بر این اساس خدمات تامین اجتماعی در دو حوزه اصلی تقسیم شده اند. خدمات بلندمدت که در زمان بسیار طولانی تر و به صورت دائم ارائه می شوند و تعهدات کوتاه مدت که به صورت کوتاه مدت و موقت عرضه می شوند. در مورد اول مستمری های بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت قرار دارند و در بخش دوم خدماتی ماننــد حمایت های درمانی، انواع غرامت دســتمزد ایام بیماری، بارداری، کمک هزینه های ازدواج و فوت، بیمه بیکاری، پرداخت هزینه های پروتز و اروتز و... که برای دسترسی عادلانه، مکفی و به موقع به خدمات بیمه شدگان باید به چند نکته اساسی توجه کنید.
۱- از آنجا که تمامی خدمات تامین اجتماعی ارتباط مستقیمی با میزان حق بیمه ای دارد که فرد در دوره کار به ســازمان پرداخت می کند، بیمه شده در زمان اشتغال باید نسبت به پرداخت واقعی حق بیمه خود متناسب با دستمزد دریافتی حساس باشــد و هرچند یکبار موضوع بیمه خود را از ســازمان تامین اجتماعی پیگیری کند.
متاسفانه فراوان مشاهده می شــود که برخی از کارفرمایان با وجود برداشت سهم حق بیمه کارگر از حقوق وی (۷ درصد)، حق بیمه را به ســازمان تامین اجتماعی پرداخت نمی کنند و بیمه شده نیز بی خبر از ماجرا زمانی مطلع می شود که خیلی دیر شده است. این مشکل متاسفانه در کارگاههای کوچک و شرکتها و پیمانکاریها و کارهای موقت شیوع بیشتری دارد.
۲- بیمه شــدگان باید توجه داشته باشند که صرف داشتن دفترچه بیمه درمان نشانه پرداخت به موقع و مستمر حق بیمه توسط کارفرما نیست. متاسفانه برخی از کارفرمایان فقط به خاطر تمدید و صــدور دفترچه کارکنان برای چند روز حق بیمه را واریز می کنند و پس از تمدید دفترچه از ادامه پرداخت حق بیمه خودداری می کنند. بیمه شدگان باید در طول اشتغال موضوع واریز مستمر حق بیمه را پیگیری و رصد کنند.
۳- توجه به کسر حق بیمه با لحاظ کردن حقوق واقعی فرد از نکات مهم دیگری است که لازم است به آن توجه شــود. در حال حاضر ۶۰ درصد مستمری های سازمان در ســطح حداقل حقوق کارگری پرداخت می شود و این امر ناشی از پرداخت های غیرواقعی حق بیمه در دوره اشتغال بوده است.
قابل قبول نیست که یک فرد با گذشت سال های متمادی فعالیت در یک شغل بدون هیچگونه افزایشی در سالهای مذکور، همچنان همان حداقل حقوق کارگری را دریافت کند. با عنایت به اینکه اتخاذ سازوکاری مطمئن برای برخورد با این بی قانونی ها برای دستگاههای اجرایی مشکل است، باید خود بیمه شده نسبت به حقوق و مزایای خود حســاس و پیگیر باشد.
۴- بیمه شده باید سوابق بیمه ای خود را که ممکن است در شعبه های مختلف پراکنده باشد، در آخرین شعبه پرداخت حق بیمه متمرکز کند تا هنگام نیاز به استفاده از خدمات سازمان در حداقل زمان ممکن و بدون مشکل بتواند از این خدمات اســتفاده کند. برای این کار بیمه شده باید به آخرین شــعبه پرداخت حق بیمه مراجعه کند و درخواست تجمیع ســوابق را بدهد و وجود سوابق در شــعب دیگر را به کارشناسان مربوط در واحد نام نویسی شــعبه گزارش کند تا شعبه مربوطه با استعلام و درخواست از شــعبه های مذکور سوابق را دریافت و در پرونده وی تجمیع کند.
۵- بیمه شــدگان باید از مدارک و اسناد مربوط به اشــتغال و بیمه خود نگهداری کنند تا در زمان احتیاج بتوانند به مراجع درخواست کننده ارائه دهند.
۶- بیمه شدگان باید در صورت مشاهده ایراد و اشکال در پرونده خود در شعب سازمان تامین اجتماعی، سریعا نســبت به اصلاح و نقص آن اقدام کنند. به طور مثال اگر در مورد عنوان شغلی، ایرادی در مدارک و پرونده موجود در شعبه وجود دارد به اصلاح به موقع آن اقدام کنند و آن را به بعد موکول نکنند. زیرا انجام برخی از اصلاحات در ظرف زمانی خود قابل اثبات و اصلاح اســت و با سپری شدن زمان و موقعیت مربوطه، ممکن است با از بین رفتن مستنداتی مثل تعطیلی کارگاه، موضوع مورد بحث قابل پیگیری و اثبات نباشــد.
۷- به موضوع بیمه خود از بدو اشتغال توجه کافی مبذول کنید، زیرا سابقه بیمه به طور مستمر و با اشتغال حاصل می شود و این گونه نیست که بتوان با پرداخت مبلغی به صورت یکجا ســابقه خریداری یا ایجاد کرد. بنابراین با توجه به اینکه سابقه به مرور زمان ایجاد می شود نسبت به جزئی ترین سابقه کارکرد و اشتغال خود حساس باشید و برای احیای آن به موقع اقدام کنید.
۸- نکته مهم دیگری که لازم است به آن توجه شود این است که وجود سابقه بیمه و بازنشستگی برای هر شخص یک سرمایه و دارایی مهم محسوب می شود. بنابراین باید این نکته برای همگان جا بیفتد که سابقه تامین اجتماعی همچون ملک، ماشــین و دیگر دارایی های هر فرد، یک اندوخته و دارایی ماندگار و قابل اتکاست، که در شرایط لزوم به کمک و یاری شما می آید. نباید فکر کرد که پرداخت حق بیمه هدر دادن پول است، بلکه باید به آن به مثابه یک سرمایه گذاری برای آتیه خود، خانواده و فرزندان نگاه شود.