دکتر حمید عمادی
تنها اقدام موثر در زمینه هاری، پیشگیری پس از مواجهه با ویروس است. برای این منظور، ابتدا تزریق ایمونوگلوبین اطراف محل گازگرفتگی انجام می‌شوددر گام بعدی درمان نیز واکسن هاری تزریق می‌شود.
شفاآنلاین:سلامت>«هاری» یک بیماری ویروسی است که معمولا مشترک بین انسان و سایر پستانداران
محسوب می‌شود. تقریبا همه پستانداران ممکن است به این بیماری مبتلا شوند و
عموما از طریق گازگرفتگی حیوان به انسان انتقال می‌یابد. برخلاف تصور، هاری
فقط از سگ منتقل نمی‌شود و گربه، اسب، الاغ، شتر، گوسفند، روباه حتی خفاش و
دیگر پستانداران نیز می‌توانند با گازگرفتن عامل انتقال ویروس به انسان
باشند.
زمانی که حیوان مبتلا به هاری انسان را گاز می‌گیرد، ویروس از محل گزیدگی وارد غلاف رشته‌‌های عصبی می‌شود و کم‌کم با سرعت یک تا دو میلی‌متر در ساعت به سمت مغز حرکت می‌کند. طبیعی است هرچه گزیدگی در قسمت‌های نزدیک‌تر به مغز باشد، رسیدن ویروس به مغز زودتر اتفاق می‌افتد. وقتی ویروس به مغز برسد، «آنسفالیت هاری» گفته می‌شود که در واقع، درگیری پارانشیم یا بافت مغز است. در مواردی که فرد دچار آنسفالیت هاری شود، متاسفانه جان خود را از دست می‌دهد زیرا هنوز در دنیا هیچ روش درمانی برای آنسفالیت هاری وجود ندارد.
آسیب به مغز زمینه‌ساز رفتارهای عجیب است
تنها اقدام موثر در زمینه هاری، پیشگیری پس از مواجهه با ویروس است. برای این منظور، ابتدا تزریق ایمونوگلوبین اطراف محل گازگرفتگی انجام می‌شود که از پادزهر تولیدشده در بدن دیگر افراد دچار این مشکل به‌دست می‌آید. در گام بعدی درمان نیز واکسن هاری تزریق می‌شود. واکسن نیز معمولا در چهار دوز تزریق می‌شود که اولین دوز در اولین مراجعه به مرکز درمانی و سپس سه، هفت و چهارده روز بعد است. این اقدامات موجب می‌شود ویروس از بین برود و مانع انتقال به مغز می‌شود. زمانی که ویروس مغز حیوان را درگیر کند، رفتارهای عجیب ظاهر می‌شود و با نزدیک‌شدن انسان، حمله کرده و گاز می‌گیرند. به‌عبارتی، حیوان آرام، وحشی می‌شود.
آنسفالیت هاری در انسان نیز با بروز رفتارهای عجیب، کارهای غیرعادی و حرف‌های بی‌ربط همراه است که در نهایت نیز منجر به فوت می‌شود. اقدام مفید هنگام گازگرفتگی این است که حتی‌الامکان حیوان نگه داشته‌شود تا بتوان با آزمایش سریع‌تر به تشخیص وجود ویروس هاری در حیوان رسید.
در مورد هاری، پیشگیری پیش از مواجهه با ویروس نیز وجود دارد. در این شرایط، واکسن برای پیشگیری از بیماری تزریق می‌شود. البته تزریق واکسن هاری برای همه افراد توصیه نمی‌شود زیرا این واکسن گران است و معمولا برای افرادی مانند دامپزشکان، مراقبان حیوان در باغ‌وحش و شرایط مشابه ضروری است اما عمده اقدام برای عموم جامعه، تزریق ایمونوگلوبین و واکسن هاری است که نقریبا ایمنی صددرصدی ایجاد می‌کند و جان فرد را نجات می‌دهد.
