پس از پنج سال قرنطینه معلوم شداولیسا مشمشه نداشت

ماجرای احیای ببر مازندران زمانی در میانکاله کلید خورد که برخی از کارشناسان محیط زیست تصور می‌کردند با احیای نسل این ببر در میانکاله و بازگشت صاحبخانه به خانه، دست سودجویان برای همیشه از این سرزمین کوتاه خواهد شد. به عبارت دیگر کارشناسان به این تحلیل رسیده بودند که دست قاچاقچیان منابع طبیعی و شکارچیان منطقه به دلیل افزایش نظارت‌ها کوتاه می‌شد. اما صاحبخانه سال‌ها بود خانه را ترک کرده بود و رؤیای احیای ببر مازندران دیگر رؤیایی شیرین و البته دست نیافتنی بود.

پلنگ‌های ایرانی برعکس ببرهای سیبری، عاقبت بخیر شدند و توانستند در آیین گشایش بازی‌های المپیک سوچی حاضر شوند. بماند که این جفت پلنگ اصیل ایرانی با هواپیمای اختصاصی و با بهترین شکل توسط روس‌ها به روسیه برده ‌شدند و پذیرایی شدند. اما این‌طرف خزر بخت با ببرهای سیبریایی یار نبود. نه استقبالی و نه جایگاهی برای پذیرایی...

پس از اینکه ببرها رفتند به قرنطینه سیاه و تاریک و مدتی را آنجا گذراندند، تازه مسئولان وقت تصمیم گرفتند تا جایگاهی طبیعی برای این جفت میهمان در نظر بگیرند. اختلاف برای انتقال این جفت به مناطق مختلف بسیار بود ولی در نهایت تصمیم بر این شد که ببرها به سمسکنده بروند.

در این گیر و دار ببرها هم با گوشت الاغ‌های آلوده به بیماری مشمشه پذیرایی شدند و پس از چند هفته هم ببر نر با مرگی دردناک تلف شد و ببر ماده هم که قرار بود همراه جفتش به سمبل احیای حیات وحش تبدیل شود محکوم به ادامه حیات در قرنطینه شد و از سال 89 تا اواخر آذرماه امسال حتی برای چند دقیقه هم رنگ آفتاب را به خود ندید.

ورود ماده ببر سیبری به قرنطینه ارم به دلیل احتمال آلودگی به مشمشه آغازی بود بر اختلاف نظرها میان سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان تنها مسئول و متولی این کار از یک سو و وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی به‌عنوان متولی بهداشت عمومی از سوی دیگر. در هیچ یک از جلسات پیاپی و متعددی که با حضور مسئولان، کارشناسان و دامپزشکان این نهادها برگزار شد، روزنه امیدی پیدا نشد و هر جلسه پس از جلسه‌ای دیگر بی‌نتیجه پایان یافت.

سازمان حفاظت محیط زیست اصرار داشت این ببر سالم است و خواستار صدور مجوز سازمان دامپزشکی برای انتقال آن به یکی از باغ‌ وحش‌ها بود و سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت با مطرح کردن مخاطراتی که نگهداری از یک ببر آلوده به مشمشه در باغ وحش می‌تواند ایجاد کند با صدور مجوز خروج حیوان از قرنطینه مخالفت می‌کردند.
متولیان بهداشت عمومی با تأکید بر اینکه خونگیری و آزمایش از ماده ببر سیبری در قرنطینه ارم با توجه به نزدیکی به انسان‌ها و نیز حیوانات باغ وحش، مغایر اصول علمی و بهداشتی است از خونگیری این حیوان نیز ممانعت کرده و بر معدوم‌سازی تأکید داشتند.

تلاش‌ها برای نجات ببر سیبری بی‌نتیجه بود و به در بسته می‌خورد تا اینکه با درخواست‌های بسیار فعالان حیات وحش و فعالان حقوق حیوانات و ارسال نامه به دکتر هاشمی، وزیر بهداشت دولت یازدهم برای فراهم آوردن شرایطی برای آزمایش مشمشه از این گونه با ارزش جانوری، سرانجام مسئولان وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی طی جلسه‌ای در سازمان حفاظت محیط زیست، گزینه معدوم‌سازی را که سال‌ها بر آن تأکید شده بود از پرونده ماده ببر سیبریایی حذف کردند و صورتجلسه امضا شده سرنوشت جدیدی را برای ماده ببر رقم زد؛ انتقال ببر سیبری به جایگاهی استاندارد و واجد شرایط لازم برای خونگیری تا سازمان حفاظت محیط زیست بتواند در صورت منفی بودن نتیجه، به صلاحدید خود، حیوان را به باغ وحش یا هر مرکز نگهداری دیگری منتقل کرده و در صورت مثبت بودن نتیجه، حیوان تا آخر عمر در جایگاه جدیدی که دارای شرایط مناسب باشد بدون محروم ماندن از آفتاب و آسمان به زندگی ادامه دهد. توافقی شیرین و منطقی پس از 5 سال کش و قوس.

