به گزارش شفا آنلاین، بنابراين اين سؤال اهميت
پيدا مي‌کند که دماي واقعي هوا کدام است و چه دمايي مي‌تواند به انسان آسيب
وارد کند؟در
اواخر مرداد ماه در ميان سايت‌هاي خبري داخلي و خارجي اين خبر پخش شده بود
که بندر ماهشهر در استان خوزستان دماي 73 درجه سانتي‌گراد يا به عبارتي
165 درجه فارنهايت را تجربه کرده است.
همچنين طبق اخبار اين سايت‌هاي خبري،
اين دما پس از دماي 178 درجه فارنهايتي که بيش از 10 سال پيش در عربستان
سعودي رخ داده بود، «بالاترين دماي تاريخ» است. روزنامه واشنگتن پست نيز
دماي هواي ماهشهر را 67.5 درجه سانتي‌گراد اعلام کرد و در تيتر مطلب خود
نوشت: «امروز سياست تنها موضوع داغ در ايران نيست!»
هم با
وجودي که اعلام کرده بود: «هيچ رکورد رسمي از دماي هوا وجود ندارد، ليکن
اين دومين دماي بي‌سابقه گزارش شده در جهان است.» باقي خبرگزاري‌ها نيز اين
دما را براي مردمان آن شهر سخت و غيرقابل تحمل ناميدند. اين توصيفات در
مرحله‌اي به حدي رسيد که ماهشهر را «جهنمي سوزان» معرفي کردند.
دماي هواي ماهشهر چند درجه است؟
در پيگيري‌هابراي اثبات اين مدعا، به سازمان هواشناسي ايران مراجعه کرديم. مهندس پرويز رضازاده، کارشناس مسئول هواشناسي، با مراجعه به منبع داده‌هاي آماري سازمان هواشناسي گفت: «بندر ماهشهر در زمينه ثبت دما اطلاعات آماري کمي دارد و از سال 1387 شروع به جمع‌آوري داده کرده است.
در اين ميان بالاترين دمايي که در اين شهر ثبت شده، 51 درجه سلسيوس و مربوط به نهم تيرماه سال 1379 شمسي بوده است. متوسط دماي هواي ساليانه ماهشهر نيز 3/25 درجه سانتي‌گراد بوده است و به هيچ عنوان دماي اين شهر نزديک به 67 يا 72 درجه سانتي گراد نيست.»
بنابراين بندر ماهشهر به هيچ عنوان رکوردي
نشکسته است و دماي هواي آن با وجودي که بالا است اما جهنمي سوزان تلقي
نمي‌شود. رضازاده در رابطه با دقيق بودن دستگاه‌هاي داخلي هواشناسي کشور
گفت: «ما با مقياس‌هاي جهاني دماي هوا را مي‌سنجيم و با رعايت
دستورالعمل‌هاي استانداردهاي جهاني به ثبت داده‌ها مي‌پردازيم. به همين علت
روي دقيق بودن دستگاه‌هاي ثبت شکي نيست.»
کارشناس
هواشناسي در مورد اينکه چگونه برخي از منابع خبري چنين ارقام متفاوتي را
به عنوان دماي هواي اصلي بندر ماهشهر اعلام کرده‌اند توضيح داد: «گاهي اين
خطاهاي سنجشي پيش مي‌آيد که رطوبت بالاي ابتداي صبح را به دماي بعد از ظهر
مي‌چسبانند که نسيم خشکي مي‌وزد و هوا خشک است.
اين کار اشتباه است و دماي
حقيقي يک منطقه را نمي‌تواند نشان دهد. چرا که رطوبت نسبي همزمان با دماي
هوا بايد سنجيده شود تا دماي احساسي به دست بيايد. همچنين بسياري از
ماهواره‌ها دماي خاک را مي‌سنجند که از دمايي که انسان در هواي معمولي
احساس مي‌کند، بسيار بالاتر است. اين عدد نشان دهنده دماي خاک زير زمين آن
منطقه است و نمي‌تواند به عنوان دماي هواي آن منطقه معرفي شود.»
وي در ادامه در رابطه با اينکه چطور دماي درست هوااندازه‌گيري مي‌شود، گفت: «چندين عامل براي اندازه‌گيري دما وجود دارد. يکي از اينها، دماي احساسي يا همان دمايي است که بدن احساس مي‌کند. اين دماي احساسي تابع رطوبت است.
در
شهرهاي جنوبي هم رطوبت زيادي وجود دارد. زماني که باد در اين شهرها به شمال
غربي وزش داشته باشد، رطوبت تا حد پنج تا 10 درصد پايين مي‌آيد. در اين
شرايط دمايي که بدن در اين ميزان از رطوبت، احساس مي‌کند و دمايي که دماسنج
مي‌سنجد، يک عدد را نشان مي‌دهند.
ولي زماني که باد از دريا به خشکي
مي‌آيد و دما در آن منطقه بالا مي‌رود، رطوبت هوا افزايش مي‌يابد. در اين
حالت امکان دارد براي مثال دماي هوا 35 درجه سانتي‌گراد با 70 درصد رطوبت
باشد. در نتيجه دماي احساسي آن از 35 به 42 افزايش پيدا مي‌کند. بدين معني
که افراد دماي 35 درجه را 42 درجه احساس مي‌کنند.
علت اين افزايش دماي کاذب
در بدن هم اين است که هرگاه رطوبت هوا بالا رود، ميزان تعريق نسبي بدن
کاهش پيدا مي‌کند و از خنک شدن طبيعي بدن جلوگيري مي‌شود. در نتيجه فرد
گرماي بالاتري را احساس مي‌کند. در صورتي که در همين دماي هواي 35 درجه
بدون رطوبت، گرماي بسيار کمتري احساس مي شود.»
تعداد بيماران گرمازده در جنوب کشور پايين است
در
همين زمينه با چند بيمارستان در بندر لنگه و بندر ماهشهر صحبت کرديم.
نسترن حاج مقصودي، پزشک اورژانس بيمارستان شهداي بندرلنگه در رابطه با
تعداد افرادي که به علت گرما و گرمازدگي به بيمارستان مراجعه مي‌کنند،
مي‌گويد: «افراد کمي براي گرمازدگي به اينجا مي‌آيند. شايد به طور ميانگين
در هفته سه نفر هم مراجعه نکنند.
بيماراني هم که به اينجا مي‌آورند،
هيچ‌کدام گرمازدگي حاد ندارند. بيشتر کارگران ساختماني يا ماهيگيران لنگه
جاشوا هستند که کار آنها ايجاب مي‌کند در هواي باز و در معرض خورشيد قرار
بگيرند.» وي در پاسخ به ميزان شدت گرمازدگي در بين مردم گفت: «تا به حال در
دوران چهار ساله‌اي که من در اينجا مشغول به کار بوده‌ام، تلفاتي بابت
گرمازدگي نداشته‌ايم و همکاراني هم که سابقه کار طولاني در اينجا دارند نيز
چنين چيزي به خاطر ندارند. گرمازدگي نيز در ميان بيماران
مراجعه کننده
هيچ گاه حاد نيست و هيچ کدام از بيماران به وان يخ احتياج پيدا نکرده‌اند.
آنان تنها بايد مايعات خنک بنوشند تا سرگيجه و حالت تهوع ايجاد شده در آنان
رفع شود.» اين در حالي است که به گزارش سايت جهاني آب و هوايي کليميت
ديتا، ميانگين دماي هواي سالانه بندر لنگه 26درجه سانتي گراد است و در ماه
گذشته دماي هوا از 37 درجه سانتي‌گراد پايين نيامده است.