زمانی که حیوان مبتلا به هاری انسان را گاز می‌گیرد، ویروس از محل گزیدگی وارد غلاف رشته‌‌های عصبی می‌شود و کم‌کم با سرعت یک تا دو میلی‌متر در ساعت به سمت مغز حرکت می‌کند. طبیعی است هرچه گزیدگی در قسمت‌های نزدیک‌تر به مغز باشد، رسیدن ویروس به مغز زودتر اتفاق می‌افتد. وقتی ویروس به مغز برسد، «آنسفالیت هاری» گفته می‌شود که در واقع، درگیری پارانشیم یا بافت مغز است. در مواردی که فرد دچار آنسفالیت هاری شود، متاسفانه جان خود را از دست می‌دهد زیرا هنوز در دنیا هیچ روش درمانی برای آنسفالیت هاری وجود ندارد.
آسیب به مغز زمینه‌ساز رفتارهای عجیب است
تنها اقدام موثر در زمینه هاری، پیشگیری پس از مواجهه با ویروس است. برای این منظور، ابتدا تزریق ایمونوگلوبین اطراف محل گازگرفتگی انجام می‌شود که از پادزهر تولیدشده در بدن دیگر افراد دچار این مشکل به‌دست می‌آید. در گام بعدی درمان نیز واکسن هاری تزریق می‌شود. واکسن نیز معمولا در چهار دوز تزریق می‌شود که اولین دوز در اولین مراجعه به مرکز درمانی و سپس سه، هفت و چهارده روز بعد است. این اقدامات موجب می‌شود ویروس از بین برود و مانع انتقال به مغز می‌شود. زمانی که ویروس مغز حیوان را درگیر کند، رفتارهای عجیب ظاهر می‌شود و با نزدیک‌شدن انسان، حمله کرده و گاز می‌گیرند. به‌عبارتی، حیوان آرام، وحشی می‌شود.
آنسفالیت هاری در انسان نیز با بروز رفتارهای عجیب، کارهای غیرعادی و حرف‌های بی‌ربط همراه است که در نهایت نیز منجر به فوت می‌شود. اقدام مفید هنگام گازگرفتگی این است که حتی‌الامکان حیوان نگه داشته‌شود تا بتوان با آزمایش سریع‌تر به تشخیص وجود ویروس هاری در حیوان رسید.
در مورد هاری، پیشگیری پیش از مواجهه با ویروس نیز وجود دارد. در این شرایط، واکسن برای پیشگیری از بیماری تزریق می‌شود. البته تزریق واکسن هاری برای همه افراد توصیه نمی‌شود زیرا این واکسن گران است و معمولا برای افرادی مانند دامپزشکان، مراقبان حیوان در باغ‌وحش و شرایط مشابه ضروری است اما عمده اقدام برای عموم جامعه، تزریق ایمونوگلوبین و واکسن هاری است که نقریبا ایمنی صددرصدی ایجاد می‌کند و جان فرد را نجات می‌دهد.
محل گزیدگی را باید فورا با آب فراوان شست
زمانی که گازگرفتگی به‌وسیله حیوان اتفاق می‌افتد، اولین و مهم‌ترین اقدام برای کاهش آسیب ویروس هاری، شستشوی محل گزیدگی است. قسمت آسیب‌دیده باید با حجم زیاد آب و فشار شسته‌شود تا به‌طور فیزیکی بزاق حیوان از سطح جراحت برداشته‌شود. همچنین با هر نوع ماده ضدعفونی‌کننده در دسترس مانند بتادین، الکل و... محل جراحت تمیز شود. هرچه شستشو سریع‌تر انجام شود، تاثیر بهتری خواهدداشت. سپس بیمار به‌سرعت به نزدیک‌ترین مرکز درمانی انتقال یابد. مراکز بهداشتی که تزریق ایمونوگلوبین و واکسن هاری انجام می‌دهند، در شهرهای کشور مشخص است. در صورت بروز این حادثه با حضور در اولین مرکز درمانی اقدامات لازم یا ارجاع به مراکز تخصصی تزریق واکسن در نظر گرفته می‌شود. بستری در بیمارستان به شدت جراحت بستگی دارد و اگر نیاز به جراحی یا پانسمان وسیع باشد، مراقبت در بیمارستان لازم است اما در مواردی که جراحت شدید نباشد، می‌توان مصدوم را پس از تزریق ایمونوگلوبین و واکسن و بررسی سلامت عمومی ترخیص کرد. معمولا آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از ایجاد عفونت درمحل زخم نیز توصیه می‌شود. اگر اقدامات درمانی به‌‌موقع و پیش از آسیب به مغز برای مصدوم انجام شود، معمولا هیچ عارضه‌ای باقی نمی‌ماند.
