعنی پزشکان از یک طرف با کمپانی‌های داروئی و دارندگان وسائل پزشکی و از سوی دیگر ارجاع احتمالی بیماران به همکاران خود یا بیمارستان‌هایی است که خود ممکن است از آن سهم و منفعت کسب کنند. از این روابط غیرمشروع و در جامعه غیرپسندیده، گاهگاهی بصورت ناقص در مطبوعات پرده برداشته می‌شود. اخیرا هم در رسانه‌های مجازی حملات شدید و وسیعی علیه پزشکان انجام می‌گیرد و عده‌ای از آنها را زالوهای جامعه و سرمایه‌داران و مالکان طراز اول می‌دانند.
هر پزشکی باید به بیمار خدمت برساند و برای انجام این وظیفه، مجبور است که از وسایل مختلف تشخیصی، چه کوچک مانند گرفتن خون بیمار و فرستادن آن به آزمایشگاه و چه بزرگ، مانند استفاده از دستگاه‌های گران‌قیمت تشخیصی در خارج از محل کار خود به نتیجه تشخیص رسیده و بالاخره از روش در مان و داروی مطلوب استفاده کند.
در روند این پروسه پزشک با اقشار مختلف سر و کار داشته و باید این ارتباطات را حفظ کند و بتواند بین امکانات مختلف و رقابتی که وجود دارد یک طرف را برای بیمار انتخاب کند. اینجاست که در این تصمیم‌گیری بسیار مهم، ممکن است با داشتن رابطه یا داشتن سهم از طریق ارجاع بیمار، تحت تاثیر منافع شخصی قرار گیرد. فعالیت تمام کارخانه‌های داروئی و تولیدات پزشکی نیز بر این اساس است که گروه‌های مختلف پزشکان را تحت تاثیر قرار داده و آنان را در انتخاب محصول خود جلب کنند.
افشاگری‌ها در ممالک غربی
در اینجا باید به اطلاعاتی که در چند سال اخیر در مطبوعات ممالک غربی منتشر شده و سبب وضع نظم و قانون‌گذاری در شفافیت این رابطه‌ها برای جلوگیری ازاین سوءاستفادههای کلان پزشکان شده اشاره کنیم که وسعت آن بی‌سابقه بوده و باعث تعجب عموم شده است. با وجود اینکه پزشکان در شروع به تحصیل در خیلی از ممالک مطابق رسوم تاریخی خود را باید موظف به حفظ آئین‌نامه وقسم بقراط بدانند.**
در سال 2009 کمپانی داروئی فایزر در کشور آمریکا به‌علت خلافی که مرتکب شده بود، علاوه بر مجازات از طرف دادگاه، مجبور شده بود فهرست تمام وجوهی را که به گروه‌های مختلف پزشکان امریکائی پرداخت کرده بود، منتشر کند. انتشار مبالغ بزرگی که پزشکان از این کارخانه دریافت کرده بودند سبب شد، رئیس جمهور وقت آمریکا، اوباما، قانون شفافیت پرداخت وجوه را به پزشکان (1) در مارس 2010 به تصویب برساند و تمامی کارخانه‌ها را موظف کند به‌طور مرتب هر سال تمام وجوه پرداختی را به پزشکان و سایر سازمان‌ها که بیشتر از 10 دلار است، منتشر کنند. این قانون باعث شد در سال 2013 روشن شود کمپانی‌های داروئی آمریکا به 546000 پزشک امریکائی و 1300 بیمارستان آموزشی، 5/3 میلیارد دلار پرداخت نموده‌اند که در مقایسه با پزشکان فعال شامل 70 درصد کل آنان می‌شود.
در نتیجه این قانون، هر فرد امریکائی توانست راجع به هر پزشک و میزان دریافتی وی از کمپانی‌های داروئی و شفافیت کار و رابطه وی با کمپانی‌های داروئی جستجو کند. این امکان باعث شده داشتن چنین رابطه‌ای برای حفظ حیثیت پزشک ضعیف شود و کارخانه‌ها هم با وجود چنین شفافیتی از پرداخت مالی به پزشکان اجتناب کنند.
