باید تاکید کنیم که بیش از پانصد میلیون نفر به دلیل نقص در سیستم روحی و مغزی، جسمی و حسی از معلولیت رنج می‌برند. اینان هر کجا که باشند و در هر نقطه‌ای از دنیا که به سر برند به دلیل موانع ظاهری یا اجتماعی با محدودیتهایی در زندگی خود مواجه می‌شوند
شفا آنلاین.اجتماعی> روز جهانی معلولین از سال ۱۹۹۲ که از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام شد، هر ساله در ۱۲ آذر یا ۳ دسامبر برگزار می‌شود. هدف از تعیین این روز، ارتقاء رشد اذهان عمومی درباره مسائل مربوط به معلولیتهای مختلف و افزایش آگاهی هایی بوده است که می‌بایست از مسئله افراد معلول در تمامی جنبه‌های سیاسی؛ اجتماعی؛ اقتصادی و فرهنگی زندگی منتج شود. در سال ۱۹۹۹ شعاری با مضمون "امکان دسترسی برای همه در هزاره جدید" برگزیده شد و سرلوحه قرار گرفت.
باید تاکید کنیم که بیش از پانصد میلیون نفر به دلیل نقص در سیستم روحی و مغزی، جسمی و حسی از معلولیت رنج می‌برند. اینان هر کجا که باشند و در هر نقطه‌ای از دنیا که به سر برند به دلیل موانع ظاهری یا اجتماعی با محدودیتهایی در زندگی خود مواجه می‌شوند. در طی بیست سال اخیر کوششهای چشمگیری در شناساندن و معرفی اشخاص معلول به جامعه انسانی صورت پذیرفته است. یکی ازمواردی که می‌توان از آن به عنوان نقطه عطفی در این زمینه نام برد، اعلامیه سال ۱۹۸۱ میلادی به عنوان سال جهانی معلولین است که توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت پذیرفت. در سال بعد (۱۹۸۱) فاصله سالهای ۱۹۹۲ – ۱۹۸۳ میلادی دهه جهانی معلولین نام گرفت تا کیفیت حضور و شرکت فعالانه و همه‌جانبه آنان را در زندگی اجتماعی ارتقاء بخشد.
معلول از آن واژه هایی است که مفهوم و نیز مصداق های اجتماعیش، تفاوت و فاصله فراوان دارد. معلول در لغت آبستن معنای ناتوانی و نیاز است و در اجتماع ناظر بر صبرپیشگانی است که جزئی از توان ظاهری خود را داده اند و بسیاری بر توانمندی های پنهان خود افزوده اند و این بیان نه اغراق است نه چاپلوسی بلکه کوتاهترین گزارشی است بر تمجید روز جهانی معلولین و تقدیر از آنهائیکه چنانچه عضو ناقصی دارند، افکارشان نافذتر است و چنانچه ذهنشان نارساست، در عوض عواطف و احساساتشان جانفزا است.
همان طور که مقام معظم رهبری در مورد معلولان می‌گویند: "وقتی نفس ناطق انسان قوی باشد، باکی از این نیست که جسمش علیل باشد. انسان به روح، انسان است". نمونه این افراد استیفن هاوکینگ فیزیکدان و اخترشناس فقید معاصر بود. از سوی دیگر معلولان از نظر جسمی و در حوزه کار و تولید نیز می توانند منشا اثرات بسیار مثبتی باشند. به عنوان یکی از نمونه های کارامد، کارخانه فیروز در ایران در سال ۵۳ به عنوان اولین تولید کننده محصولات بهداشتی کودک آغاز به کار کرد و امروز به عنوان بزرگترین تولید کننده در پنج گروه محصولی، کالا عرضه می کند. کالاهایی که به کشورهای منطقه همچون افغانستان، عراق و ... نیز صادر می شود. در این کارخانه حدود ۱۰۰۰ نفر مشغول به کار هستند که اصالتا با رویکرد حمایت از معلولان و حذف ابزار آلات صنعتی حدود ۵۰۰ نفر یا ۹۲ درصد از خط تولید آن را معلولین تشکیل می دهند.
سیاست دولت تدبیر و امید فراگیرسازی امکانات زندگی برای افراد معلول بویژه تلاش به منظور دریافت خدمات آموزشی و توانبخشی توسط این افراد با هدف دستیابی به توانمندی و استقلال لازم و از سوی دیگر فراگیرسازی امکانات و انطباق شرایط محیطی و اجتماعی با نیازهای معلولان است. البته همچنان نیازمند آن هستیم که اقدامات گوناگونی برای تحقق حقوق معلولان انجام دهیم. نیازمند آنیم که تدابیر قانونی متعددی را به‌کار بندیم و برای آن‌ها ضمانت اجرایی داشته باشیم.