«سگ ولگرد» به سگی گفته می‌شود که فارغ از صاحب‌دار بودن یا نبودن، کنترلی روی رفتار آن نباشد، در نتیجه سگهای نگهبان، سگهای گله و سگهای رهای اطراف شهرها، روستاها و مناطق طبیعی همگی در دسته سگهای ولگرد جای می‌گیرند. در زمان حاضر افزایش بی‌رویه جمعیت سگهای ولگرد در کشور، نبود قوانین بازدارنده و نبود نظارت و نبود برنامه مدیریت بر آن، باعث بروز معضلات متعددی و وخیمی در کشورمان شده و در واقع معضلی است که به بحران تبدیل شده است. در ماه‌های اخیر نیز بروز موارد متعدد سگ‌گزیدگی، ابتلا به هاری و فوت افراد به‌ویژه فوت سه کودک در سه استان مختلف کشور در پی حمله سگهای ولگرد، باعث شده است موج مطالبات عمومی تحت عنوان کارزار مبنی بر «آغاز فرآیند قانون‌گذاری برای بنا نهادن یک مدیریت جامع و کامل در مورد این بحران» در دست اقدام قرار گیرد.
زمانی که گازگرفتگی به‌وسیله حیوان اتفاق می‌افتد، اولین و مهم‌ترین اقدام برای کاهش آسیب ویروس هاری، شستشوی محل گزیدگی است. قسمت آسیب‌دیده باید با حجم زیاد آب و فشار شسته‌شود تا به‌طور فیزیکی بزاق حیوان از سطح جراحت برداشته‌شود. همچنین با هر نوع ماده ضدعفونی‌کننده در دسترس مانند بتادین، الکل و... محل جراحت تمیز شود. هرچه شستشو سریع‌تر انجام شود، تاثیر بهتری خواهدداشت. سپس بیمار به‌سرعت به نزدیک‌ترین مرکز درمانی انتقال یابد. مراکز بهداشتی که تزریق ایمونوگلوبین و واکسن هاری انجام می‌دهند، در شهرهای کشور مشخص است. در صورت بروز این حادثه با حضور در اولین مرکز درمانی اقدامات لازم یا ارجاع به مراکز تخصصی تزریق واکسن در نظر گرفته می‌شود. بستری در بیمارستان به شدت جراحت بستگی دارد و اگر نیاز به جراحی یا پانسمان وسیع باشد، مراقبت در بیمارستان لازم است اما در مواردی که جراحت شدید نباشد، می‌توان مصدوم را پس از تزریق ایمونوگلوبین و واکسن و بررسی سلامت عمومی ترخیص کرد. معمولا آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از ایجاد عفونت درمحل زخم نیز توصیه می‌شود. اگر اقدامات درمانی به‌‌موقع و پیش از آسیب به مغز برای مصدوم انجام شود، معمولا هیچ عارضه‌ای باقی نمی‌ماند.
«سگ ولگرد» به سگی گفته می‌شود که فارغ از صاحب‌دار بودن یا نبودن، کنترلی روی رفتار آن نباشد، در نتیجه سگهای نگهبان، سگهای گله و سگهای رهای اطراف شهرها، روستاها و مناطق طبیعی همگی در دسته سگهای ولگرد جای می‌گیرند. در زمان حاضر افزایش بی‌رویه جمعیت سگهای ولگرد در کشور، نبود قوانین بازدارنده و نبود نظارت و نبود برنامه مدیریت بر آن، باعث بروز معضلات متعددی و وخیمی در کشورمان شده و در واقع معضلی است که به بحران تبدیل شده است. در ماه‌های اخیر نیز بروز موارد متعدد سگ‌گزیدگی، ابتلا به هاری و فوت افراد به‌ویژه فوت سه کودک در سه استان مختلف کشور در پی حمله سگهای ولگرد، باعث شده است موج مطالبات عمومی تحت عنوان کارزار مبنی بر «آغاز فرآیند قانون‌گذاری برای بنا نهادن یک مدیریت جامع و کامل در مورد این بحران» در دست اقدام قرار گیرد.
متخصص بیماری‌های عفونی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
منبع: هفته نامه سلامت
نظرشما
آخرین اخبار