دکتر غلامرضا سیف متخصص رادیولوژی و سونوگرافی
آندومتریوز نوعی اختلال دردناک است که در آن یک بافت مشابه با بافتی که به طور معمول داخل رحم است (آندومتر) خارج از رحم شروع به رشد می‌کند.
شفا آنلاین:سلامت> لایه های عضلانی رحم از بافت هایی به نام آندومتر تشکیل شده و لایه ای است که داخل رحم را تشکیل می دهد. در زمان بارداری جنین و جفت به این بافت ها متصل می شوند و از این قسمت رشد خود را شروع می کند. همچنین آندومتر لایه ای است که در دوران قاعدگی از دیواره رحم ریزش می کند و خون قاعدگی را ایجاد می کند. آندومتریوز نوعی اختلال دردناک است که در آن یک بافت مشابه با بافتی که به طور معمول داخل رحم است (آندومتر) خارج از رحم شما شروع به رشد می‌کند. این بافت که بافت آندومتریال نام دارد شامل گلبول‌های قرمز، غده و بافت‌های همبند است و با رشد درون رحم، این اندام را برای تخمک گذاری آماده می‌کند.توجه داشته باشید که وجود این بافت درون رحم نه تنها مشکل‌ساز نیست بلکه برای تخمک گذاری الزامی نیز است؛ اما مشکل اصلی زمانی رخ می‌دهد که این بافت در جایی خارج از رحم شروع به رشد کند. چنانچه این بافت درون لگن شروع به رشد کند، منجر به التهاب، چسبندگی و خونریزی لگن می‌شود. علاوه بر آن آندومتریوز منجر به ایجاد کیست‌های مکرر در تخمدان نیز می‌شود. التهاب لگن که بر اثر رشد بافت اندومتریال به وجود آمده است، کشش و فشاری را بر روی اعصاب و بافت‌ها ایجاد می‌کند که این فشار در نهایت منجر به احساس دردهای لگنی شدید در برخی از خانم‌ها می‌شود. این عارضه اغلب در دخترهای جوان بروز می‌کند و عدم درمان آن ممکن است موجب بروز مشکلات جدی در زمینه ناباروری خانم‌ها شود.
با وجود پیشرفت های علم پزشکی در زمینه بیماری های زنان و زایمان، علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نشده است؛ اما خوشبختانه راه های درمانی مختلفی دارد. تشخیص اندومتریوز در سونوگرافی آسان‌تر است. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از داخل بدن شما استفاده می‌کند. برای ثبت تصاویر، دستگاهی به نام مبدل بر روی شکم شما فشار داده می‌شود یا داخل واژن شما قرار می‌گیرد (سونوگرافی ترانس واژینال ). هر دو نوع سونوگرافی ممکن است برای به دست آوردن بهترین تشخیص از اندام‌های تناسلی انجام شوند.
علت بروز اندومتریوز
محققان هنوز نتوانسته انددلیل قطعی برای بروز این اختلال در افراد مبتلا بیابند. معمولاً اندومتریوز در سن ۲۵ تا ۳۵ سالگی تشخیص داده می‌شود؛ اما به طور کلی افرادی با شرایط زیر بیشتر از سایرین در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند:
شروع دوران قاعدگی از سن پایین
دورهی قاعدگی کوتاه مدت
مصرف الکل
وزن پایین
وراثت
افرادی که بارداری نداشتند
پرده بکارت بسته که مانع جریان خون در دوره ی قاعدگی می‌شود.
علائم اندومتریوز
نشانه ی اصلی این اختلال درد است؛ اما به طور کلی نمیتوان علائم مشخصی برای آن در نظر گرفت. ممکن است برخی افراد با وجود اندومتریوز بسیار خفیف درد بسیار زیادی را متحمل شوند؛ ولی برخی دیگر هیچ نشانهای از بیماری نداشته باشند. اغلب افراد مبتلا به اندومتریوز ممکن است با علائم ذیل درگیر باشند:
دوران قاعدگی دردناک
درد زیر شکم قبل و در طول قاعدگی
گرفتگی عضلات از دو هفته پیش از قاعدگی و در طول آن
درد در رابطه جنسی و پی از آن
درد در هنگام دفع و ادرار
درد پشت و کمر
عوامل خطر آندومتریوز
عواملی وجود دارند که فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار می‌دهند. توجه داشته باشید که هر فردی در طول زندگی خود ممکن است به این عارضه مبتلا شود؛ اما احتمال ابتلای آن در افرادی که در دسته‌های زیر قرار دارند بیشتر است:
خانم‌هایی که تجربه بارداری و زایمان نداشته‌اند.
دخترانی که در سنین پایین اولین دوره قاعدگی خود را تجربه می‌کنند.
گذر از یائسگی در سنین بالاتر
افرادی که چرخه‌های قاعدگی کوتاه‌تری را تجربه می‌کنند. (کمتر از ۲۷ روز)
افرادی که دوره‌های قاعدگی سنگین و بیش از ۷ روز خونریزی دارند.
