شناسایی افرادی که قصد اقدام به خودکشی دارند
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت گفت: افرادی که به دلایلی ممکن است، در معرض خطر اقدام به خودکشی باشند را به طور کامل شناسایی می‌کنیم.
حامد مصلحی در گفت‌وگو با ایلنا در پاسخ به این سوال که برای جلوگیری از خودکشی چه اقدامات پیشگیرانه‌ای در کشور صورت گرفته است؟ گفت: در حوزه خودکشی مهم‌ترین نکته این است که بتوان با آن فردی که درگیری افکار خودکشی است، راحت ارتباط بگیریم. بنابراین فردی که این درگیری‌های فکری را دارد نباید احساس استیگما یا انگ اجتماعی داشته باشد، بلکه باید بتواند این افکار را راحت بیان کند تا بتوان به او کمک کرد.
وی ادامه داد: بر همین اساس افرادی را که ممکن است به دلایلی در معرض خطر اقدام به خودکشی باشند را به طور کامل شناسایی می‌کنیم. در ابتدا فاکتورهای خطر را می‌سنجیم و اگر در فاکتورهای خطر، نکاتی وجود داشت، اجازه می‌دهیم که سوال بعدی از او پرسیده شود و از فرد پرسیده می‌شود که آیا به خودکشی فکر کرده است یا خیر؟ آیا درگیری‌هایی در این زمینه دارد یا خیر؟
توضیح درباره ارائه خدمات پیشگیرانه از خودکشی
مصلحی عنوان کرد: برای رهایی از این مسئله و اینکه بتوانیم افراد در معرض خطر خودکشی را پیدا کنیم، برنامه‌هایمان را به روز کرده‌ایم. به این صورت که افرادی که افسردگی دارند و یا افرادی که به دلیل تکانشی، سابقه اقدام به خودکشی داشته‌اند را شناسایی کرده و از آن‌ها سوالات دقیق‌تری پرسیده می‌شود. اگر نتیجه سوالات مثبت باشد، بلافاصله فرد به پزشک و روان‌شناس ارجاع داده می‌شود برای اینکه مداخلات بعدی را دریافت کند.
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت گفت: باید توجه داشت که خودکشی در افرادی که سابقه اقدام به خودکشی داشته‌اند و همچنین افرادی که در اطرافشان خودکشی اتفاق افتاده است، معنی‌دار است. ما با تمرکز بر این حوزه‌ها توانستیم این دو گروه در معرض خطر را کنترل کنیم.
او افزود: از طرف دیگر افسرده‌هایی که احتمال افسردگی اساسی در آن‌ها دیده می‌شود را با ارجاع به متخصص کمک می‌کنیم. این عمل نیز در کنترل و پیشگیری از خودکشی بسیار موثر بوده است.
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در خصوص هزینه خدمات پیشگیرانه از خودکشی توضیح داد: خدمات حوزه بهداشت تا آنجا که افراد ارجاع پیدا می‌کنند، رایگان است. به طور کلی خدمات روانشناسی که خدمت گرانی نیز است و طبق تعرفه هر جلسه حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان هزینه دارد را به صورت رایگان ارائه می‌دهیم.
مرگ سالانه ۴۰۰۰ نفر به دلیل خودکشی در کشور
معاون فرهنگی و اجتماعی فراجا معتقد است که خودکشی یکی از فاجعه بارترین رفتارهای خاص نوع بشر است. به گزارش ایسنا، سردار سعید منتظرالمهدی در یادداشتی که به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی به نگارش درآورده و در اختیار رسانه‌ها قرار داده است، نوشت: «خودکشی رفتار مهلک و یکی از فاجعه‌بارترین رفتارهای خاص بشر است که در آن، آدمی از سر تعمد درپی ستاندن جان خویش و پایان بخشیدن به زندگی بر می‌آید. حاصل این اقدام تباه کننده در کشور ما جانباختن سالانه بیش از ۴۰۰۰ نفر و آسیب دیدن شدید ۱۰ تا ۲۰ برابر این تعداد است.»
