نگاهی به اهداف طرح جامعه ایمن

شفا آنلاین:با توجه به اینکه تمرکز اکثر دولت‌ها روی شهرهای بزرگ است و شهرهای کوچک‌تر در زمان بحران آسیب بیشتری می‌بینند، به همین دلیل دانشگاه کارولبنسکای سوئد الگویی را پیشنهاد کرد تا طبق این الگو تمام انسان از سطح ایمنی و سلامت یکسان برخوردار شوند.

به گزارش شفا آنلاین:به نقل از سپید این طرح بلافاصله موردتوجه واحدهای بهداشتی محلی، آژانس‌های دولتی، گروه‌های خدماتی و سازمان های مردم نهاد قرار گرفت. ۱۳ سال پس از اجرای موفقیت‌آمیز این برنامه در لیند کوپینگ در سال ۱۹۸۹ در اولین کنفرانس جهانی پیشگیری از حوادث و ارتقا ایمنی، برنامه جامعه ایمن رسما پیشنهاد شد و بعد از گذشت چند سال در سال 1997 به‌عنوان یک مرکز حمایتی وابسته به شبکه ایمن سازمان بهداشت جهانی به رسمیت شناخته شد.

حوادث یکی از بزرگ‌ترین مشکلات جوامع امروزی است به‌طوری‌که سالانه بیش از 5 میلیون نفر در دنیا براثر حوادث جان خود را از دست می‌دهند. بنابراین امکان بررسی و پایش تمام حوادث عمدی و غیر‌عمدی در یک شهر اهمیت ویژه‌ای دارد؛ اما از امکان ثبت و بررسی علل حوادث مهم‌تر، ارائه راهکاری مناسب برای کاهش میزان حوادث است و اگر در یک دوره شش‌ماهه بررسی‌ها حاکی از کاهش معنی‌دار این حوادث باشد، امکان پیوستن یک شهر به شبکه جهانی جامعه ایمن وجود دارد. تروما یا آسیب‌های بیرونی از مهم‌ترین اهدافی است که طرح جامعه ایمن روی آن تمرکز دارد.  تروما به هر نوع ضربه، جراحت، شوک، آسیب و حادثه واردشده بر بدن می‌گویند. مشروط به اینکه از خارج به بدن واردشده باشد و عامل درونی، علت ایجاد آسیب نباشد. به‌عبارت‌دیگر تروما هر آسیبی است که در اثر افزایش انرژی ورودی به بدن ایجاد می‌شود. این انرژی ممکن است از نوع ضربه‌ای، مکانیکی، حرارتی شیمیایی یا انواع دیگر باشد. اهمیت تفاوت این موضوع در اورژانس و فوریت‌های پزشکی مشخص می‌شود، مثلا در برخورد با بیمار دچار سنکوپ و یا شوک، اگر عامل، بیماری باشد، امدادگر به‌راحتی می‌تواند اقدام به جابه‌جایی بیمار کند. ولی در شرایط تروما، به علت وجود احتمال آسیب‌های شدید مانند قطع نخاع، هر نوع جابه‌جایی و حرکت بیمار بدون حمایت و ثابت کردن بدن و توسط اشخاص غیر مجرب ممنوع است.

جامعه ایمن در ایران
       طرح پیشگیری از حوادث در قالب جامعه ایمن طی برگزاری کارگاهی از طرف وزارت بهداشت و درمان در سال ۱۳۷۴ با شرکت سازمان‌هایی که به نحوی مسئول پیشگیری از حوادث بودند تشکیل و ارائه شد. این طرح از سال ۱۳۷۶ در ۵ دانشگاه علوم پزشکی کشور به‌صورت پایلوت در یک شهرستان از استان‌های منتخب به اجرا درآمد که در استان‌های تهران (اسلامشهر) گیلان (لاهیجان)، خراسان (کاشمر)، بوشهر (بوشهر)، اراک (شازند) بوده‌اند این برنامه بعد از ۵ سال اجرای طرح در سال ۱۳۸۲ با بازدیدی که نمایندگان (مرکز همکاری‌های سازمان جهانی بهداشت در امور جامعه ایمن) از روند اجرایی طرح داشتند. نتیجه بازدید این بود که شهرستان کاشمر از زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی خراسان به‌عنوان نخستین کاندیدای بین‌المللی جامعه ایمن از ایران پذیرفته شد و در سال ۱۳۸۶ موفق شد در ردیف ۱۱۵ به شبکه جهانی جوامع ایمن بپیوندد.