افرادی که سطح استروژن بدنشان بیش از حد معمول است.
افرادی که دارای شاخص توده بدنی پایینی هستند.
افرادی که یکی از نزدیکان آنها مانند مادر، عمه یا خواهر مبتلا به آندومتریوز بوده است.
افرادی که مبتلا به ناهنجاری‌های دستگاه تناسلی هستند.
افرادی که سابقه ابتلا به عفونت لگن یا مشکلات غیر طبیعی رحم دارند.
مصرف الکل، کافئین زیاد و عدم تحرک کافی به دلیل افزایش سطح استروژن بدن می‌توانند منجر به بروز این بیماری شوند.
ضرورت انجام سونوگرافی آندومتریوز
این سونوگرافی به منظور بررسی احتمال ابتلا به آندومتریوز توسط پزشک متخصص تجویز و انجام می‌شود. این سونوگرافی معمولاً به بیمارانی که با شکایت از علائم زیر به پزشک مراجعه می‌کنند توصیه می‌شود:
ناباروری بعد از ازدواج
مسدود شدن راه خروج خون قاعدگی از رحم
سابقه خانوادگی ابتلا به آندومتریوز
سابقه عفونت لگنی و اختلالات رحمی
بهترین زمان سونوگرافی برای تشخیص اندومتریوز
طبق توصیه پزشک متخصص، در هر روز از دوره و یا بلافاصله بعد از اتمام دوره عادت ماهیانه سونوگرافی انجام خواهد شد.
تشخیص آندومتریوز با سونوگرافی واژینال
سونوگرافی می تواند توده های بزرگی از بافت را نشان دهد که احتمالاً نشانه‌های آندومتریوز است. سونوگرافی همچنین در تشخیص آندومتریوز تخمدان ها بسیار مفید است و تکه های ریز بافت را که ممکن است نشانه آندومتریوز باشد نیز نشان دهد؛ اما همه بافت ها با آندومتریوز یکسان نیستند و سونوگرافی می تواند برخی اما نه همه بافت ها را نشان دهد که شامل موارد زیر هستند:
بافت آندومتر که به کیست (اندومتریوم) تبدیل شده است.
بافت آندومتر که عمیقاً در یک اندام فرو رفته است (آندومتریوز عمیق یا DIE)
بافت آندومتر که کوچک و روی سطح یک اندام است توسط سونوگرافی قابل مشاهده نیست.
تشخیص اندومتریوز با سونوگرافی می تواند ضخیم شدن غیر عادی بافت ها، کیست اندومتریوما (توده های کیست مانند در تخمدان) و ضایعات و برآمدگی های عمیق را نشان داد. به علاوه یکی از راههای تشخیص کیست شکلاتی در تخمدان که اغلب زنان ممکن است به همراه آندومتریوز به آن دچار باشند آزمایش سونوگرافی است.
آمادگی قبل از سونوگرافی واژینال
انجام سونوگرافی واژینال به اقدام خاصی نیاز ندارد و فقط از بیمار خواسته می شود که پیش از انجام سونوگرافی، مثانه خود را تخلیه کند. اگر خانمی از تامپون استفاده می کند، در هنگام انجام سونوگرافی واژینال باید تامپون از داخل واژن خارج گردد.
روش انجام سونوگرافی واژینال
پس از اینکه بیمار بر روی تخت معاینه دراز کشید، باید زانوهای خود را خم کند. در برخی تخت‌های معاینه جایگاه ویژه‌ای برای قراردادن پاها وجود دارد که بیمار در آنها احساس راحتی بیشتری می‌کند. پروب سونوگرافی واژینال با سایر پروب‌های سونوگرافی تفاوت دارد. این پروب حالت میله‌ای شکل دارد تا بتواند وارد رحم بیمار شود. در ابتدا پزشک یک کاور استریل از جنس لاتکس را بر روی پروب واژینال قرار می‌دهد و پس از آغشته کردن به ژل سونوگرافی، آن را وارد واژن بیمار می‌کند. زمانی که پروب وارد واژن بیمار می‌شود، امواج فراصوت به اندام‌های داخلی برخورد می‌کنند و انعکاس می‌یابند. امواج منعکس شده به کامپیوتری که در دستگاه سونوگرافی وجود دارد منتقل می‌شوند و فرایند پردازش بر روی آنها انجام می‌گیرد. این فرایند در نهایت باعث ایجاد تصویر از دستگاه تناسلی بیمار بر روی مانیتور دستگاه می‌شود.
عوارض جانبی سونوگرافی واژینال
سونوگرافی واژینال هیچ خطری ندارد؛ زیرا در انجام آن از اشعه استفاده نمی‌شود. برخی افراد ممکن است به پوشش لاتکس مبدل سونوگرافی واژن حساسیت داشته باشند.
نظرشما
آخرین اخبار