به پیرو چنین قانونی در سال 2013، سازمان کمپانی‌های داروئی اروپا که تحقیقات انجام می‌دهند، تصمیم گرفتند مبالغی را که به پزشکان و سازمان‌های بهداشتی برای همکاری به آنان می‌پردازند، در صورتی که دریافت‌کنندگان مبلغ مخالفتی نداشته باشند، اعلام کنند. این کمپانی‌های داروئی به‌نام در آلمان که شامل 54 کارخانه می‌شدند (EFPIA)، در سال 2015، مبلغ 575 میلیون یورو پرداخت کرده بودند که حدود نیمی از آن فقط به پزشکان و نیمی دیگر برای برنامه‌های تحقیقاتی به مراکز تحقیقاتی داده شده بود اما در رابطه با شفافیت کار فقط یک سوم پزشکان آلمانی موافقت کرده بودند که نام آنها منتشر شود. گفته می‌شود اکثریت پزشکان آلمانی انواع مختلف استفاده را بخصوص در رابطه با شرکت در کنگره‌ها و دریافت مخارج آن می‌پذیرند. اغلب کنگره‌های پزشکی هم در شهرهای استانی بوسیله کمک‌های مالی از کمپانی‌های داروئی تشکیل می‌شوند و بدیهی است با نفوذی که کارخانه‌های داروئی برای تبلیغ تولیدات خود دارند امکان رقابت درست و کسب اطلاعات صحیح بسیار مشکل می‌شود.
پیروی از این سیاست ارزش علمی و اهمیت کنگره‌ها را خدشه‌دار کرده است.
مقاله‌ای هم در سال 2016 در مجله هفتگیSpiege- Online، راجع به پرداخت مبلغ درشت دویست هزار یوروئی که یک کمپانی داروئی به رئیس یک کلینیک دانشگاهی کرده بود، بدون اطلاع و سوال از او، منتشر کرد. این رئیس کلینیک بدون اطلاع به دانشگاه و وجود شفافیت لازم، مطابق میل خود این وجه را برای پروژه‌های مختلف تحقیقات و غیره خرج کرده بود. این خبر هم سرو صدای زیادی برپا کرد.
مجلس آلمان در اواسط سال 2016، قانونی را برای مبارزه با ارتشاء در حیطه پزشکی تصویب کرد که پزشکان را از کسب هر نوع استفاده یا داشتن رابطه با موسسه در روند درمان بیمار منع و جریمه می‌کند. این قانون برای همه پزشکان و همه افرادی که به نوعی با بیما ر سروکار دارند وضع شده است. هر کس که از دیگری برای درمان بیمار استفاده‌ای طلب و دریافت کند یا قولی را بخواهد یا استفاده‌ای را در مقابل تجویز داروی کارخانه بخصوص یا تجویز وسیله پزشکی موسسه‌ای را بپذیرد، برای گیرنده و دهنده جرم محسوب می‌شود. این سوءاستفاده نه‌تنها شامل پرداخت وجه بلکه شامل هر نوع دیگری از کمک می‌شود، حتی اگر این کمک غیرمستقیم به شخص دیگری تعلق گیرد یا کمک پزشک در راستای تبلیغ برای موفقیت یک موسسه باشد، بدون آنکه این موفقیت حاصل شده باشد یا در رابطه با ارجاع بیمار به یک موسسه باشد که او در آن سهم داشته و استفاده می‌برد.
البته در اینجا باید همکاری پزشک را در موسسه‌ای که هدف آن صر فه‌جوئی در مخارج پزشکی یا بالا بردن کیفیت فعالیت کار باشد، از فعالیتهای سودطلبانه جدا کرد. دریافت حق‌الزحمه پزشک برای جمع کردن اطلاعات راجع به تاثیر داروهائی که تجویز آن مورد قبول قرار گرفته یا هدیه‌های کوچک مانند کتاب یا وسایل تحریر با ارزش کم که به همه داده می‌شود، نباید جزو سوءاستفاده پزشکی و کمک غیرمجاز کمپانی داروئی یا موسسه به پزشک دانست. مطابق این قانون جرمهای پزشکی شامل پرداخت جریمه نقدی و همچنین مجازات با حبس تا 3 سال و در نهایت شدت تا 6 سال می‌شود..
در ایران چه می‌گذرد؟
در ایران هنوز تحقیقی علمی و وسیع در رابطه با سوءاستفادههای مختلف پزشکی انجام نگرفته است. در یک بررسی با پرسش‌نامه مخفی، از حدود صد پزشکی که در یک کنگره بازآموزی شرکت می‌کردند، سوال شد آیا برای ارجاع بیمار به یک سازمان دیگر پزشکی وجهی را در یافت می‌کنند. حدود 25 درصد آنان به آن اذعان کردند (3).
