سند چشم انداز ۱۴۰۴؛ راه نجات ایران

شفا آنلاین:جامعه>یکی از برنامه های مسعود پزشکیان در مناظره ها و برنامه های انتخاباتی، اهمیت بازگشت به برنامه های سند چشم انداز ۱۴۰۴ است. در این شرایط کارشناسان براین باورند که مشکلات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی در سایه این سند محقق می شود.
او که کاندیدای ریاست جمهوری ۱۴۰۳ است، در بخشی از میزگرد اقتصادی ۲۴ خرداد ۱۴۰۳ گفت: «دلیل اینکه به اهداف برنامه‌های توسعه‌ای قبل نرسیدیم این است که الزامات آن را مراعات نکردیم؛ چراکه عده‌ای غیرکارشناس به عنوان کارشناس در سیستم حضور دارند و توصیه می‌دهند. افرادی را سر کار گذاشتیم که این‌کاره نبوده‌اند؛ وقتی افراد توانایی کافی ندارند، نمی‌توانند راه‌حل مناسب ارائه دهند… باید برای رسیدن به اهداف مشخص و ایدئال موجود از کارشناسان داخلی، مشاوران خارجی، عقل جمعی و راه‌حل‌های علمی استفاده کنیم. اگر قرار است به اهداف دست یابیم باید مقررات خود را در چارچوب دستیابی به اهداف تنظیم کنیم و همچنین روابط خارجی خود را بدون تنش کنیم و با همه دعوا نکنیم. در سیاست‌های کلی ابلاغی رهبری گفته شده که تنش را کاهش دهیم و با کشورهایی که در تنش نیستیم سرمایه‌گذاری مشترک انجام دهیم. علت اینکه این کار را نکردیم آن است که افرادی نابلد سر کار بوده‌اند و این‌کاره نبوده‌اند؛ وقتی این‌کاره نیستند، نمی‌توانند به درستی صحبت کنند و در مذاکرات به جای ایجاد مشارکت و جلب سرمایه، کار دیگری انجام می‌دهند. حتی اگر سرمایه‌گذاری وارد کشور ما شود بلایی سر او می‌آوریم که دیگر از اینکه در کشور ما سرمایه‌گذاری کند پشیمان می‌شود…» و «… ما در حال فراری‌دادن مغزها از کشور هستیم»، به حوزه صنعت دیجیتال اشاره کرد و گفت: ظرفیت رشد اقتصاد دیجیتال در کشور قابل توجه است و می‌تواند در شرایط تحریم راهگشا باشد. سهم هسته اقتصاد دیجیتال از جی‌دی‌پی ۴.۵ درصد است اما در اروپا این رقم تا شش است و سهم پوسته این حوزه در اروپا ۱۰ درصد و ما دو درصد هستیم؛ پیشران این فاصله هشت درصد استارتاپ‌هاست. اما ما چه کار کردیم؟ فیلتر کردیم و بستر را برای مهاجرت نیروها و مغزهای داخلی فراهم کردیم و از سوی دیگر شرایط را برای سرمایه‌گذاری فراهم نکردیم. در کل به جای تسهیل، آزار دادیم و اگر این کار را نمی‌کردیم و اجازه می‌دادیم که رشد پیدا کنند ما در اینجا نبودیم…»
سند چشم‌انداز در آذر‌ماه سال ۱۳۸۲ با عنوان «چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ ه‍. ش» از سوی رهبری به رئیس‌جمهوری وقت، سید‌محمد خاتمی، ابلاغ شد. در بخش‌هایی از این سند، جامعه ایرانی در افق این چشم‌انداز چنین ویژگی‌هایی خواهد داشت: «توسعه‌یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود و متکی بر اصول اخلاقی و ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی و…، برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری و…، دست‌یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، و… دارای تعامل سازنده و مؤثر با جهان بر اساس اصول عزت، حکمت و مصلحت». بیش از ۲۰ سال از ابلاغ سند چشم‌انداز گذشته و در این مدت هرگاه فرصت بیشتری به حرکت‌های عوام‌گرایانه و غیرکارشناسی داده شده، موجب دورشدن بیشتر از اهداف سند چشم‌انداز شده است. دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و مؤسسات تحقیق و توسعه که نیاز به حمایت برای سرمایه‌گذاری زیرساختی و تجهیزات علمی گران‌قیمت دارند، به‌ویژه در ۱۰ساله دوم منتهی به سال ۱۴۰۳ دچار مضیقه شدید شده‌اند. نهادهایی که داده‌های لازم را برای برنامه‌ریزی دولتی فراهم می‌کنند، گزارش‌هایی منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد با توجه به قابلیت‌های جامعه ایران، ادغام جامعه مدرن و زیرساخت‌های فناورانه ایران در شبکه‌های اقتصادی بین‌المللی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. یکی از مهم‌ترین این مراکز، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در ایران است. شورای عالی علوم و تحقیقات و فناوری تنها در زمان‌های محدودی که قابلیت‌ها و بسط ید در تخصیص اعتبارات در زمینه تحقیق و توسعه داشته‌اند و آن زمان‌هایی است که حمایت مالی اصلی خود را از دولت توانسته‌اند دریافت کنند که توانسته‌اند به پژوهش‌های پایه و کاربردی در جهت هماهنگ، سازماندهی، ترویج و توسعه کمک کنند. نکته مهم محدودیت‌های سیاست‌گذاری برای این نهاد‌ها و البته تحریم‌ها علیه ایران از ابتدای دهه ۹۰ شمسی و طی مراحل مختلف است.

موضوعات مهم در سند چشم انداز
دوره اخیر ریاست جمهوری، بسیار مهم و حائز اهمیت است چون آخرین برنامه سندچشم انداز یعنی برنامه هفتم و تحقق ۱۰۰ درصدی آن و حتی جبران کاستی های سه از برنامه گذشته باید صورت بگیرد تا کشور مقداری به تعادل برسد. خصوصا بحث اقدامات بسیار ضربتی و علمی برای چندین «ابرچالش» کشور خصوصا بحث پنجره جمعیتی، آب و خاک، اشتغال، صندوق تامین اجتماعی و…
۱- احیاء و پایبندی بسیار جدی نسبت به سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشورمان و آخرین قسمت از برنامه های پنج ساله آن یعنی برنامه هفتم‌توسعه.
۲_ بررسی جدی آسیب شناسی سندچشم انداز۲۰ ساله اول کشورمان و چرایی عدم توفیق و تحقق فقط ۳۰درصدی آن.
۳_ راه اندازی دبیرخانه دائمی سندچشم انداز در مجمع تشخیص مصلحت نظام یا دفتر رهبر مقام معظم رهبری به عنوان «دیده بان سند چشم‌انداز» و جلوگیری از به انحراف و به تعطیلی کشاندن آن توسط دولت همچنانکه جناب آقای دکتر احمدی نژاد این کار را انجام داد.
۴- تغییرات بسیار اساسی درخصوص نحوه و مقدار یارانه ها.
۵- پیشنهاد سکونت ۳ ساله جوانان در خانه هایی به صورت رایگان با شیوه ای که جناب آقای دکتر قالیباف نیز به آن تاکید کردند و کاملا به عدالت و سرویس مناسب به جوانان کشور لازم و ضروری است. اگر قرار باشد در سیاه چاله جمعیتی قرار نگیریم و پنجره جمعیتی بسته نشود، اقدام واقعی و عملی نیاز است. یکی از بحث بسیار مهم تحقق همین موضوع است به علاوه در پایان سه سال اهداء مسکن جوانان یا مسکن مهر./آرمان امروز