منتظرالمهدی در ادامه این یادداشت نوشت: «پیامدهای ناگوار چنین مرگ و آسیبی نه تنها متوجه قربانیان و خانواده آنان، بلکه معطوف جامعه نیز می‌شود. آنگاه که خبر مرگ کسی بر اثر عمل خودکشی نشر می‌یابد، روح انبوهی از شهروندان جامعه آزرده می‌شود و شمار زیادی از آنان در برابر چنین مرگ فاجعه‌آمیزی در غم و اندوهی جانکاه فرو می‌روند. از همین روی چاره‌ای باید اندیشید و برای پیشگیری از وقوع آن تدبیر عالمانه‌ای کرد. ناگفته پیداست که برای پیشگیری از پدیده خودکشی، ناگزیز باید چند و چون و علل وقوع آن را باز شناخت.»
دقیقه‌شمار «خودکشی» در جهان؛ هر ۱۱ دقیقه، یک نفر
گاه درد و رنج تا پوست و استخوان نفوذ کرده و راهش را از شریان‌های اصلی پیدا می‌کند و به افسردگی ختم می‌شود، تاب و توان را می‌گیرد و تحمل را سخت‌تر می‌کند تا جایی که طاقت طاق می‌شود و آدمی را گاه به دلیل ترس از قضاوت و سرزنش به خاموشی و سکوت و پایان زندگی می‌کشاند؛ سکوتی به بهای پایان دادن به جان که هر ۱۱ دقیقه یک نفر را در جهان به مرز «خودکشی» می‌رساند.
به گزارش ایسنا، ۹۰ درصد افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، براساس اعلام انجمن خانواده درمانی ایران، دارای سابقه اختلال روانی هستند و زمانی که فرد در اثر ابتلا به افسردگی راه نجاتی برای بهبود زندگی خود پیدا نمی‌کند و دچار درد و رنج فراوانی می‌شود، خودکشی و از بین بردن خود را به‌عنوان تنها راه نجات تلقی می‌کند.
از سویی دیگر نیز طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، عامل ۵۸ تا ۶۰ درصد از موارد اقدام به خودکشی اختلال «افسردگی» است و به همین دلیل این اختلال روانی بالاترین موارد اقدام به خودکشی را دارد، بنابراین زمانی که در یک جامعه افسردگی افزایش پیدا کند در ۶۰ درصد از افراد درگیر با افسردگی، احتمال اقدام به خودکشی وجود دارد.
در این میان اما در سال گذشته نیز سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که سالانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر در سراسر جهان مرتکب خودکشی می‌شوند و به عبارتی، هر ۱۱ دقیقه یک مرگ خودخواسته به دست انسان رقم می‌خورد.
در همین راستا، حمید یعقوبی، رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی در گفت‌وگویی با ایسنا، به تحلیلی از وضعیت خودکشی در ایران و جهان و راه‌های پیشگیرانه از این اقدام پرداخت.
او ضمن بیان اینکه انجمن بین‌المللی پیشگیری از خودکشی، سالانه شعاری را در روز ۱۰ سپتامبر به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی اعلام می‌کند، به ایسنا گفت: این انجمن به دلیل اهمیت موضوع از سال ۲۰۲۴ تا سال ۲۰۲۶ را به نام «روایت درباره خودکشی را تغییر دهید و درباره خودکشی صحبت کنید» نامگذاری کرده است. علت نامگذاری این شعار برای مدت سه سال پیاپی این است که افراد دارای افکار خودکشی، معمولا از ترس سرزنش دیگران با اطرافیان خود صحبت نمی‌کنند و همین موضوع ممکن است به قیمت دست زدن به خودکشی و پایان عمرشان تمام شود؛ این درحالیست که پژوهش‌ها نشان می‌دهد صحبت درباره غم و غصه‌ها نه تنها باعث تخلیه هیجان شده، بلکه امکان کمک به افراد را فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: اینگونه صحبت کردن موجب آرامش و تسکین درد فرد خواهد شد و اطرافیان متوجه افکار خودکشی او می‌شوند. این درحالیست که متاسفانه در جوامع مختلف، صحبت درباره امر خودکشی سخت و دشوار است.