بدون شک مدت‌هاست خلاف‌های مختلف که شامل دریافت وجه از موسسه‌های تشخیصی برای ارجاع بیمار یا دریافت مبالغ نامتعارف زیرمیزی در خارج از بیمارستان برای خدمت خاص پزشکی در بیمارستانی که با تعرفه پائین صورت می‌گیرد یا انجام کار‌های تشخیصی پر‌هزینه که برای بیمار هیچ لزومی نداشته و برخلاف دستورها و راهنمائی‌های معتبرانجمن‌های پزشکی است یا کمک غیرشفاف و نامتعارف کمپانی‌های داروئی و وسایل پزشکی و همکاری‌های مختلف در برگزاری کنگره‌ها و دعوت سخنرانان با هدف تبلیغ به نفع کمپانی و موسسه خاص در ایران انجام می‌شود که تا به حال جرمی برای آن از طرف قانون‌گزار منظور نشده است.
با در نظر گرفتن تبلیغات فراوانی که علیه پزشکان برای دریافت استفاده‌ها شده و ضرر فراوانی که از این بابت متوجه حیثیت جامعه پزشکی و اعتماد به این قشر اجتماع می‌شود، وظیفه سازمان‌های پزشکی مانند نظام پزشکی و اعضاء فرهنگستان علوم پزشکی و وزارت بهداشت است که جرمهای پزشکی را با مشورت ریشه‌دار مشخص کرده و دو لت و قانون‌گذاران باید هرچه زودتر تصمیمات لازم را همان طوری که در کشورهای دیگر به آن توجه شده، انجام دهند.
بدیهی است با تصویب و وجود قانون مطلوب و معتبر، خلافکاران در جامعه پزشکی از انجام اعمال ناشایسته و ترس از جریمه و آشکار شدن آن منع خواهند شد. دراین راستا باید احتیاجات زندگی قشر جوان پزشک که در بیمارستان و درمانگاه‌های دولتی مشغول به کار شده و در آستانه تشکیل خانواده قرار گرفته‌اند، با حقوق مکفی و در اختیار قراردادن وام‌های طولانی‌مدت با بهره متناسب برای تامین مسکن رفع شود تا از همان ابتدا شرایط بروز لغزش‌های احتمالی بوجود نیاید.
* استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه مابورگ المان و عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی ایران
** در دانشگاه‌های اروپا، دانشجویان پزشکی در جشن ورود به تحصیل و با شرکت در مراسم خاص با صدای بلند خلاصه‌ای را از قسم‌نامه بقراط می‌خوانند که در یونان قدیم برای کسب حرفه پزشکی مرسوم بوده و او را به داشتن اخلاق پزشکی موظف می‌کند. قسم‌نامه بقراط که چند قرن قبل از میلاد مسیح وضع شده شامل متن زیر است: «من به خدایان اپولون و ...، به‌عنوان شاهد، قسم می‌خورم به کسی که این هنر را به من یاد داده، مانند پدر و مادر، احترام گذارم و سهمی را که به دست می‌آورم تقسیم کنم و به او هنگام احتیاج کمک کنم و خویشان او را اقوام خود بدانم و در صورت تمایل این هنر را بدون پاداش به آنان آموخته و فرزندان آنان را مثل فرزندان خود بدانم. آداب تغذیه و زندگی صحیح را به بهترین وجهی برای سلامت بیماران به کار برم و آنان را از هرگونه آسیب و رفتار غیرعادلانه دور نگاه دارم و از دادن داروئی که به آنها ضرر برساند و سبب مرگشان شود اجتناب کنم و به هیچ زنی داروی سقط جنین ندهم. من هنر پزشکی و زندگی‌ام را به دور از هرگونه عیب و نیت شوم حفظ می‌کنم و برای بهبودی بیماران از اهل فن کمک می‌طلبم. اگروارد منزلی شوم برای خیر صاحب آن گام برمی‌دارم. آگاهانه از هر بی‌عدالتی و انجام عمل ناشایسته نسبت به زنان و مردان و آزادگان و غلامان اجتناب می‌کنم. راز افراد و آنچه را که می‌بینم یا از آنها می‌شنوم، فاش نکرده و سکوت می‌کنم.
من خود را تابع این قسم می‌دانم و آن را فسخ نمی‌کنم. با حفظ این روش نفع می‌برم و مورد احترام دیگران خواهم ماند، اما اگر از ان سرپیچی کرده و قسم‌شکنی کنم می‌دانم که نتیجه عکس خواهم گرفت.سپید
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار