شفاآنلاین-نخستین شناسنامه در ایران به نام فاطمه ایرانی سوم دی 1297 هجری خورشیدی با شماره ی یک صادر شد و بعدها این روز در کشور با عنوان روز ثبت احوال به ثبت رسید.
به گزارش شفا آنلاین،ثبت احوال سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل است که زیر نظر وزارت کشور به صورت
متمرکز اداره می شود و خدمات گوناگونی را به وسیله ی اداره های خود در
سراسر کشور به مردم ارایه می دهد.
ثبت وقایع زندگی همچون تولد و
مرگ در کمتر از یک سده پیش به صورت سنتی و برپایه اعتقادات مذهبی صورت می
گرفت، بدین شکل که هنگام تولد فرد، با مراجعه به ریش سفیدان و بزرگان، نام
وی در پشت جلد قرآن و کتاب های مقدس دیگر نوشته و در هنگام مرگ نیز تنها
اسم و تاریخ وفات او بر روی سنگ قبر حک می شد تا آن که با افزایش جمعیت و
توسعه ی شهرها، ایجاد تشکیلاتی به منظور ثبت رخدادهای حیاتی ضروری به نظر
رسید و نصرت الدوله وزیر دادگستری در سوم اسفند 1295 هجری خورشیدی،
پیشنهادی درباره ی ثبت احوال افراد ارایه داد تا این که این موضوع با تصویب
حکومت پیگیری و در پانزدهم آذر 1298 هجری خورشیدی تعیین شد که افراد برای
گرفتن جواز حمل و نقل، گذرنامه، تعرفه ی انتخابات، اقامه ی دعوی و ... باید
سجل احوال داشته باشند.
هیات وزیران در بیستم آذر 1297 هجری
خورشیدی، سندی شامل 41 ماده را به تصویب رساند و بدین صورت اداره ی سجل
احوال تشکیل شد. با شکل گیری این اداره، نخستین شناسنامه در سوم دی همان
سال با شماره ی یک در تهران به نام فاطمه ایرانی صادر شد.
اداره ی
سجل احوال در آغاز، زیر نظر بلدیه(شهرداری) فعالیت می کرد و هنگامی که در
1300 هجری خورشیدی، بلدیه، درصدد تهیه ی آمار ساکنان تهران، شهر ری و
شمیران برآمد، دفتری در شهرداری با نام «اداره ی احصاییه و سجل احوال»
تشکیل شد. اداره ی سجل احوال در 1303 هجری خورشیدی با نظارت وزارت
داخله(کشور) شکل گرفت و دفترهای این اداره در شهرستان های دیگر آغاز به
فعالیت کردند. همچنین شناسنامه داشتن از 1306 هجری خورشیدی به صورت اجباری
درآمد.
نخستین قانون ثبت احوال با چهار فصل و 35 ماده در چهاردهم
خرداد 1304 هجری خورشیدی در مجلس شورای ملی تصویب شد و برپایه این قانون،
همه ی شهروندان ایرانی در داخل و خارج از کشور شناسنامه دار شدند.
سه
سال پس از تصویب نخستین قانون ثبت احوال، بر اساس قانون جدید در 1307 هجری
خورشیدی، وظیفه ی جمع آوری آمارهای گوناگون نیز بر عهده ی اداره ی سجل
احوال قرار گرفت و نام آن به «اداره ی احصاییه و سجل احوال» تغییر کرد و یک
سال بعد، ثبت ولادت و صدور شناسنامه برای ایرانیان خارج از کشور به
سفارتخانه ها و نمایندگی های ایران در خارج از کشور واگذار شد.
بدین
ترتیب نخستین شناسنامه ی شهروندان ایرانی خارج از کشور در شهر بمبئی هند
برای عبدالحسین سپنتا صادر شد و ثبت نام خانوادگی با تصویب قانونی در 1313
هجری خورشیدی، به صورت اجباری درآمد و سرپرست خانواده، مسوولیت انتخاب این
نام را عهده دار شد. تا پیش از آن، گزینش نام خانوادگی با روش های مختلفی
همچون پیشه ی نیاکان در قوم، نام یا شهرت بزرگ خاندان، شغل یا حرفه، ویژگی
فیزیکی و ... انجام می شد.
این سازمان در طول زمان تغییر و تحول های فراوانی کرد و در
سال 1337 هجری خورشیدی بخش آمار از ثبت احوال جدا شد و این اداره با عنوان اداره ی کل ثبت احوال به فعالیت پرداخت.
6
سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی در هجدهم دی
1363 هجری خورشیدی، قانون ثبت احوال را مورد بازنگری قرار داد و از آن زمان
تاکنون با انجام دادن اصلاحات لازم، از این قانون استفاده می شود.
این سازمان یک حوزه ی ستادی و 30 اداره کل در کشور دارد که حوزه ی ستادی از 3 معاونت و 6 اداره کل تشکیل شده است.
این
سازمان با در اختیار داشتن آمارهای حیاتی، اسناد هویت و تابعیت فردی از
مهم ترین ارکان دولتی کشور است که وظایف گوناگونی همچون ثبت ولادت و صدور
شناسنامه، ثبت وفات و صدور گواهی، ثبت ازدواج و طلاق، تعویض شناسنامه های
موجود در دست مردم، صدور گواهی ولادت برای شهروندان خارج از کشور و تنظیم
دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی، ایجاد پایگاه اطلاعات جمعیتی و صدور
کارت شناسنایی ملی، جمع آوری و تهیه ی آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن و
... را بر عهده دارد.
سوم دی سالروز صدور نخستین شناسنامه برای
ایرانیان است، سند ابراز هویت و تابعیت هر فرد که شامل وقایع حیاتی وی به
شمار می رود و تاثیر بسزایی در هویت بخشیدن به ایرانیان و معنا دار کردن
برنامه ریزی های اجتماعی و اقتصادی دارد.
با الهام از:کتاب سازمان ثبت احوال کشور
ایرنا