«فراقت» قشر متوسط از «اوقات فراغت»

شفا آنلاین:جامعه>صدای پای تعطیلات تابستانی شنیده می شود و فصل مدارس و دانشگاه ها با امتحانات روبه پایان است. در چنین شرایطی تابستان به عنوان «فصل اوقات فراغت» آغاز می شود. شاید برای دهه شصتی ها، در دهه ۷۰، فصل اوقات فراغت بیشتر معنا پیدا می کرد. با کلاس های تقویتی، شنا، سفر، بازی های دوستانه و… اما هرچه به زمان حال نزدیک تر شدیم، اوقات فراغت بیشتر به «اوقات فراقت از شادی و نشاط» تبدیل شد. حال شاید بتوان فصل تابستان که تا سه دهه پیش، فصل ساختن و آماده شدن برای یک سال تحصیلی (دانش آموزان و دانشجویان) بود، به فصلی برای افزایش آسیب های اجتماعی و بطالت در حال تبدیل است. در این خصوص بسیاری از نوجوانان سعی دارند به جای استفاده بهینه از فرصت به دست آمده، وقت خود را صرف بازی های کامپیوتری، تماشای بی رویه تلویزیون و تفریحات بی فایده و گاه کاذب روی می آورند.
به گزارش شفا آنلاینآنچه مسلم است جامعه‌شناسی و اوقات فراغت را به دسته کلی اوقات فراغت غیرفعال، اوقات فراغت بیمارگونه و اوقات فراغت فعال تقسیم‌بندی می‌کنند که در ادامه به بررسی و تبیین این دو می‌پردازیم.باید در نظر داشت که منظور از اوقات فراغت بیمارگونه، اوقات فراغتی است که فرد در آن هیچ‌گونه برنامه‌ریزی مشخصی ندارد و تمام وقت خود را به بطالت می‌گذراند که این خود می‌تواند یکی از مهمترین آسیب‌های جامعه نیز باشد، چراکه هرگاه فرد بدون برنامه‌ریزی ایام خود را بگذرانند به‌یقین گرایش بیشتری به انجام برخی از ناهنجاری‌های اجتماعی پیدا خواهد کرد که این خود می‌تواند آفتی برای سلامت جامعه باشد.
تبعات نادیده گرفتن اوقات فراغت
در این شرایط خانواده های قشر متوسط که اوقات فراغت برای بازسازی توان فرزندانشان برای یک سال تحصیل همواره مهم بوده، بیشترین تعداد قربانیان، کمرنگ شدن اوقات فراغت هستند و بیشتر در معرض آسیب های اجتماعی قرار می گیرند. از مصادیق مشترک اوقات فارغت در دنیا کتاب خواندن، فیلم دیدن، موسیقی گوش دادن، موسیقی نواختن، ورزش کردن، تئاتر دیدن، کافه و رستوران رفتن، بازدید از موزه و گالری های عکس و نقاشی و مجسمه سازی است که سرانه مطالعه در ژاپن:۹۰ دقیقه، انگلستان:۵۵ دقیقه، آمریکا:۲۰ دقیقه و این درحالی است که سرانه مطالعه کتاب در ایران به ۳ دقیقه نمی رسد و میزان امانت گرفتن کتاب از کتابخانه های عمومی کشور عددی در حدود ۱۴ دقیقه است. وضعیت در دیگر شرایط فرهنگی و ورزشی هم بهتر نیست و زمانی که بلیط یک کنسرت، سفر، ورزش های نشاط آور از جمله پینت بال، کلاس های فوتبال، شنا، بانجی جامپینگ و… معادل ۱۰ تا ۱۵ روز حقوق یک کارمند است، چطور یک خانواده می تواند فرزندانشان را برای اوقات فراغت آماده کنند. استخرها معمولا در صدر اولویت‌ دانش‌آموزان برای گذران اوقات فراغت قرار دارد. یک دوره آموزش شنای ۱۰ جلسه‌ای یک تا ۲ میلیون تومان قیمت دارد. برای هزینه‌های جانبی هم باید حداقل ۵۰۰ هزار تومان پرداخت. بدون در نظر گرفتن هزینه یادگیری، نرخ هر سانس استفاده از استخر از ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان متغیر است. ورزش‌های رزمی ازجمله علایق دانش‌آموزان محسوب می‌شود. برای آموزش هشت جلسه تکواندو ۳۰۰ تا ۵۵۰ هزار تومان و برای کاراته حداقل ۲۰۰ هزار تومان و برای لباس کاراته حدود ۴۰۰ هزار تومان باید هزینه شود. برای هشت جلسه آموزش ژیمناستیک نیز قیمت‌ها از ۳۵۰ تا ۵۵۰ هزار تومان متغیر است. فوتبال همیشه پرطرفدار است و قیمت کلاس فوتبال از یک تا ۲ میلیون و ۵۰۰ بدون هزینه‌های جانبی و لباس و کفش قیمت‌گذاری شده است. هزینه ۱۰ جلسه کلاس پرورش خلاقیت هنری کودکان از ۵۰۰ هزارتا یک‌میلیون تومان متغیر است. کلاس خوشنویسی از ۷۵۰ تا یک‌میلیون و ۵۳۰ هزار تومان در ۲۴ جلسه هزینه دارد. هزینه هر ترم کلاس زبان هم‌بسته به نوع آموزشگاه و ترم آموزشی از ۷۰۰ هزار تومان به بالا است. والدینی که تمایل داشته باشند فرزند خود را در کلاس رباتیک ثبت‌نام کنند برای ۲۰ جلسه ۲ ساعته باید حدود چهار میلیون تومان بپردازند. البته برای کلاس‌های درجه ۲ رباتیک این قیمت به حدود ۲ میلیون تومان می‌رسد. هزینه هر ساعت وقت‌گذرانی در گیم نت کمتر از ۵۰ هزار تومان نیست و برای خرید ارزان‌ترین کنسول بازی باید ۱۶ میلیون و خرید بازی‌ها برای این کنسول بین ۵۰۰ تا یک‌میلیون تومان هزینه کرد.
بی توجهی به واقعیت های جامعه
یکی از راهکارهای مسئولان برای به رسمیت شناختن اوقات فراغت جوانان، تدوین سند اوقات فراغت است!. سندی که به گفته فرهاد فلاح معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان: «این سند هم اکنون در مرحله گفتمان سازی میان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و وزارت آموزش و پرورش است. این نوع گفتمان آغاز شده و بنظر می رسد رسانه ها باید وارد میدان شوند و شروع به جریان سازی کنند. در حوزه های عروسک های بومی و محلی نزدیک به دو هزار عروسک وجود دارد و ما می توانیم آن را تبدیل به شخصیت ملی کنیم. تولید شخصیت های گلستان سعدی و دیگر موارد باید ثبت شود و کانون پرورش فکری تصدی گری این موارد را انجام دهد.» آنچه که در میان این کلمات دیده می شود، تاحدودی بی توجهی به واقعیت های جامعه با توجه به واقعیت های اقتصادی (گرانی تفریحات سالم و سفر) و اجتماعی (درک درست نیاز جوانان و نوجوانان امروز) است. تابستان سال گذشته بود که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به ارزیابی وضعیت فراغت در خانواده ایرانی پرداخت. در خلاصه این گزارش آمده است: «فراغت به معنای گذران وقت با اختیار فرد و بدون وجود اجبار یکی از جلوه‌های سبک زندگی در جامعه است. به عبارتی الگوی فراغتی جامعه نشان‌دهنده بخشی از سبک زندگی افراد در جامعه است.» امیر محمود حریرچی، جامعه شناس در این رابطه به «آرمان امروز» می گوید: «نشاط روحی و استراحت جسمانی، با وجود متغیرهای اقتصادی و گرانی ها به فرسودگی انسان ها و قشر جوان دامن می زند، بی‌برنامگی اوقات فراغت خانواده ها و مسئولان و گرانی وکمبود امکانات و ابزارایجاد نشاط وسرگرمی برای اکثریت فرزندان، بستر اصلی در بروز و پررنگی اسیب‌های رفتاری و اجتماعی است. شاید عده‌ای بر این باور باشند که خلاء اوقات فراغت موجب گرایش جوانان به مصرف روانگردان‌ها شده است.» این جامعه شناس در ادامه می افزاید: «البته تا حدودی این طرز فکر درست است. در مواردی شاهد هستیم که زمینه‌های لازم برای پر کردن اوقات فراغت وجود ندارد که این خود می تواند دلایل گرایش به تفریحات خطرناک باشد. طبق آمار‌ها در ۲۰ سال گذشته سن شروع اعتیاد به سیگار در حدود اوایل دهه دوم زندگی افراد بوده است اما در مدت زمان دو سال اخیر هم، این شاخص به سن ۱۳ سالگی کاهش پیدا کرده است. بنابراین ایجاد امکانات، تفریح و سرگرمی غیرمضر و مشروع می‌تواند بخشی از اوقات فراغت جوانان را هدایت کند. نپرداختن به امر اوقات فراغت و جمعی کردن آن در عین ارزان و در دسترس بودن ، امروز برای حیات جوانان ایران نزدیک به اعلام هشدار و زنگ خطر در آمدن است.»/آرمان امروز