به گزارش شفا آنلاین، از بیشترشان
که سؤال کنید کجا دوست دارند بروند، بی‌درنگ نام شهربازی را به زبان
می‌آورند. بزرگ‌ترها هم شهربازی را دوست دارند. هیجان بازی و هیاهویی که
آدم را ساعاتی از زندگی روزمره جدا می‌کند. اما این شهر رنگارنگ و دلفریب،
همیشه هم آرام و شاد نیست. تصور کنید غرق تماشای عزیزانتان هستید که سوار
بر چرخ و فلک غول پیکر یا ترن هوایی و یا هر وسیله بازی دیگری، به پهنای
صورت دارند می‌خندند. چه لذتی دارد تماشای این صحنه؛ اما ناگهان دنیای زیبا
و رنگی برایتان جهنم می‌شود. تصویرها پیش چشم‌تان کج و معوج می‌شوند. صدای
خنده‌ها دیگر به گوش نمی‌رسد.عوضش جیغ‌های ممتد و دلخراش، نفس‌تان را بند می‌آورد. کسی از آن بالا سقوط کرده. یک مادر و کودک. مادر در آخرین لحظات زندگی تلاش کرده جان کودکش را نجات دهد. هر دو سقوط کرده‌اند. مادر مرده و کودک با تن شکسته و زخم برداشته راهی بیمارستان می‌شود. نقص فنی وسیله بازی، اتفاقی تازه را در دفتر حوادث شهربازی‌ها ثبت کرده است. این بار در برازجان. روزهای خوب عید که تفریح در شهربازی، گزینه خوبی برای گذراندن اوقات فراغت خیلی از خانواده‌هاست.
به محض وقوع حادثه، خبرهای زیادی درباره علت و چگونگی وقوع آن پخش می‌شود. راست ودروغش با راویان خبر؛ اما ادعا شده که شهربازی برازجان از 2 سال قبل مجوز سازمان استاندارد را نداشته و با وجود بازرسی‌های مکرر نتوانسته مجوزهای لازم را بگیرد. این را محمدرحیم بهره‌مند مدیرکل اداره استاندارد استان بوشهر به مهر می‌گوید. خبر پلمب شهربازی و فک پلمب خودسرانه آن از سوی بهره‌بردار برای استفاده در ایام نوروز، شوک ناشی از حادثه را بیشتر می‌کند.
شهرداری‌ها در چنین مواردی خودشان را مقصر نمی‌دانند چرا که شهرداری‌ها تنها در مورد اماکن تفریحی و وسایل بازی و سرگرمی که در پارک‌ها و بوستان‌های محله‌ای شهرها وجود دارند، مسئول هستند و در غیر این صورت هیچ مسئولیتی در قبال شهربازی‌های بزرگ شهر ندارند، چون اداره هر یک از آنها به بخش خصوصی واگذار شده و خود آنها نیز باید در این زمینه پاسخگو باشند. بگذارید همین ابتدا یک جمع بندی مختصر بکنیم. شهرداری، بهرهبرداری از شهربازی‌ها را به بخش خصوصی واگذار می‌کند. استاندارد هم وظیفه بازرسی از آنها را برعهده دارد اما نظارت اجرایی بر عملکرد بخش خصوصی بر عهده چه نهادی است؟!
قبل از پاسخ به این سؤال، بیایید برخی حوادث شهربازی‌ها را که در سال‌های اخیر روی داده است با هم مرور کنیم. سقوط 3 دختر جوان از ترن هوایی پارک ارم در سال 93 و آسیبی که در پی این حادثه به آنها وارد شد، حادثه‌ای بود که توجه تهرانی‌ها را به این شهربازی بزرگ پایتخت جلب کرد. اولین اظهار نظر مسئولان مجموعه پارک ارم این بود که پیمانکاران بخش خصوصی که دستگاه‌ها را اجاره کرده‌اند باید در این زمینه پاسخگو باشند و آنها مسئولیتی در این زمینه ندارند.
معصومه آباد رئیس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای اسلامی شهر تهران هم
در واکنش به این اظهار نظر اعلام کرد که شهربازی ارم که تنها شهربازی
پایتخت است تجهیزات فرسوده‌ای دارد و با توجه به حوادثی که دراین پارک رخ
می‌دهد، شورا می‌تواند درخواست متوقف شدن فعالیت این شهربازی را بدهد. او
همچنین ابراز تأسف کرد که متأسفانه کنترل و نظارت درستی بر این تجهیزات
وجود ندارد.