معتقدم برای مواجهه با واقعیت معلولیت باید ائتلافی اجتماعی، علمی، فرهنگی و سیاسی شکل بگیرد. جامعه باید اهمیت موضوع را دریابد و بداند که دولت‌ها اغلب توانایی ندارند از پس مشکلات موجود برای 10 تا 12 درصد از جامعه خود که بیشترین کمک را نیاز دارند برآیند. لذا باید جامعه مدنی به خوبی برای کاستن از علل بروز معلولیت‌ها و مقابله با پی‌آمدهای آن بسیج شود. عالمان و دانشمندان، بالاخص عالمان اجتماعی در معنای عام، باید برای درک و بازنمایی پدیده معلولیت همکاری کنند. البته سایر رشته‌های علمی نظیر معماری، شهرسازی، علوم فنی و مهندسی و پزشکی نیز سهم خود را باید ایفا کنند. اهالی فرهنگ و هنر نیز باید به تولید متن‌های بسیار و آثار هنری مؤثر برای کاستن از بی‌توجهی به معلولان بیندیشند و اهتمام لازم را داشته باشند. در این میان، رسانه‌ها نیز همچون بخشی از ابزارهای عرصه فرهنگ، باید نقشی فعال و مؤثر را بر عهده بگیرند. و در نهایت، باید معلولیت به بخشی از دغدغه سیاسیون بدل شود. بدون عزم جدی سیاسی برای کاستن از آلام معلولان، بقیه تلاش‌ها ثمر چندانی نخواهد داشت.
در ایران که کشوری در حال توسعه است، برنامه‌های زیادی برای بهبود کیفیت زندگی معلولان طراحی شده و شماری از آن‌ها اجرا شده است. لیکن با وضعیت مطلوب فاصله زیادی داریم. برای ما بسیار ناخوشایند است که سالیانه حدود 40 هزار نفر معلول به جمعیت معلولان کشور افزوده می‌شود. لیکن این را هم نباید از نظر دور داشت که امروز:
ü جامعه ما بسیار بیشتر از گذشته با مشکلات و واقعیت معلولیت آشناست.
ü تلاش برای تقویت اقدامات توانبخشی در حد امکانات صورت گرفته است.
ü تلاش شده تا جامعه مدنی بیش از گذشته برای بهبود کیفیت زندگی معلولان فعال شود. اگرچه همچون سایر عرصه‌ها از ضعف جامعه مدنی رنج می‌بریم.
ü مجموعه‌ای از فعالیت‌های غربالگری شنوایی، بینایی، و مبارزه با فلج اطفال در کشور به نحو موفقیت‌آمیزی انجام شده است.
اما باید تلاشهای خود برای ترسیم وضعیت بهتر برای معلولان را ادامه دهیم. در کشوری با ریشه‌های دینی زندگی می‌کنیم و مجموعه‌ای از ارزش‌های حامی توجه به گروه‌های آسیب‌پذیر در فرهنگ سنتی این جامعه ریشه دوانده است. ما به سخت کار کردن برای احیای این گونه ارزش‌ها و ترویج اخلاق دینی هم‌سو و سازگار با کمک به مسائل معلولان نیازمندیم. همه ما باید به این درک برسیم معلولان نیروی کاری هستند که می‌توانند در توسعه ملی تاثیرگذار باشند و همچنین مشارکت اجتماعی را نیز افزایش دهند. امیدوارم همگی احساس مسئولیت کنیم و بار سنگین رسیدگی به مشکلات را فقط بر عهده شخص، نهاد یا سازمان خاصی قرار ندهیم. باید تلاش کنیم حیطه مسئولیت هایمان را وسیع گردانیم و برای داشتن یک زندگی سرشار از آرامش و آسایش به فکر همنوعان خود نیز باشیم. امیدواریم بتوانیم روز به روز و در هر جایگاهی هستیم خواه به عنوان فرد معلول، خواه به عنوان خانواده فرد معلول و خواه به عنوان فردی که برای معلولان انجام وطیفه می کنیم و توفیق خدمت به آنان را داریم بتوانیم تحولی نوین و پویا بنیان گذاری کنیم و در این مسیر همه ما و به ویژه نهادهایی که مسئولیت مستقیم دارند تا حد امکان بکوشند. انشاء الله در سایه تلاشهای روزافزون، احیاء حقوق معلولان و تکریم شأن انسانی آنان در سیاستها و تصمیمات ما از جایگاهی شایسته تری برخوردار گردد. این بدان معنا است که همواره به راهکارهای خلاقانه بیندیشیم و اگر بتوانیم در این راه به عنوان مسئول یا همکار گامی هرچند کوچک برداریم، کوتاهی نکنیم.
ابراهیم صادقی فر، معاون فرهنگی اجتماعی
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار