به گزارش شفا آنلاین-پیش از این زمزمه هایی از راه اندازی نخستین بیمارستان هسته ای در ایران شنیده می شد. اخیرا رئیس سازمان انرژی اتمی از آغاز ساخت بیمارستان هسته ای در کشور خبر داده است.
به گفته دکتر علی اکبر صالحی، کلنگ این بیمارستان امسال به زمین خواهد خورد. اکنون نقشه اولیه بیمارستان تهیه شده و جزئیات کار در حال بررسی است. هدف از تاسیس بیمارستان هسته ای ارائه خدمات پزشکی هسته ای به مردم، ارتقای دانش هسته ای در زمینه به کارگیری رادیوداروها و ارتقای استاندارد تجهیزات پرتودهی به دیگر بیمارستان ها و مراکز درمانی کشور عنوان شده است.
به این ترتیب با تاسیس این بیمارستان تخصصی هسته ای، دستگاه ها و تجهیزات مختلفی که به نوعی با پرتو ها سر و کار دارد، براساس بهترین استانداردها تهیه و استفاده خواهد شدو این بیمارستان مرجع پزشکی هسته ای در کشور خواهد بود. هزینه ساخت این بیمارستان 1000 میلیارد تومان برآورد شده و قرار است این مبلغ به طور مشترک از سوی یک بانک خصوصی و سازمان انرژی اتمی تامین شود که هنوز مذاکرات در این زمینه ادامه دارد.
تشخیص و درمان در سایه فناوری هسته ای
بیمارستان هسته ای یک مرکز درمانی مجهز به همه تجهیزات مرتبط با پزشکی هسته ای است. بی شک یکی از مهم ترین کاربردهای فناوری هسته ای در حوزه پزشکی است. با استفاده از تابش اجزای اتم یعنی الکترون و پروتون می توان بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داد و پیش از این که زمان از دست برود، نسبت به درمان آن اقدام کرد.
یکی از دیگر کاربردهای فناوری هسته ای در حوزه پزشکی، استفاده از روش های مبتنی بر پرتودرمانی در روند درمان بیماری هاست که به طور گسترده در درمان بیماری های سرطانی کاربرد دارد. تولید رادیودارو ها ازدیگر کاربردهای انرژی هسته ای استحسین آفریده. این دارو ها از سال 76 در کشور تولید می شود و کشور ما در زمینه تولید این گروه از داروها به تجارب ارزشمندی دست یافته است.
دکتر حسین آفریده، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در گفت وگو با جام جم درباره خدمات متمایز بیمارستان های هسته ای این طور توضیح می دهد: این بیمارستان به این دلیل تحت عنوان بیمارستان های هسته ای معرفی می شود که در آن برای تشخیص یا درمان بیماری ها از دانش هسته ای بهره گرفته می شود.
این دانش می تواند تصویربرداری Spect باشد که اکنون در مراکز پزشکی هسته ای کشور امکان تصویربرداری به این روش وجود دارد. در این روش تصویربرداری از مواد رادیواکتیوی مانند تکنسیوم، تالیم، گالیم و ایندیوم که یک اشعه گاما تولید می کند، استفاده می شود.
در حقیقت مواد رادیواکتیو برای افزایش دقت در تشخیص به کار می رود؛ برای مثال اگر قرار باشد عملکرد بخشی از بدن را بررسی کنند، می توان از این روش برای تصویربرداری استفاده کرد. پزشک براساس نتایج به دست آمده از این روش تصویربرداری برای انتخاب روند درمانی مناسب برای بیماران بهره می گیرد.
دکتر آفریده درباره این روش تصویربرداری این طور توضیح می دهد: در حقیقت این روش مبتنی برعمکرد دوربین گاما ست که در بدن بیمار جستجو کرده و داده هایی را ثبت می کند. این خدمات اکنون در مراکز پزشکی هسته ای ارائه می شود و می توان با راه اندازی بیمارستان هسته ای این خدمات تشخیصی را به طور گسترده و اختصاصی تر در اختیار بیماران قرار داد.
یکی از روش های تصویربرداری که در بیمارستان های هسته ای با هدف تشخیصی در اختیار بیماران قرار می گیرد، روش تصویربرداری مبتنی بر استفاده از نوعی رادیو داروست که به جای یک اشعه گاما، 2 اشعه گاما 511 ایجاد می کند. این روش تصویربرداری به PET سر واژه Positron Emission Tomography معروف است. در روش تصویربرداری توموگرافی تابش پوزیترون، یک پوزیترون و یک الکترون با هم ترکیب شده و نابود می شوند و در نتیجه 2 اشعه گاما 511 ایجاد می شود.
پوزیترون الکترونی است که بار مثبت دارد. اگر پوزیترون با یک الکترون برخورد کند، 2 اشعه گاما ایجاد می شود که در دو جهت مختلف خارج می شود. از همزمانی تولید دو اشعه گاما در جهات مختلف می توان برای تصویربرداری با حد تفکیک بسیار بالاتر استفاده کرد.
این روش تصویربرداری مستلزم استفاده از رادیوداروهایی با نیمه عمر کوتاه است. نیمه عمر کوتاه یک محدوده زمانی از 2 تا 110 دقیقه را شامل می شود. برای تولید این رادیو داروها به دستگاهی موسوم به سیکلوترون نیاز داریم.
تصویربرداری نیز به کمک دوربین PET انجام می شود. این خدمات در مکانی قابل ارائه است که این دستگاه ها و امکانات در کنار هم وجود داشته باشد. ممکن است در بیمارستان های دیگر بخشی را به ارائه این خدمات تشخیصی اختصاص دهند، اما یکی از خدمات قابل ارائه در بیمارستان های هسته ای همین روش های تشخیصی مبتنی بر استفاده از رادیوداروهاست.
تسهیل روند درمان به کمک رادیوداروها
در این بیمارستان ها علاوه بر خدمات تشخیصی خدمات درمانی هم ارائه می شود. به گفته عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیر کبیر، خدمات درمانی بیمارستان های هسته ای مبتنی بر استفاده از رادیو نوکلئیدهاست. رادیو نوکلئیدها نوعی رادیوداروست. از این روش می توان برای درمان بیماری های مختلفی استفاده کرد که به نوع رادیوداروی استفاده شده بستگی دارد. به عنوان مثال برای درمان بیماری پروستات از رودیوم 103 استفاه می شود. از پرتودهی رودیوم 103، پالادیوم تولید می شود که می توان از آن برای درمان بیماری های پروستات استفاده کرد.
دکتر آفریده در پاسخ به این که آیا این روش های درمانی فقط به بیماری های سرطانی محدود می شود، این طور توضیح می دهد: وقتی از رادیوداروها صحبت می شود نخستین چیزی که به ذهن می رسد، این است که بیمار در شرایط بحرانی بوده و بر این اساس قرار است در روند درمان او از رادیودارو ها استفاده شود. می توان از ید 131 برای درمان تیروئید استفاده کرد. این رادیوداروها در دسترس است.
ممکن است در بدن بیمار یک توده سلولی بدخیم ایجاد شده باشد که با روش های معمول قابل درمان نباشد. در این شرایط می توان برای درمان از الکترون یا یون استفاده کرد. بر این اساس یکی از این روش ها، الکترون تراپی است که اکنون در بیمارستان ها و مراکز درمانی کشور براساس این روش خدماتی به بیماران ارائه می شود.
یکی از روش های درمانی مشابه پروتون تراپی است که امکان ارائه خدمات این روش درمانی اکنون در کشور وجود ندارد. در بیمارستان هسته ای که قرار است در آینده ای نزدیک در کشور راه اندازی شود، مجموعه ای از این خدمات تشخیصی و درمانی ارائه می شود که وجود چنین امکانات و خدماتی، بیمارستان هسته ای را از دیگر بیمارستان ها متمایز می کند.
وی درباره ضرورت راه اندازی بیمارستان های هسته ای در کشور می گوید: گرچه اکنون بعضی از این خدمات در مراکز پزشکی هسته ای در کشور ارائه می شود، اما پروتون تراپی از جمله روش های درمانی مبتنی بر دانش هسته ای است که در کشور ارائه نمی شود. هدف، گسترش خدمات تشخیصی و درمانی مبتنی بر دانش هسته ای و افزایش دقت در تشخیص بیماری ها و موفقیت در درمان بیماری هاست.
راه اندازی این بیمارستان مستلزم بهره گیری از دانش هسته ای است که اکنون در اختیار داریم. اساسا روش های تشخیصی مکمل یکدیگر است و دانش پزشکی به همه این روش ها نیاز دارد. اکنون در کره جنوبی 2 بیمارستان هسته ای راه اندازی شده است.