با به‌دست آمدن این نتیجه مطلوب برای دوستداران حیات وحش، اواخر آبان ماه نمونه‌گیری از ببر سیبری در دستور کار تیمی متشکل از وزارت بهداشت و دامپزشکی قرار گرفت. کریم امیری، معاون بهداشت و مدیریت بیماری‌های مشترک سازمان دامپزشکی در مورد نحوه نمونه‌گیری و نتایج آزمایشات گفت بنا بر تصمیم کمیته تخصصی که برای آزمایش از ببر سیبری تشکیل شده، از این حیوان در 4 نوبت خونگیری به فاصله 21 روز، 90 روز و 180 روز نمونه‌گیری خواهد شد. در هر نوبت خونگیری، نمونه‌ها در ایران و در کشور آلمان مورد آزمایش قرار خواهند گرفت تا در پایان 180 روز با بررسی نتایج آزمایش‌های به عمل آمده بتوانیم نظر قطعی را در مورد وضعیت سلامت حیوان اعلام کنیم.

چند هفته‌ای از خونگیری  ببر سیبری می‌گذشت و این مدت برای فعالان و دوستداران حیات وحش به قول خودشان جزو پر استرس‌ترین روزهای عمرشان تلقی می‌شد. با گذشت 27 روز نخستین نمونه‌گیری، نتیجه نمونه خون کشت‌شده در مؤسسه سرم‌سازی رازی نشان داد که هیچ علایم مشکوکی از بیماری مشمشه در ببر سیبری دیده‌ نشده‌ است و حتی نیازی به تکرار آزمایش مشمشه روی این ببر نیست. این خبر خوشی بود برای ببر سیبری و آزادی از قرنطینه‌ای کوچک و تاریک و همچنین برای فعالان حیات وحش که چند سال برای پایان دادن به این اسارت تلاش کرده‌ بودند.

سرانجام با موافقت سازمان دامپزشکی، قرار شد ببر سیبری پس از 5 سال به جایگاه جدیدش در باغ وحش ارم منتقل شود. صبح روز 29 آذرماه، ماده ببر سیبریایی با نظارت مسئولان دامپزشکی و باغ وحش از سوی دامپزشک بیهوش و به خانه جدیدش منتقل شد.

اولیسای 9 ساله پس از ساعتی که بهوش آمد رفتارهای عجیبی داشت، شاید تابش آفتاب پس از 5سال اذیتش می‌کرد، شاید هم تجمع مسئولان و دوستداران محیط زیست! غرش‌های ماده ببر برای همه جالب به‌ نظر می‌رسید چراکه غرش‌ها حاکی از سلامت حیوان بود.

اولیسا چند دقیقه در جایگاه بزرگش گشتی زد و سپس به گوشه‌ای رفت تا حمام آفتاب بگیرد. خیلی وقت بود که حیوان بیچاره رنگ آفتاب را به خود ندیده‌ بود.

پرویز قندالی، مدیر باغ وحش ارم  درباره وضعیت ببر سیبری می‌گوید: «پس از 5 سال بهترین خبری که می‌توانستیم بشنویم و ما را بسیار خوشحال کرد منفی بودن بیماری ماده ببر بود. پس از موافقت دامپزشکی برای انتقال ببر به جایگاهی دیگر، همکارانم در کمترین زمان دست به‌ کار شدند و این جایگاه مناسب را برای ببر سیبریایی تدارک دیدند. در حال حاضر وضعیت جسمی ماده ببرخوب و ایده‌آل است و از روز بعد غذادهی به این حیوان آغاز خواهد شد.»

وی در ادامه عنوان می‌کند: «پس از مشورت با کارشناسان باتجربه حیات وحش و دامپزشک باغ وحش قصد داریم برای این ماده ببر جفتی از سیبری یا یکی از باغ وحش‌های اروپا خریداری کنیم و تدارکات این کار صورت گرفته و طی چند روز آینده مکاتبات آغاز خواهد شد.»

حال اولیسا خوب است. غرش می‌کند، حمام می‌کند و آفتاب می‌گیرد. همسایه‌هایش هم ببر هستند. ببر بنگال. دیگر احساس غریبگی نمی‌کند. قرار بود سمبل حیات وحش باشد و آزادانه در جنگل‌های سمسکنده زندگی کند ولی سرنوشت ماجرای دیگری برای او درنظر گرفت. حالا محل زندگی‌اش قفس بزرگی است. به قول قدیمی‌ها کاچی به از هیچی!ایران