سایه خشکسالی بر سر پارک ملی گلستان!

به گزارش شفا آنلاين،برخلاف تصوری که از پارک ملی گلستان وجود دارد، این پارک 92 هزار هکتاری بجز جنگل‌های سربه فلک کشیده هیرکانی، مناطق دشتی و کوهستانی را نیز شامل می‌شود. در این میان دشت «میرزابایلو» در مرزی‌ترین نقطه پارک ملی گلستان، حالا دیگر به خشک‌ترین نقطه این ذخیره‌گاه جهانی تبدیل شده است! جایی که حتی ابرها هم وقتی می‌رسند از بارش قطره‌ای از وجودشان دریغ می‌ورزند. به همین خاطر این روزها علاوه بر حیات وحش پارک ملی گلستان که برای جرعه‌ای آب، لابه‌لای هر تخته سنگ و پای هر بوته‌ای را جست و جو می‌کند، اوضاع برای گیاهان هم مناسب نیست و وضع در دشت «میرزابایلو» از همه جا بدتر است.


 خشکسالی در این منطقه پارک، ریشه به تیشه گیاهان زده و پوشش گیاهی ضعیف شده است، تا آنجا که رئیس پارک ملی گلستان امسال هرچه جست‌و‌جو کرده یک گونه گیاه بومی پارک را پیدا نکرده است.

این پارک بزرگ ملی ایران، با 3 استان گلستان، سمنان و خراسان شمالی مشترک است که وقتی به خراسان شمالی و سمنان می‌رسد لباس جنگلی خود را به در می‌آورد و پوشش مرتعی تن می‌کند. پوششی که امسال هم با ادامه خشکسالی رنگ و رو رفته‌تر شده و خبری از بوته‌ها و درختچه‌های گوشه و کنارش نیست. دشتی خشک خشک، که آب چشمه هایش هم ته کشیده است. چشمه‌هایی که آب را از برف می‌گیرد. اما زمستان گذشته برفی که هر ساله تا نیم متر می‌بارید از آسمان نیامد و نرمه برف‌هایی هم که چندباری بارید، زود آب شد!

آن‌گونه که «جواد سلیاری»، رئیس پارک ملی گلستان، می‌گوید: در بهار که فصل زایش و بارندگی است، گونه‌های یکساله علفی رشد زیادی دارند اما امسال با توجه به کمبود بارش‌های زمستان 92، سرسبزی منطقه کمتر بود؛ چرا که زمین باید یک دوره زمستان گذرانی با پوشش برف را داشته باشد، سیراب شود و کم کم آب را جذب کند تا در بهار گیاهان برویند و برگ‌ها سبز شود اما در زمستان پارسال که برف چندانی نداشت و در بهاری که بارندگی در برخی نقاط مانند دشت «میرزابایلو» کمتر از هر جای دیگر بود، خیلی از گیاهان نروییده است.

وی همچنین خاطرنشان می‌کند: پایش‌ها هم نشان داده که امسال در پارک ملی گلستان (به عنوان یکی از غنی‌ترین مخازن گونه‌های گیاهی)، درصد زیادی از گیاهان در این خشکسالی نروییده‌اند. به‌طور مثال در منطقه «تخت آلمه پارک»، در فصل ترسالی که 100 گونه گیاه شمارش می‌شد، امسال 20 گونه شمارش شده! یعنی80 گونه به دلیل خشکسالی غایبند.

 در پارک ملی چه خبر است؟

اگرچه امسال کم آبی در پارک ملی گلستان بیشتر شده، اماخشکسالی چندسالی است که ادامه دارد، به‌طوری‌که بسیاری از چشمه‌هایی که حیات وحش از آب آن استفاده می‌کردند، خشک شده! چشمه‌هایی که حتی قطره‌ای آب در آن می‌تواند یک گودال نیم متری را پر کند و همان باعث نجات حیات وحش شود. ازسویی میزان آب چشمه‌های پر آب هم از نصف کمتر شده، کمبود برفی که منبع چشمه‌هاست و به آرامی جاری می‌شود باعث شده چشمه‌ها نیز آسیب ببیند.

رئیس پارک ملی گلستان اما از این خبر می‌دهد که در مناطقی از پارک که چشمه‌ها در حال از بین رفتن است، بخصوص در مناطق خشک دشت، چشمه‌های پارک لایروبی و مرمت شده است. آبشخوری بتونی هم ساخته شده که با تراکتور به سراغ این سازه می‌روند و آب در آن‌ها می‌ریزند.

 خشکسالی، کمبود جمعیت و بیماری

خشکی زمین و گرمی هوا فقط مال گیاهان نیست، با حیات وحش هم ارتباط مستقیم دارد. وقتی پوشش گیاهی کم می‌شود یعنی غذا و پناه هم برای پستانداران و پرندگان و همه جانوران کم شده است.

به گفته «سلیاری» حیات وحش یاد گرفته وقتی شرایط سخت شود، زاد و ولدش را کم کند و این روشی است که انتخاب می‌کنند تا دوام یابند. اگر امسال خشکسالی بوده و منابع غذایی کمیاب شده، زاد و ولد حیات وحش هم کم   می‌شود تاجمعیت کمتری تولید کند تا با همین منابع محدود، دوام پیدا کند.

 البته خشکسالی یکی از عواملی است که بر جمعیت حیات وحش تأثیر  می‌گذارد وعوامل مختلف دیگری همچون ناامنی منطقه براثر وجود شکارچی و آتش سوزی وجود دارد که سبب نازا شدن و تک قلوزایی و در نتیجه کاهش جمعیت آن‌ها می‌شود.

کاهش آب به تشنگی محیط زیست خاتمه نمی‌یابد، بلکه وقتی آب نباشد بیماری هم می‌تواند حیوان را از بین ببرد. آن‌گونه که «سلیاری» توضیح می‌دهد، بیشتر حیوانات مجبور می‌شوند به یک چشمه آب روی آورند، آن وقت ممکن است یک گونه بیمار شده، بیماری را از طریق آب به کل جمعیت منطقه منتقل کند.

 از این رو خشکسالی اثرات بسیار دیگری هم دارد که در بلندمدت مشخص می‌شود.

ایران