مدیر عامل پارک ارم البته به کل منکر قضیه شد و ادعای نقص فنی دستگاه‌های این شهربازی را رد کرد. قضیه کم کم فراموش شد. خاصیت حادثه همین است. در زمان وقوع، جار و جنجال زیادی راه می‌اندازد و پس از مدتی فراموش می‌شود تا حادثه بعدی. حادثه در پارک «شورابیل» اردبیل و کشته شدن دو نفر در مرداد ماه سال 91. مرگ دختر 17 ساله بر اثر سقوط از ترن هوایی در شهربازی ورامین در سال 91 و مرگ مادر و فرزند در پارک «ائل گلی» تبریز در فروردین ماه سال 92 از جمله حوادث دردناک شهربازی‌ها در سال‌های اخیر است. پیش از آن نیز مرگ دختر و پسر جوان اهوازی در پارک شاهد تهران که در مردادماه سال 87 در اثر شکسته شدن میله صندلی پرنده روی داد، همچنین مرگ دختر ۱۶ ساله در یکی از تفریحگاه‌های تهران، توجه‌ها را به سوی این مسأله جلب کرد.
آمارها نشان می‌دهد که بیشتر حوادث مربوط به شهربازی‌ها در شش ماهه نخست سال اتفاق افتاده است. مسأله عجیبی هم نیست چرا که مردم بیشتر در دو فصل اول سال که هوا برای استفاده از شهربازی‌ها مناسب‌تر است و با توجه به اوقات غرافت این فصول از این فضاهای تفریحی بیشتر استفاده می‌کنند. حالا هم با توجه به فرارسیدن فصل بهار و در پیش بودن تابستان، بیم آن می‌رود که حوادثی از این دست در شهربازی‌های شهرها رخ دهد و خانواده‌ها را داغدار و افکار عمومی را جریحه‌دار کند.
استاندارد استرالیایی برای شهربازی‌های ایران
«در دهه 80 بیشتر مجوزهای تأسیس شهربازی از سوی وزارت کشور صادر می‌شد.
وزارت کشور هم معتقد بود چون استاندارد خاصی در این زمینه وجود ندارد،
بنابراین هر متقاضی که با معیارهای این مجموعه همخوانی داشته باشد،
می‌تواند مجوز ساخت شهربازی را دریافت کند.
این بود که در این دهه مجوزهای زیادی برای تأسیس شهربازی‌ها صادر شد.
البته در سال 81 تدوین استانداردهای ملی تجهیزات زمین بازی و تجهیزات
شهربازی در دستور کار سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران قرار گرفت،
با این امید که شاید آشفته بازار ورود تجهیزات غیراستاندارد به شهربازی‌ها
سر و سامانی پیدا کند، اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد.» اینها گفته مریم
نیری، رئیس کمیته استانداردسازی مراکز تفریحی سازمان ملی استاندارد ایران
است.
او می‌گوید: «موضوع ایمنی شهربازی‌ها از همان ابتدا با مقاومت‌هایی از سوی برخی دستگاه‌ها مواجه بود که باعث شد کار استانداردسازی ایمنی شهربازی‌ها در این سال‌ها همواره با کندی پیش برود. سال 81 مطالعاتی برای بررسی شهربازی‌های استاندارد دنیا آغاز شد و پس از مطالعه استاندارد شهربازی‌های اتحادیه اروپا و استرالیا، سرانجام استانداردهای استرالیا به عنوان منبع تدوین استاندارد ملی شهربازی‌های کشور انتخاب شد.»
اینکه ایران خودش استانداردی برای شهربازی‌ها ندارد و به ناچار از استاندارد استرالیا استفاده می‌کند، یک بحث است و اعمال استانداردهای لازم نظارت بر اجرای آنها یک بحث دیگر. این سؤال باز هم مطرح می‌شود؛ کدام یک مقصرند؟ استاندارد، شهرداری یا بخش خصوصی؟!
دکتر رحمت الله حافظی، دبیر کمیسیون خدمات شهری و سلامت شورای شهر تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» توضیح می‌دهد:« سازمان ملی استاندارد وظیفه دارد تا استانداردها را به صورت کلی تعیین کند. این سازمان وظیفه دارد مسائل را در حوزه‌های مختلف، بررسی و استانداردها را به سازمان‌ها و نهادها ابلاغ کند. در رابطه با شهربازی‌ها و پارک‌های بازی هم سازمان ملی استاندارد، طبق اصول استانداردها را تعیین و آن را به شهرداری‌ها ابلاغ کرده است.
البته شهرداری‌ها عموماً بهرهبرداری از پارک‌های بازی و شهربازی‌ها را به بخش خصوصی واگذار می‌کنند و بر همین اساس هم رعایت استانداردها را جزو وظایف آنها به شمار می‌آورند. این وظایف معمولاً در قراردادی که بین شهرداری و پیمانکار منعقد می‌شود، عنوان شده است و بر مبنای آن پیمانکار موظف است اصول استانداردهای تعیین شده را رعایت کند و ایمنی را مد نظر داشته باشد.»
