افشاگری تازه درباره فعالیت شرکت های دارویی

به گزارش شفا آنلاین،   یافته‌های اخیر با بررسی‌های اولیه که در سال 2001 با حمایت مالی شرکت گلاکسو اسمیت کلاین، تولید کننده دارو، انجام شد و بر پایه آن مصرف این دارو برای جوانان بی‌خطر اعلام شده بود، در تناقض است.

       آزمایشات اولیه که به نام پژوهش شماره 329 شناخته می‌شود، نمونه شاخصی از تاثیر اعمال نفوذ شرکت‌های تولیدکننده دارو در جهت‌دار کردن نتایج تحقیقات علمی روی داروهای جدید است. این رفتار حتی در مورد آزمایشات ضروری که سازمان غذا و دارو ایالات متحده، شرکت‌ها را ملزم به انجام آنها جهت دریافت تاییدیه از این نهاد کرده، مشاهده می‌شود.

بدین ترتیب مسئولین صدور تاییدیه دیگر نمی‌توانند با اطمینان از صحت نتایج آزمایشات انجام شده توسط شرکت سازنده اقدام به تایید دارو کنند و باید به موازات آن تحقیقات چندین مرجع دیگر را نیز مطالعه و مدنظر قرار دهند.

 متاسفانه اخیرا با گزارش اعمال نفوذ شرکت‌های دارویی بر آزمایشگاه‌های تحقیقاتی برای تغییر در نتایج داروهای ضدافسردگی، سایه تردید بر انجام این روال که متاآنالیز یا تجزیه‌تحلیل چندجانبه نامیده می‌شود، انداخته است.

       جدیدترین مطالعه در این زمینه در شماره آخر ژورنال اپیدمیولوژی بالینی منتشر شده است. این تحقیق نتایج 185 مورد متاآنالیز را مورد بازخوانی قرار داده و اعلام کرده که بیش ازیک سوم گزارش‌ها توسط کارمندان صنایع سازنده نوشته شده است.

       دکتر جان یوانیدیس، اپیدمیولوژیست دانشکده پزشکی دانشگاه استانفورد و یکی از محققین ارشد این پژوهش می‌گوید: «بسیار منطقی است که شرکت‌های دارویی جهت بهبود تولیدات خود از آزمایشات جدید حمایت مالی کنند ولی این مطلب از حمایت مالی از انجام متاآنالیز متفاوت است. میزان اعمال نفوذ در این زمینه حقیقتا اعجاب‌آور است.» بیش از 80 درصد کسانی که گزارش متاآنالیز را می‌نویسند، بطورمستقیم یا غیرمستقیم زیر مجموعه صنعت داروسازی هستند. بدین صورت که پژوهشگر در استخدام یا بورسیه شرکت سازنده است یا هزینه تحقیقات از سوی شرکت پرداخت می‌شود.

       این تحقیق شامل بازخوانی متاآنالیز آزمایش داروهای ضدافسردگی مهارکننده بازبرداشت سروتونین و نورواپی‌نفرین می‌شود. آزمایشات فوق در بازه زمانی 2007 تا 2014 صورت گرفته بودند. نویسنده گزارش هر آزمایش موظف است که نوع ارتباط خود را با شرکت سازنده در گزارش خود ذکر کند که معمولا از انجام این کار خودداری می‌شود. بنابراین در تحقیق انجام گرفته، تعداد گزارش‌ها و مقالاتی که از سوی افراد در ارتباط با دارویی خاص در یک بازه زمانی نوشته شده، مورد بازخوانی قرار می‌گیرد و 2 بازرس بی‌طرف، بدون آگاهی از نام و مشخصات نویسنده هرگزارش از اینکه آیا از تاثیرات منفی احتمالی دارو در چکیده گزارش سخن به‌میان آمده یا نه، آن را بررسی می‌کنند. 60 درصد افراد دارای مشاغل مستقل و عمدتا دانشگاهی هستند که بورسیه‌ای جهت تحقیق روی دارو دریافت کرده‌اند. در 53 مورد گزارش متاآنالیز، نویسندگان در استخدام شرکت تولید کننده نبوده و هیچگونه ارتباط مالی را با شرکت اعلام نکرده‌اند، در حالی‌که در 25 درصد موارد نوعی وابستگی مالی وجود داشته است.

       دکتر یوانیدیس می‌گوید که تفاوت فاحشی میان نتایج متاآنالیزی که شرکت سازنده در پشت آن قرار دارد و آنکه مستقل است، وجود دارد. گزارش‌های وابسته بسیار جانبدارانه بوده و موارد سوء کمتری را در بر می‌گیرند. از سوی دیگر، نیمی از موارد ذکر شده در گزارش‌های مستقل مربوط به موارد سوء هستند.

 گزارش‌هایی که توسط محققین وابسته نگارش می‌شوند 22 برابر کمتر از همتایان مستقل خود حاوی موارد منفی هستند. یوانیدیس معتقد است که شرکت‌های داروسازی باید از حمایت مالی گزارشگران بصورت قانونی منع شوند. البته او حمایت مالی این بخش را از تحقیق بلامانع می‌داند ولی مداخله آن در مراحل تصمیم‌گیری نهایی مشکل‌ساز است. از اکثر شرکت‌های داروسازی صاحب‌نام در این بازخوانی نام برده شده است. به غیر از گلاکسو اسمیت کلاین، شرکت الی لیلی، سازنده پروزاک (فلوکستین)، فایزر، سازنده زولفت (سرتالین کلراید) سرشناس‌ترین این شرکت‌ها هستند که این دو محصول تولیدی آنان از فروش بسیار بالای جهانی برخوردار است.

       با درنظر گرفتن نفوذ شرکت‌های دارویی در انجام متاآنالیز، این امر بیش از آنکه جنبه علمی داشته باشد تبدیل به ابزار بازاریابی شده است. البته محکوم کردن تمامی تحقیقاتی که با حمایت مالی شرکت‌های دارویی انجام می‌شود به‌منزله تیغی دولبه و به ضرر مصرف کنندگان است. تولید داروهای ضدافسردگی قسمت اعظم صنعت داروسازی را دربرمی‌گیرد. فروش این محصولات در ایالات متحده طی سال 2013 بالغ بر 4/9 میلیارد دلار بوده است. به گفته یوانیدیس، این اعمال نفوذ در تنظیم گزارش، درحال گسترش به داروهای پرمصرف قلبی و داروهای شیمی‌درمانی است Scientific American