به لایه اوزون آسیب نرسانیم

به گزارش شفا آنلاین، لایه‌ اوزون به ضخامت ۳۰۰ دابسون (۳ میلی‌متر) در لایه استراتوسفر جو زمین است با غلظت بالایی از مولکول ازن (O۳)، که در سال ۱۹۱۳ توسط دو فیزیک‌دان فرانسوی به نام‌های شارل فابری و هانری بویسون کشف شد.

 سال 1994 کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل، پذیرفتند تا روزی را برای حفاظت از لایه اوزون نام‌گذاری کنند. از آن به بعد همه کشورها متعهد شدند که به تدریج برای تولید ابزار و وسایل خود از موادی استفاده کنند که به لایه اوزون آسیب نرساند.

لایه اوزون قسمتی از استراتوسفر است که حاوی گاز طبیعی ازن O3 است. اوزون توانایی جالب توجهی در جذب برخی از فرکانس های اشعه فرابنفش دارد. لایه اوزون زیاد چگال نیست. اگر در تروپوسفر متراکم شود، ضخامت آن تنها در حد چند میلیمتر می‌شود.

اوزون در جو زمین عموما توسط شکستن مولکول دو اتمی اکسیژن به دو اتم تنها به وسیله نور فرابنفش به وجود می‌آید. اکسیژن تک اتمی با اکسیژن نشکسته ترکیب می‌شود و اوزون را به وجود می‌آورند. مولکول اوزون ناپایدار است و هنگامی که نور فرابنفش به آن برخورد می‌کند به یک مولکول اکسیژن و یک اکسیژن اتمی شکسته می‌شود. به این فرآیند مداوم واکنش زنجیره‌ای اوزون اکسیژن می‌گویند. بدین ترتیب لایه اوزون در استراتوسفر به وجود می‌آید.

مولکول‌های اکسیژن (O2) به اکسیژن اتمیک (O) تبدیل می‌شوند. اکسیژن اتمیک به سرعت با مولکول های بیشتری ترکیب شده و به شکل اوزون می‌شود. آن پوشش حرارتی که در سطح بالا رشد کرده و سلامتی لایه اوزون را به خطر انداخته است و این مورد باعث شده است که اگراستراتوسفرنباشد ما نتوانیم بدون آن زنده بمانیم.

تخریب لایه اوزون

لایه اوزون می‌تواند در حضور کلر، فلوئور و یا برم تخریب شود که به آن سوراخ ازن گفته می‌شود. این عناصر در برخی ترکیبات پایدار بخصوص کلرو فلوئورو کربنها (CFC) که به استراتوسفر راه یافته‌اند یافت می‌شوند که به وسیله فعالیت نور فرابنفش روی آنها تجزیه می‌شوند. گازهای نامبرده از هوا چگال‌ترند، به همین خاطر در سطح زمین پخش می‌شوند و به طور تقریب با اکثر مواد آلی واکنش می‌دهند. کلر اتمی این توانایی را دارد که به مولاریته اوزون را به اندازه حدود 100000 برابر کاهش دهد.

تراکم اوزون اتمسفری در لایه اوزون توسط یک عامل مهم جهانی تغییر می‌کند و آن دلیل این است که این لایه در نزدیکی استوا ضخیمتر و در نزدیکی قطب ها نازک تر است. ضخامت لایه‌های اوزون در نیمکره شمالی در سال تقریبا 4 درصدکاهش می‌یابد. حدود 4.6 درصد از سطح زمین به وسیله لایه اوزون پوشیده نمی‌شود که به آنها سوراخ اوزونی گفته می‌شود.

سوئدی ها در 23 ژانویه 1978 اولین مردمانی بودند که مصرف افشانه‌ها را به دلیل صدمه زدن به لایه اوزون ممنوع کردند. در دوم آگوست 2003 دانشمندان اعلام کردند که فرسایش لایه اوزون به سبب ممنوعیت استفاده از کلرو فلوئوروکربن ها در حال کاهش است.

چه کارخانه‌هایی بر روی اوزون تأثیر می‌گذارند؟

کارخانجات مصرف کننده عمده گازهای مخرب لایه اوزون در ایران، عبارتند از: صنایع برودتی و سردکننده‌ها و سازندگان یخچا لها و فریزرهای خانگی، صنعتی و تجاری ، صنایع ابر و اسفنج سازی، بخش دفع آفات کشاورزی و سیستم های تهویه مطبوع، کپسول های اطفای حریق، حلال اسپری‌های پاک کننده قطعات الکترونیکی و در ساخت کولر اتومبیل‌ها.

ضرورت حفاظت از لایه اوزون

اگر لایه اوزون از بین برود، زندگی از کره زمین نابود می شود. با از بین رفتن این لایه حیاتی نسل بشری، پوشش گیاهی و حیات جانوری در مدت کوتاهی به صورت اسفباری منقرض می شود. در حال حاضر که این لایه آسیب دیده است، تشعشعات ماورای بنفش که به زمین می‌رسد شدت یافته و این مسئله باعث ایجاد سرطان های پوست، تضعیف مکانیزم دفاعی و ایمنی بدن انسان و همچنین ایجاد آب مروارید شده است. علاوه بر آن به علت آسیب دیدن لایه اوزون کل نظام زیست محیطی (اکوسیستم) در سراسر پهنه گیتی دچار ناهماهنگی و عدم توازن جدی و فزاینده شده است.

کارهای حفاظتی که مردم باید انجام دهند چیست؟

کارهای حفاظتی در برابر تابش فرابنفش خورشید، که مردم بایستی انجام دهند عبارتند از:

استفاده از عینک‌های آفتابی ضد اشعه B-UV به خصوص برای کسانی که به جهت شغلی مجبورند مدت زیادی را در تماس با تابش خورشید باشند.

استفاده از کلاه‌های لبه دار بزرگ جهت محافظت از پوست صورت و گردن در برابر تابش

استفاده از پوشش کامل به خصوص دست‌ها در برابر تابش

بیشترین شدت تابش UV-B در اواسط روزهای (۱۱ صبح الی 14) فصل تابستان به سطح زمین می‌رسد، لذا بهتر است در این ساعات کمتر در معرض تابش قرار بگیریم.