حافظی ادامه می‌دهد: «البته شهرداری موظف است بعد از عقد قرارداد با بخش
خصوصی، بر حسن انجام کار و پایبندی پیمانکار به تعهدات نظارت داشته
باشد و اطمینان حاصل کند که استانداردها از سوی پیمانکار به درستی رعایت
شده است.
در صورت مشاهده تخلف از سوی پیمانکار هم شهرداری باید ابتدا
برای رفع موانع، به بهره‌بردار، اخطار کتبی دهد و در صورت بی‌توجهی،
اقدامات جدی‌تری انجام دهد.
البته شهرداری‌ها حتماً باید بندهایی را مربوط به این گونه مسائل در
قرارداد بگنجانند تا بر اساس آن در مواقع لزوم به بهترین شکل عمل کنند. به
هرحال باید علت حادثه پیگیری و معلوم شود و در صورتی که پیمانکار در تأمین
ایمنی و رعایت استانداردهای لازم، کوتاهی کرده باشد، مقصر شناخته شود و اگر
شهرداری خطاکار باشد هم باید در این زمینه، پاسخگو باشد.»
در سال1387 استانداردهای تدوین شده برای شهربازی‌ها و پارک‌های بازی به عنوان استانداردهای ملی در سه بخش طراحی و احداث، تعمیرات و نگهداری و بازرسی هنگام بهره برداری، تصویب و اجباری بودن آنها ابلاغ شد. در این استاندارد، الزام‌های محل ساخت شهربازی از نظر توپوگرافی، مقاومت خاک، وزش باد، بارش باران و برف، تأسیسات و زیرساخت‌های مورد نیاز و الزام‌های ایمنی عمومی و تخصصی تک تک وسایل بیان شده است. الزام‌های ایمنی این وسایل شامل مواردی همچون الزام‌های ابعادی، چیدمانی، سازه‌ای، الکتریکی، مکانیکی، نصب و فونداسیون است. همچنین در این استانداردها آمده است که هر وسیله تفریحی باید ضمن برخورداری از دستورالعمل‌هایی همچون بهرهبرداری، نگهداری، تعمیرات، بازدیدهای روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه و اقدام‌های اضطراری، دارای شناسنامه بوده و محدودیت‌های بهرهبرداری و فهرست قطعات حساس و در معرض سایش، خرابی و شکست در آن قید شود.
یکی از بهره‌برداران شهربازی‌ها در این باره حرف‌های جالب توجهی دارد. او می‌گوید: «تأمین وسایل بازی و همچنین تعمیر وسایل موجود بر عهده پیمانکار است و این دیگر بستگی به وجدان پیمانکار دارد که چه وسیله‌ای را از کجا و با چه قیمتی تهیه می‌کند. بعضی‌ها به صرفه بودن برایشان مهم‌تر است و حتی دیده شده که وسایل قدیمی و فرسوده را تعمیر و رنگ آمیزی می‌کنند و به اسم دستگاه نو جا می‌زنند یا وسیله بازی را که استاندارد از آن ایراد گرفته و پلمب کرده، باز می‌کنند و با اندکی تغییرات ظاهری در آن، در شهربازی دیگری نصب می‌کنند.»
مدیر بازرسی تجهیزات صنعتی یکی از شرکت‌های وابسته به سازمان ملی
استاندارد ایران هم به نکته جالبی در این باره اشاره می‌کند: «بسیاری از
وسایل تفریحی موجود در شهربازی‌های سراسر کشور قدیمی و فرسوده هستند و در
نتیجه امکان دسترسی به اطلاعات فنی، کتابچه‌های محاسبات و تاریخچه دقیق
آنها وجود ندارد و در بسیاری از موارد سازندگان این وسایل به صورت تجربی و
صرفاً با کپی کاری از روی نمونه‌های خارجی و بدون درنظر گرفتن محاسبات و
اصول مهندسی اقدام به ساخت این دستگاه‌ها کرده‌اند. حتی در برخی از موارد
این کپی‌کاری همراه با افزایش ابعاد و اندازه‌ها و ظرفیت دستگاه‌ها بوده
است که کار ارزیابی آنها را دشوار می‌کند و نه تنها با استاندارد استرالیا
بلکه با هیچ استاندارد دیگری نمی‌توان آنها را سنجید.»
آدم با شنیدن اظهارنظرها و در نظر گرفتن حوادث پیش آمده در شهربازی‌ها،
ترجیح می‌دهد به کل قید این شهرهای رنگارنگ دلفریب را بزند. اما دل بچه‌های
عاشق شهربازی را چطور می‌شود به دست آورد، دیگر خدا می‌داند.ایران
