وقتی ویتامین D مقصر شناخته می‌شود

درست است که کمبود ویتامین D منجر به چاقی می‌شود؟
بارها و بارها درخصوص نوع تغذیه و فعالیت بدنی و نقش ژنتیک و... در افزایش وزن مقالات متعددی چاپ و راهنمایی‌های لازم داده شده ولی شاید کمتر به تاثیر کمبود ویتامین D در بدن و نقش آن در افزایش وزن پرداخته شده باشد. ویتامینی که کمبود آن در کشور بسیار شایع است و اگر مسئولان تمهیدات لازم را در نظر نگیرند بیش از این هم با شیوع آن روبرو خواهیم بود. در اینکه کمبود این ویتامین منجر به چاقی شود، هیچ شکی نیست. البته باید این مساله را هم مدنظر داشت که کمبود ریزمغذی‌ها و سایر ویتامین‌ها مثل A و ویتامین‌های گروه‌های B و زینک هم منجر به چاقی می‌شود. ولی مشکلی که در مورد ویتامین D وجود دارد این است که وقتی فردی با کمبود ویتامین A مواجه می‌شود، خودبه‌خود تمایل او به مصرف غذاهای حاوی این ویتامین افزایش می‌یابد ولی از آنجا که با مصرف غذا کمبود ویتامین D را هیچگاه نمی‌توان جبران کرد، این پرخوری منجر به افزایش وزن و چاقی می‌شود، بی‌آنکه کمبود آن برطرف شود. به همین دلیل کمبود ویتامین D در بدن نسبت به سایر ویتامین‌ها حالت خاص‌تری دارد و باید توجه ویژه‌ای به آن شود. 

آیا از روی علایم و نشانه‌های خاصی می‌توان متوجه کمبود این ویتامین شد؟
راستش را بخواهید این علایم خیلی اختصاصی نیستند و ممکن است فردی احساس بی‌حالی، پراشتهایی، کوبیدگی و دردهای استخوانی و... کند ولی همان‌طور که گفته این شد این نشانه‌ها و علایم صددرصد اختصاصی نیستند و صرفا از روی آنها نمی‌توان به کمبود آن شک کرد. ولی به جرات می‌توان گفت که تقریبا بالای 80 درصد زنان در کشور دچار کمبود ویتامین D هستند.

معمولا کم‌کاری تیرویید حدود 6 تا 10 کیلوگرم وزن را افزایش می‌دهد، کمبود این ویتامین تا چه حد با بالارفتن وزن همراه است؟
با توجه به اینکه تحقیقات گسترده‌ای در این مورد انجام نشده، نمی‌توان عدد دقیقی را مشخص کرد. ولی براساس نتایج چندین تحقیق که در اصفهان روی دو گروه صورت گرفت، مشخص شد گروهی که روزانه هزار تا دو هزار واحد بین‌المللی ویتامین D دریافت کرده‌اند در مقایسه با گروه دیگر، طی ماه حدود 1/5 تا 2 کیلوگرم کاهش وزن بیشتری داشته‌اند. 

توصیه‌ای که برای جبران کمبود این ویتامین دارید، چیست؟
همانطور که گفته شد با مصرف هیچ‌کدام از منابع غذایی حاوی ویتامین D مثل کره، تخم‌مرغ، گوشت و... نمی‌توان کل نیاز بدن به این ویتامین را تامین کرد. در ضمن استفاده از موادغذایی غنی‌شده با این ویتامین هم تاثیر شگرفی بر رفع این مشکل ندارد. یا باید از طریق مصرف مکمل یا در معرض نور خورشیدن قرارگرفتن نیاز بدن به ویتامین D برآورده شود. ولی از آنجا که تقریبا در شهرهای بزرگ به دلیل وجود آلودگی هوا، وجود ابرها، نوع پوشش و سبک زندگی آپارتمان‌نشینی و حتی ساختمان‌سازی که باعث می‌شود جلوی تابش نور خورشید به خانه‌ها گرفته شود، عملا در معرض نور خورشید بودن هم مشکل را حل نمی‌کند و لازم است که پزشک متخصص دوز مشخص این ویتامین را برای دوره‌ای مشخص تجویز کند.

در چه شرایطی نیاز به تزریق این ویتامین است؟
در شرایط خیلی حاد تزریق این ویتامین توصیه می‌شود. افرادی که دچار کمبود این ویتامین هستند می‌توانند هفته‌ای یکبار یک عدد از مکمل (50 هزار واحد بین‌المللی) را برای یک دوره سه ماهه دریافت کنند و در ماه دوم هر دو هفته یک عدد از این مکمل را مصرف کنند. بعد از اتمام دوره مصرف، آزمایشی انجام دهند تا مشخص شود که کمبود آن جبران شده است یا نه. کسانی هم که مشکلی از نظر کمبود این ویتامین ندارند می‌توانند ماهیانه یک عدد قرص مکمل ویتامین D را بخورند. 

و حرف آخر؟
یکی از برنامه‌هایی که وزارت بهداشت و درمان در نظر گرفته، توزیع مکمل‌های ویتامین D در مراکز بهداشتی به‌خصوص در گروه میانسال و خانم‌های باردار است و امید است که با تمهیدات لازم کمبود آن در جامعه برطرف شود چراکه کمبود ویتامین D صرفا باعث چاقی یا تشدید آن نمی‌شود، این ویتامین نقش موثری در استحکام استخوان‌ها دارد و کمبود آن باعث پوکی استخوان و ضعف سیستم ایمنی می‌شود. به دنبال ضعف سیستم ایمنی نیز زمینه ابتلا به چندین نوع سرطان‌ افزایش می‌یابد. متاسفانه بروز سرطان دستگاه گوارش و همچنین ام‌اس در افرادی که دچار کمبود ویتامین D هستند بیشتر است. بنابراین صرف یک کمبود ساده مطرح نیست و عوارض ناشی از کمبود این ویتامین فراتر از کمبود سایر ویتامین‌های دیگر. با توجه به اینکه تقریبا نیاز بدن به ان هم از طریق موادغذایی برطرف نمی‌شود. اگر سیستم دولتی دخالت نکند، بار بیماری افزایش می‌یابد. سلامانه