اگرچه او این روزها گرفتار سرطان است اما هنوز دلش به ناف عنبر بوی آهوان
زرد تیزپای کوههای کردستان گره خورده است، گامهایش چون غزالان رمیده از
چنگال صیاد بشکسته است؛ اما لحظهای قلبش از مکاری روباه مکار، رها نیست و
نوازش دم درازش را به درازای محیطبانیاش دوست دارد.
«محمد بابکری» اگرچه خود میگوید از سر اتفاق محیطبان شده است، اما به
اذعان خود، امروز هم دهلیز چپ و راست قلبش به عشق گونههای شاخص جانوری رها
در طبیعت حیات وحش سرزمین پهناور ایران میتپد.
سال ٧٣ بعد از قبولی در آزمون محیطبانی، ٤٥ روز در پارک گلستان بر صخرهها چنگ زد و ساعتها راه پیمود تا یونیفرم سبز متمایل به زیتونی را بر قامت الفبای عاشقی محیطبانی بپوشاند، سختترین تمرینهای تکاوری را به جان خرید و به کام نوشید تا روزی سایهسار جولانگاه نفسهای گرم جانوران در دامن ناامن طبیعت شود.
این محیطبان ٩ ماه آموزش دید و برای رهانیدن شکارچیان همیشه در کمین شکار،
تصاویر لنز دوربین نخستین روز محیطبانی را در قلعه قم چقای بیجار بر بوم
شبکیه چشمانش به یادگار دارد.
«نخستینبار که از نزدیک، شاخهای کمانی قوچ و میش ارمنی را در منطقه
حفاظتشده بیجار دیدم، از خوشحالی مشاهده زیبایی این حیوان در پوست خود
نمیگنجیدم.»
او که عاشق جنبنده، خزنده و چرنده است، روزی که سیبل مگسک شکارچی اردک سر سبز شد را دقیق به یاد دارد؛ هنوز در تقریر این خاطره از رعب پلک بر چشم مینهد و میگوید: «شکارچی در کمین شکار، چمباتمه زده بود، چشم چپش را بسته بود و از نوک مگسک سر سبز اردک را نشانه رفته بود. من که از پشت سر فرمان ایست دادم، با مهارت روی پاشنه راست پا چرخید، لوله تفنگ شکاری را بر پیشانیام زوم کرد و از نوک مگسک وسط ابروانم را نشانه رفت. خواست با فشار انگشت اشاره ماشه را بچکاند که دستش لرزید و تفنگ بر زمین افتاد.»
بابکری با گذر سالها از این واقعه تلخ، هنوز رعشه چاقوی تیز یک شکارچی هنگام شکار گوزن کوهی را بر شاهرگ گردنش حس میکند و یادآوری این خاطره از دوران خدمت در منطقه حفاظتشده عبدالرزاق سقز، چون بوی بادام تلخ بر رخدادهای نوستالژیک این محیطبان باسابقه کردستانی میپاشد.
این محیطبان محیط زیست کردستان، لباس محیطبانی را مقدس میداند؛ اما معتقد است که «هنوز قانون به قداست این لباس ایمان نیاورده است؛ که هر روز محیطبانان در کمین خطرند و حتی اگر از جان گرازی در کردستان حمایت کنند و ناگزیر به دفاع از جان خود و حیات وحش به پای شکارچی در حین صید نخجیر، شلیک کنند و فرد خاطی از شدت خونریزی بمیرد، مانند «ماشاالله مهنایی» محیطبان کهگیلویه و بویراحمد، گرمای خورشید طبیعت را باید بر دیوار سلول تنهایی زندان نقاشی کنند و منتظر حکم تبرئه یا محکومیت به اعدام باشند.»
این افسر محیطدار دوم محیط زیست کردستان، از ضعف قانون در حمایت از محیطبانان سرزمین زیبای ایران گلهمند و امیدوار است که قانونگذاران با بازنگری در این قانون، چتر بسته قانون را بر سر امنیت جانی محیطبانان چنان بگسترانند که راه و روزنههای شکارچیان مسدود و از منظر دولت به لباس محیطبانی حرمت نهاده شود.
بابکری که از دیماه سال ٩٣ به بیماری سرطان ریه گرفتار است و فرآیند سخت شیمیدرمانی، موهای تجربه و گذر عمر او را چون برگ درختان پاییزی بر کف خیابان بیرحم زندگی تکانیده است، از بیمهری مسئولان حفاظت محیط زیست گرچه دلخور ورنجیده است؛ اما هرگز قطرهای از تراوش کوزه مهربانی او به سالهای همیشه در خطر حیات وحش نکاسته است.
٨٨ محیطبان در کردستان
به گفته رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان سنندج، هماکنون ٨٨ محیطبان با سمت
محیطبانی در حفاظت محیط زیست کردستان فعال هستند که متاسفانه شماری از
این محیطبانان در سمتهای اداری به کار گرفته شدهاند.
«امید باتو» تاریخ تأسیس کانون شکار کردستان را مربوط به سالهای ١٣٤٤ میداند: «متاسفانه از بدو استقرار و شروع به کار کانون شکار تاکنون، ٥ نفر از محیطبانان اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان به نامهای محمود احمدینژاد، کمالحسین پناهی، معمر مرغوبی، مسعود علیخانی و محمد ولهژیریتاب هنگام ماموریت و محیطبانی حیات وحش کردستان شهید شدهاند.»
به گفته او یک نفر از محیطبانان نیز به نام محمد اعتمادی هنگام مأموریت در تصادف کشته شد و محیطبانی دیگر به نام فریدون صالحی هنگام مأموریت در آب غرق و فوت شد.
باتو، وسعت مناطق حفاظتشده استان کردستان را ١٧٠هزار هکتار عنوان میکند: «براساس قانون باید به ازای هر ٤هزار هکتار یک نفر محیطبان در مناطق حفاظتشده محیطبانی کند.»
قم چقای بیجار، عبدالرزاق سقز، بدر وپریشان قروه، شاهو کامیاران و کوهسالان سروآباد ازجمله مناطق حفاظتشده استان کردستان هستند که به گفته این مقام محیط زیست سرشماری و آمارگیری حیات وحش در این مناطق سالانه انجام میشود. باتو از جولان شکارچیان در مناطق حفاظتشده ابراز ناخرسندی میکند: «با دیدهبانی محیطبانان خشم و خشونت شکارچیان علیه جمعیت حیات وحش به حداقل رسیده است.»
او منطقه قم چقای بیجار را وسیعترین منطقه حفاظتشده کردستان برشمرد: «گونه کمیاب قوچ و میش ارمنی شاخص این منطقه از مناطق حفاظتشده استان است که به شدت از تهدید انقراض آن نگرانیم.» باتو با اشاره به زندگی گونه شاخص کل و بز در مناطق عبدالرزاق سقر، میگوید: «در پناهگاه حیات وحش زریوار نیز به روایت مردم محلی بهتازگی پلنگ مشاهده شده است که تاکنون مشاهده و ثبت این گونه مهم ایرانی به تأیید کارشناسان محیط زیست نرسیده است.»شهروند