چرا هر طوفان و سیلی که می‌آید، چند ایرانی قربانی می‌شوند؟/ مردم خودشان مراقب باشند

با وجود اصرارهای کامران نجف زاده درباره اینکه دستگاه های هشدار هواشناسی قدیمی است، از روشهای جدید هشدار به مردم استفاده نمی شود و پلیس راهور در بستن جاده ای که سیل در آن افتاده، تعلل کرده است، ولی به نظر می رسید مهمانان برنامه با خونسردی مشکل را به گردن مردمی می انداختند که در سیل کشته شده بودند.

در ادامه این میزگرد را که با حضور ناصر چرخ ساز سرپرست سازمان امداد و نجات و مرتضی اکبرپور معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران به صورت حضوری و مسئولان پلیس راهور به صورت تلفنی برگزار شد، می خوانید.

چرا به مردم برای وقوع سیل اخیر هشدار کافی داده نشد؟ یعنی چه هشدار داده می شود مردم نزدیک رودخانه ها نروند؟
چرخساز: وقتی سازمان هواشناسی به ما هشدار می دهم از دو جنبه نگاه می کنیم یکی آمادگی دستگاه هایی که در این امر دخیلند، یکی هم افراد درگیر در این وقایع. بحثی به نام آموزش همگانی داریم و نیاز به این داریم که آموزش داده شود. یکی از جنبه مقابله با بلایا که اگر هشدار داده می شود سیل است، البته این دفعه اطلاع رسانی خوبی شد، ولی مردم باید بدانند چه کار باید کنند. ما بخشی از این آموزشها را انجام می دهیم ولی نیازمند یک کار گروهی است. شاید بارها گفته ایم سازمان مدیریت بحران ۱۴ کارگروه دارد که اینها باید دست به دست هم دهند. در بحث آموزش همگانی نمی توان شرایط و وظایف آموزش و پرورش را جدی نگرفت.

این بحث فرهنگسازی سالها طول می کشد. ولی الان در مسیر رودخانه قرار است سیل بیاید، چطور می شود هشدار داد؟ نمی شد پیامک به مردم زد؟
اکبرپور: در ۱۱فرودین سال۸۸ ما سیل قمرود را داشتیم که اگر هشدار نبود، طبق نظرات کارشناسان، بیش از ۱۵ هزار نفر ممکن بود قربانی شوند. سازمان اخطار که صادر شد، مدیران بحران استان را مجاب کردیم برای هماهنگی و خروج مردم از بستر رودخانه اقدام کنند. تنها رودخانه ای است که مردم در بستر آن بیتوته می کنند. ما از ۲ بعدازظهر تا۶ همه را تخلیه کردیم.

چطور این کار را کردید؟
اکبرپور: مردم را هدایت کردیم به پارکها و فضای کنار رودخانه. تجمعی بیش از ۱۵ هزار نفر در بستر رودخانه داشتیم. ساعت ۳ نیمه شب بارش داشتیم و در آن حادثه تلفات قابل توجهی نداشتیم. ۴ خودرو و یکی دو تلفات انسانی داشتیم. این نقطه قوت ما بود. در حوادث اخیر که تکرار هم می شود، شخصا به منطقه رفتم و دیدم. عمدتا سهل انگاری است. بارش را مردم می بینند. یک ربع تا نیم ساعت طول می کشد تا تبدیل به سیل شود. عزیزانی که آنجا بودند، خودروشان پارک بود.

آقای دکتر جمالی گفتند در سیلاب قم ۱۲ ساعت فرصت داشتیم. چرا در این مورد فرصت نبود؟
اکبرپور: هواشناسی می گوید دامنه های البرز سیل می آید، به صورت نقطه ای نمی گوید.

در کارون، دز و کرخه سیستمهای هشدار دهنده ای هست که ۳ ساعت قبل، هشدار می دهد. چطور برای جاهای دیگر ندارد؟
اکبرپور: در سدها، دپوی آب مدیریت می شود.

کشورهای دیگر چرا دارند؟ دلیلش هزینه بالاست؟
اکبرپور: ما در جریان هستیم و می دانیم در دنیا استفاده می شود. از پارسال دنبال تجهیزات روز برای سازمان هواشناسی هستیم. هنوز نتوانسته ایم این اقلام را در اختیارش بگذاریم که بخشی اش مالی است. بخشی اش هم تخصص است و نیاز به آموزش داریم.

مفقود هم داشتیم؟
چرخساز: مفقودی که بخواهد پیدا نشود نه. یک نفر ظرف دو روز گذشته اعلام شده که الان نیز دستگاه انتظامی در حال بررسی است. با این همه عملیات مختومه اعلام نشده و همکاران در منطقه مشغول رسیدگی هستند.

شما کی رسیدید به محل حادثه پاکدشت؟
چرخساز: حدود ساعت ۸ شب به ما اعلام شد که بلافاصله نیروهای ما اعزام شد و ۲۰ دقیقه بعد به منطقه رسیده بودند. جاده اصلا وجود ندارد. خودروها در بستر رودخانه حرکت می کنند. چون جاده نیست خودروها به سختی می توانند حرکت کنند. افرادی که اتفاق برایشان افتاده بود در کوه و دره مستقر بودند. تعدادی نیز در حاشیه رودخانه بودند. در آذرشهر در دو روستا دو چوپان دچار حادثه شده بودند. در بندرعباس نیز افراد داخل آب رفته بودند و جریان شدت پیدا کرده بود و اینها دچار مشکل شدند.