۶۰ درصد کسانی که خودکشی می‌کنند زیر ۵۰ سال سن دارند
به گفته وی، براساس آمارهای جهانی از هر ۱۰۰ هزار نفر در جهان ۹ نفر خودکشی می‌کنند که این رقم در ۲۰ سال گذشته ۱۳ نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بوده است؛ به عبارتی میزان خودکشی در جهان به طور میانگین رو به کاهش است. در مجموع نرخ خودکشی در ایران نیز از میانگین جهانی کمتر است.
یعقوبی، از نظر میانگین سنی نیز، با استناد بر آمارهای جهانی، ۶۰ درصد کسانی که بر اثر خودکشی فوت می‌کنند را زیر ۵۰ سال سن اعلام کرد که در ایران این رقم بیشتر است ادامه داد: در ایران براساس آخرین آمار رسمی منتشر شده، در حال حاضر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، ۷ نفر خودکشی می‌کنند و طبق آخرین آمارها، به تفکیک جنسیت نیز، خودکشی منجر به فوت در مردان بیشتر از زنان است.
نشانه‌های افرادی که قصد خودکشی دارند
حسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز با بیان اینکه خودکشی فقط خاص ایران نیست، به ایسنا گفت: براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت در سال گذشته، حدود ۷۰۰ هزار خودکشی در دنیا رخ داده که البته بررسی آمارهای سنوات اخیر حکایت از کاهش نرخ خودکشی در جهان دارد در ایران بررسی آمارها نشان می‌دهد که اگرچه نرخ خودکشی در ایران نسبت به سایر کشورها بسیار پایین‌تر است، اما به طور کلی نسبت به جهان این نرخ روند افزایشی دارد.
این عضو هیات موسس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران با بیان اینکه خودکشی پدیده‌ای جهان شمول است، به وضعیت شاخص اختلالات روان در ایران و تاثیر آن بر میزان خودکشی پرداخت و تصریح کرد: بحران‌ها همیشه تشدیدکننده اختلالات روانی و اعتیاد هستند و هرقدر طولانی‌تر باشند، تبعات این چنینی آن افزایش می‌یابد. ایران طی چند سال گذشته با بحران‌های مختلفی از جمله سیل، بحران اقتصادی، کرونا و... دست و پنجه نرم کرده و شاید یکی از مسائل تاثیرگذار بر گرایش افراد به سمت خودکشی همین موضوع باشد.
موسوی‌چلک در همین راستا ضمن انتقاد از نبود طرحی جامع برای پیشگیری از خودکشی که براساس آن همه سازمان‌ها پای کار آورده شوند و تکالیف، گروه هدف و فرایند اجرا و شاخص‌های ارزیابی مشخص باشد، گفت: اگرچه چند سال گذشته طرحی تحت عنوان «بتا» در وزارت بهداشت نوشته شد، اما با رفتن مسئولان تحت‌الشعاع قرار گرفت. اما در مجموع هم عدم وجود یک طرح نباید به طور کلی جامعه را از مسیر پیشگیری از خودکشی دور کند. به طور کلی باید در سطح جامعه چند اقدام برای پیشگیری از خودکشی در نظر گرفت که شامل آموزش مهارت‌های زندگی، مداخله در بحران، تاب‌آوری، خودمراقبتی و... است.
موسوی‌چلک در خاتمه نیز در راستای مبارزه با
خودکشی سامانه‌های تلفنی اورژانس اجتماعی و خدمات مشاوره‌ای و روانشناختی
به دانش‌آموزان و والدین را معرفی کرد و افزود: خطوط تلفنی ۱۲۳ و ۱۵۷۰ از
جمله سامانه‌های تلفنی هستند که افراد می‌توانند در صورت وجود مشکل یا مورد
مشکوک به قصد خودکشی با آن تماس بگیرند./آرمان ملی