حاج مقصودي در
توضيح علل کم بودن بيماران گرمازدگي مي گويد: «اينکه چرا تعداد بيماراني که
به علت گرمازدگي مراجعه مي‌کنند کم است، دو علت مي‌تواند داشته باشد. در
وهله اول مي‌تواند به‌خاطر سازگاري بدن بوميان اين منطقه با آب و هوا باشد.
ازطرف ديگر هم امکانات بهتري در اينجا رواج پيدا کرده است که از شرايط سخت
آب و هوايي مي‌کاهد و گرماي هوا در تابستان و در مکان‌هاي بسته اصلاً
احساس نمي‌شود.»
نماينده آبادان: استانداري‌ها فعال‌تر باشند
در رابطه با بحراني‌شدن اوضاع جوي و افزايش دماي هوا در آينده با سيد حسين دهدشتي، نماينده مردم آبادان در مجلس صحبت کرديم. وي در رابطه با برنامه‌هاي مديريت بحران گفت: «در موقيعت‌هاي بحراني گرما، قطعاً سازمان‌هاي بهداشتي و درماني در وهله اول در رخدادهاي اورژانسي مي‌توانند کمک کنند.
همچنين پيش از اين نيز مي‌توانند نقش آموزشي براي مردم داشته باشند و به آنها راهکارهاي لازم براي جلوگيري از گرمازدگي را آموزش دهند.
همچنين ايستگاه‌هاي هواشناسي نيز در تشخيص و پيش‌بيني و اعلام اخطارها و
هشدارها به کمک رسانه‌هاي جمعي مي‌توانند در اطلاع‌رساني مؤثر باشند تا
مردم تنها در ساعت‌هاي خاصي رفت و آمد کنند. بحث‌هاي تأسيساتي نيز در جريان
است و طبيعتأ سازمان‌هاي آب و برق و گاز بايد آمادگي کامل را در رويارويي
با بحران داشته باشند. چرا که در گرماي شديد مصرف وسايل خنک‌کننده و مصرف
آب افزايش مي‌يابد و به دنبال آن قطعي برق و آب به وجود مي‌آيد.»
دهدشتي در
رابطه با مسئول بودن مديريت اين بحران، نمايندگان دولت را به عنوان
مسئوليت معرفي کرد و گفت: «فرمانداري‌ها و شهرداري‌ها بايد تمام اين
مجموعه‌ها را با يکديگر هماهنگ کنند تا در اينگونه موارد بهترين واکنش صورت
بگيرد.» وي در مورد تأثير تأسيسات و فعاليت‌هاي صنعتي بر گرماي هوا گفت:
«ما به عنوان نمايندگان مردم نمي‌توانيم در صورت گرم‌تر شدن هوا اين
فعاليت‌ها را متوقف کنيم. چرا که کار ما تنها قانون‌گذاري و نظارت است. اما
استانداري‌ها مي‌توانند در اين مسئله بيشتر فعاليت داشته باشند. شايد
دغدغه مردم خوزستان بيش از گرما، وجود گردوخاک در هوا باشد. اميدواريم
استانداري‌ها به اين موضوع رسيدگي بيشتري کنند.»
رئيس پژوهشکده اقليم‌شناسي: با تغيير اقليم ايران مواجهيم
مجيد حبيبي نوخندان، رئيس پژوهشکده اقليم‌شناسي، در رابطه با علت گرماي هوا در جنوب کشور مي‌گويد: «جنوب کشور به مدار رأس السرطان نزديک است و بنابراين ميزان دريافت انرژي نيز در همين منطقه بيشتر است.
اين مناطق در سرتاسر دنيا بياباني‌اند و کمربند بياباني دنيا نيز تلقي مي‌شود. در کنار اين گرماي بيش از حد که البته طبيعي است، تبخير آب و رطوبت هوا نيز بالاست. قاعدتاً انتظار مي‌رود در اين منطقه که در کنار دريا قرار دارد، بارش‌هاي فراواني نيز وجود داشته باشد، اما ديده مي‌شود که منطقه بي‌باران و کم باران است.»