معتقدید آنها نباید اینجا باشند؟ شما درباره هماهنگی رضایت کافی داشتید؟

اکبرپور: باید مطلب به بینندگان برسد. در هماهنگی دستگاه های اجرایی، استانداری تهران، هلال احمر و فرمانداری پاکدشت همه هماهنگ بودند. معاون عمرانی استاندار در منطقه بودند و تا ۳ صبح به ما گزارش می دادند. فکر می کنم بتوانیم با مردم بیشتر ارتباط بگیریم.

هواشناسی هر روز اعلام می کند قرار است سیل شود و عادی سازی شده. روشهای پیامک زدن، آژیر کشیدن یا هشدار سیل را داریم. چرا از این ابزارها استفاده نمی شود؟
اکبرپور: اگر مردم عمل نکنند چه؟ ما در صدد این هستیم فرهنگ عمومی را آموزش دهم. کارگروه هایی در سازمان بحران شکل گرفته و ۱۴ وزارتخانه را موظف کردیم پاسخگو باشند. استانداران نیز باید پاسخگو باشند.

شما پس از هماهنگی ها راضی بودید؟

اکبرپور: ما در حادثه اخیر مشکل نداشتیم.

شما درباره جاده امام رضا اطلاعی ندارید؟

عابدی: ما حوزه استحفاظی مان، تهران بزرگ است و از آن جا اطلاع نداریم.

اعلام سیل هواشناسی، یک تاکتیک است که وقتی سیل افتاد، توپ را به زمین دیگری انداخت؟

اکبرپور: همین که هواشناسی توانسته هشدارهایی را که داده، موفق بوده. فرض کنیم یک مورد هم اتفاق نیفتاد. یعنی پیش بینی خوب از آن در نیامده. این برای مردم ما تمرین است. مانور است. مردممان در کشوری زندگی می کنند که دچار تغییر اقلیم شده.

غیر از ساخت و سازهای غیر مجاز که ساختار نقاط را تغییر دادند، چه اتفاقی افتاده که این حوادث را می بینیم؟

اکبرپور: این بارانها که نازل می شود به جای لبخند، باید نعمت الهی به نقمت تبدیل شود. بخشی دریافت پیام توسط مردم است که اگر باور داشته باشند باید به جان خودشان کمک کنند.

در کنار رودخانه چقدر ساخت وسازهای غیرمجاز داشتیم؟

اکبرپور: بعد از حادثه کن و سولقان خانه های زیادی را در بستر رودخانه تخریب کردند. خوشبختانه به این سمت می رویم که کشور را در این مسیر یک گام جلو ببریم تا بخشی از مشکلات را حل کنیم. از ۱۴ سازمانی که عرض کردم، یکی شان وزارت کشاورزی است و کار سازمان بحران، همین چیزهاست که هماهنگی در بالا دست مدیریتی کشور شود.

چرا حداقل های هشدار دهنده رعایت نمی شود؟
اکبرپور: دنباله سامانه سیل و هشدار هستیم که مهیا شود. روز به روز به دنبال این هستیم سیستمها را به روز کنیم. در ستاد بحران استانها داریم هماهنگ می کنیم.

هر دو هفته یک بار اتفاق اینطوری دارد می افتد؟

اکبرپور: ما باید به سراغ فرهنگسازی برویم. شما نیز بحثها را دنبال کنید و ادامه دهید.

سخنگوی پلیس راهور ناجا به صورت تلفنی وارد گفتگو شد.

چرا جاده امام رضا را نبستید که عده ای در سیل گرفتار شدند؟
پلیس راهور: ما سعی داریم جاده را با ایمنی کامل باز نگه داریم.

الان ۴-۵ خودرو و یک اتوبوس گرفتار شدند. احساس نکردید ایمن نیستند؟
پلیس راهور: ما در محور امام رضا هیچ چالش و آسیبی نداشتیم!

برای فرهنگسازی در سطح جامعه چه کرده اید؟
چرخساز: ما هر بار بیاییم در مقابله بیفتیم، باید کاسه چه کنم دستمان بگیریم. در مثال رودخانه قمرود، آیا این عملکرد تاثیری در کار ما داشته؟ آیا پارکینگ قمرود حذف شده؟ به نظرم باید برای این فرهنگسازی از سال ۸۸ فرصت داشتیم این پارکینگ را حذف کنند. با طبیعت که نمی شود جنگید. در بحث فرهنگسازی و آموزش هنوز جا داریم. امیدوارم این بحث تحلیلی ادامه پیدا کند.

اکبرپور: صدا و سیما در یکی دو ماهه اخیر به خوبی کمک می کند و اطلاع رسانی را انجام می دهد و احساس می شود تحولی در بحث اطلاع رسانی اتفاق می افتد. سازمان بحران این آمادگی را دارد در خدمت همکاران شما برای اهتمام بخشی به فرهنگ عمومی جامعه دارد.ایسنا