       از سال ۱۳۸۶ با محوریت شورای سیاست‌گذاری جامعه ایمن (با شرکت کلیه سازمان‌های ذی‌ربط ازجمله اداره پیشگیری از حوادث وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران-شهید بهشتی و ایران، پلیس راهور، سازمان استاندارد، شرکت ملی گاز ایران، هلال‌احمر، بهزیستی، شهرداری تهران، سازمان آتش‌نشانی، نیروی انتظامی، آموزش‌وپرورش، مرکز حمایت از حقوق کودک قوه قضاییه، موسسه بین‌المللی سلامت پروفسور سمیعی و سایر سازمان‌های غیردولتی ذی‌ربط) پروژه جامعه ایمن در کلان‌شهر تهران و شهر اندیشه اجرایی شد. هم‌زمان با ۱۶ کنفرانس جامعه ایمن در خردادماه ۱۳۸۶ که در تهران انجام شد. پیشگیری از حوادث ترافیکی، جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی همچون خشونت‌های خانگی، اعتیاد و همچنین پیشگیری از حوادث در خانه، محیط کار و مکان‌های عمومی از شاخص‌های جامعه ایمن به شمار می‌رود. در کلان‌شهری مانند تهران اجرای این طرح ممکن نخواهد بود مگر آنکه ما شهر را به مناطق کوچک‌تر تقسیم کنند و طرح را در مقیاس کوچک‌تر اجرا کنند امکانی که در تهران با توجه به وسعت و جمعیتش کاری بس دشوار و پیچیده است و به همین دلیل مسئولان شهر، منطقه 22 تهران را به‌عنوان پایلوت برای اجرای این طرح انتخاب کرده‌اند. هم‌اکنون این طرح در مناطق مختلفی در تهران اجرایی شده است.

ویژگی‌های جامعه ایمن چیست؟
1) در یک جامعه ایمن بخش‌های مختلف یک جامعه و تمام ارگان‌ها باید یکپارچه و با مسئولیت‌های مشخص و شفاف عمل کنند.
۲) مردمی که توانایی دارند در کنار بخشه‌ای دولتی، مشارکت فعال داشته باشند و تخصصشان را در اختیار آن‌ها بگذارند.
3) برنامه‌های مستمر و درازمدت ارتقا ایمنی برای کلیه اقشار، جنسیت‌ها، سنین و در کلیه محیط‌های اجتماعی جاری باشند.
۴) نظام شفاف ثبت مستندسازی و گزارش دهی کلیه موارد حادثه، آسیب‌ها و علل آن‌ها برقرار باشد. تا در موارد مشابه از تجربیات آن‌ها استفاده شود.
۵) نظام ارزشیابی برنامه‌ها و فعالیت‌ها و بهبود مستمر، همواره جاری باشد.
6) تجربیات موفق و راهکارهای بکر و بدیع خود در قالب تحقیق و پژوهش به سایر اعضای شبکه جهانی جوامع ایمن ارائه شود. درصورتی‌که شهر یا منطقه‌ای بتواند شاخصه‌ای 6 گانه را اجرا کند پس از بازدید تائید کارشناسان سازمان جهانی بهداشت رسما به عضویت شبکه بین‌المللی جامعه ایمن درخواهد آمد. تاکنون چندین شهر از ده استان ایران در این طرح پذیرفته‌شده‌اند و بعضی از شهر‌های 11 استان ایران در انتظار پذیرش در این طرح هستند.

       با توجه به بررسی‌ها و مطالعات صورت گرفته و نظر به شواهد موجود، برنامه جامعه ایمن کامل‌ترین و غنی‌ترین برنامه در پیشگیری از حوادث است زیرا تمام مردم جامعه، تمام سازمان‌ها و مسئولین، تمام گروه‌های سنی، تمام حوادث و تمام محیط‌ها را دربرمی گیرد.

       هشتمین اجلاس آسیایی جامعه ایمن در سال جاری در ایران و در شهر مشهد برگزار خواهد شد. در این اجلاس پیش‌بینی می‌شود ۴۰۰ میهمان داخلی و خارجی حضور پیدا کنند، همچنین طی دو روز برگزاری این اجلاس ۱۵ سخنرانی خارجی ارائه و ۱۵ پنل موازی در حوزه ایمنی برپا می‌شود.