حبيبي در مورد چرايي اين رطوبت گفت: «علت اين موضوع نيز اين است که ما منطقه پرفشار جنب قاره داريم که اين منطقه پرفشار، اجازه عبور ابر در آن منطقه را نمي‌دهد. در چنين شرايطي پديده‌اي به نام پديده شرجي در آن منطقه ايجاد مي‌شود.
اين پديده‌اي شرجي بدين صورت است که رطوبت نسبي در هوا بالا
مي‌رود ولي هيچ بارشي در آن اتفاق نمي‌افتد. عملاً وقتي رطوبت هوا از 70 تا
80 درصد بالاتر مي‌رود، مه و بارش صورت مي‌گيرد. ولي در اينجا نه تنها
گزارشي نگرفته‌ايم، بلکه حتي گزارش شده است در بندر گناوه رطوبت هوا در چند
روز گذشته به 97 درصد رسيده است. 97 درصد رطوبت هوا مثل اين است که شما در
بخار آب راه برويد.»
وي در رابطه با تأثير اين رطوبت بر ساکنان منطقه توضيح داد: «اين رطوبت بالاست که روي ضريب آسايش مردم تأثير مي‌گذارد. در مناطق خشک مثل يزد، کرمان و خراسان با ورود رطوبت، شرايط مطلوبي براي مردم ايجاد مي‌شود. به همين دليل است که در اکثر مناطق ايران از کولر آبي استفاده مي‌شود. ولي در سواحل جنوبي نمي‌توان از کولرهاي آبي استفاده کرد، چرا که رطوبت از پيش در آنجا وجود دارد. بنابراين آنان تنها مي‌توانند از کولرهاي گازي استفاده کنند. اما در رابطه با پديده شرجي و اقليم آسايش بايد گفت دماي بدن انسان، به صورت خودکار، به يک شرايط متعادلي نيازمند است.
يعني اگر روز هم گرم
است، بدن نياز دارد شب سرد يا خنک شود که در آن شرايط نيازش به خنک بودن
هوا تأمين شود. اين تفاوت بين روز و شب براي انسان‌ها لازم است. اما در
مناطق جنوبي کشور، چون رطوبت محيط بالاست، هواي گرم روزها در شب ها سرد
نمي‌شود و همچنان شرجي مي‌ماند. به اين علت که رطوبت باعث تعديل نوسانات آب
و هوايي مي‌شود و به همين علت در ساعات متفاوت شب و روز، دماي هوا تغيير
چنداني نمي‌کند.»
حبيبي
در انتها در پاسخ به تغييرات اقليمي کشور در اثر گرما گفت: «گرماي موجود
ديگر از نشانه‌هاي تغيير اقليم در کره زمين نيست، بلکه خبرآورنده ظهور آن
است. پژوهشکده اقليم شناسي از سال گذشته اين تغييرات دمايي را هشدار داد.
تحقيقات ما نشان مي‌دهد روند افزايش دما به سمتي مي‌رود که در کل کشور
7/0 درجه سانتي‌گراد افزايش دما در زمستان داشته‌ايم. بارش‌هاي کشور به جاي
اينکه در پاييز و زمستان اتفاق بيفتد در تابستان رخ مي‌دهد و همين باعث
بروز سيل در شهرهاي مختلف مي‌شود مثل سيلي که در استان البرز اتفاق افتاد.»
در نهايت مي‌توان نتيجه گرفت با وجودي که گرماي هوايي که سايت‌هاي خبري از جنوب کشور گزارش داده بودند، درست نيست؛ اما زنگ خطري براي توجه به محيط زيستي انسان‌ها و جانوران در اين منطقه از کشور است. اين آمار و پيش‌بيني‌ها تنها لزوم پژوهش‌هاي بيشتر را در مناطق جنوبي کشور گوشزد مي‌کنند.
