تفسیر تست های تیروئید

شفا آنلاین:غده ی تیرویید، یُد موجود در غذا را جذب کرده و هورمون های T3 و T4 (تری یدوتیرونین و تترایدوتیرونین یا تیروکسین) را می سازد. این هورمون ها در غده مزبور ذخیره شده و به تدریج در مواقع لزوم به داخل خون رها می شوند.

به گزارش شفا آنلاین: هورمون های تیروئید <Thyroid hormones>برای رشد نرمال مغز و دستگاه عصبی به خصوص در سه سال اول زندگی ضروری هستند و در صورت عملکرد نامناسب آن ها ممکن است عقب ماندگی ذهنی بروز کند. بچه ها در سنین بالاتر برای رشد مناسب و بزرگسالان برای متابولیسم منظم و تنظیم سوخت و ساز بدن به هورمون های تیروئیدی نیازمند هستند. به همین علت در بعضی کشورها در بدو تولد تست تنظیم تیروئید از نوزادان به عمل می آید.

هیپوتالاموس تنظیم کننده ی ساخت هورمون های تیروئیدی است، به طوری که هورمونی به نام TRH آزاد می کند که به هیپوفیز رفته و هیپوفیز نیز هورمون Thyroid Stimulating Hormone یا TSH را به خون آزاد می کند که این هورمون غده تیروئید را تحریک می کند تا هورمون های تیروئیدی را در خون آزاد کند. به همین دلیل در مواقعی که سطح هورمون تیروئید در بدن کاهش می یابد، TSH بیشتری در خون ترشح می شود و سطح آن در خون بالا می رود.

برعکس در پُرکاری تیروید که میزان زیادی هورمون(T3 و T4) در خون وجود دارد، TSH کمتری آزاد می شود و سطح آن در خون کاهش می یابد. البته در مراحل اولیه ی عملکرد نامناسب غده ی تیروئید ممکن است حتی TSH نرمال باشد، ولی معمولاً بعد از چند هفته TSH میزان واقعی هورمون تیروئید را منعکس می کند. معمولاً برای اطمینان، T3 و T4 کل پلاسما و T3 و T4 آزاد در آزمایشات اندازه گیری می شوند.

غده تیروئید ابتدا T4 و به مقدار خیلی ناچیزی T3 تولید می کند. اکثر T3 موجود در خون به وسیله ی تبدیل T4 به T3 در بافت احشایی حاصل می شود. T3 و T4 بعد از ساخته شدن در تیروئید به وسیله ی پروتئین هایی نظیر آلبومین و TBG و ترانس تیرتین در خون انتقال می یابند.

تنها مقدار بسیار جزئی یعنی حدود 1 درصد هورمون های T3 و T4 به صورت آزاد در خون هستند و جالب اینجاست که فقط همین مقادیر آزاد بر بافت ها مؤثر هستند. همچنین با وجودی که مقدار T3 آزاد بسیار کمتر از T4 آزاد است، ولی تأثیر بیشتری بر نحوه ی مصرف انرژی توسط بدن دارد.

اندازه‌گیری TSH، T4 و T3 از طریق آزمایش خون، رایج‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای تشخیص کاهش یا افزایش هورمون‌های غده تیروئید و سپس بیماری‌های این غده شامل پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید و گواتر می‌باشد.

بیشترین هورمون تولید شده توسط غده تیروئید، تیروکسین می‌باشد. این هورمون از آنجایی که شامل ۴ اتم ید است،  T4 نیز نامیده می‌شود. برای آنکه T4 بتواند اثر خود را بر سلول‌ها بگذارد با حذف یک اتم ید باید به T3 تبدیل بشود. این تبدیل به طور عمده در کبد و در بافت‌های خاصی از بدن از جمله مغز رخ می‌دهد.

مقدار T4 تولید غده تیروئید، توسط هورمون دیگری به نام هورمون محرک تیروئید (TSH) کنترل می‌شود. این هورمون از غده هیپوفیز که در قاعده مغز واقع شده است، ترشح می‌شود.  مقدار TSH  تولیدی توسط هیپوفیز به میزان T4 جریان خون بستگی دارد، میزان T4 خون توسط غده هیپوفیز مدام پایش می‌شود.

T4 و T3 توسط پروتئین خاصی در جریان خون حمل می‌شوند، در برخی از شرایط سطح این پروتئین می‌تواند کاهش یا افزایش داشته باشد، بنابراین سطح T4 و T3 در آزمایش تیروئید نیز می‌تواند دستخوش تغییرات شود.

در آزمایش تیروئید چه مواردی اندازه گیری می شوند؟

ممکن است پزشک چندین آزمایش خون را برای بررسی عملکرد تیروئید در خواست دهد، از جمله موارد زیر:

آزمایش TSH
آزمایش T4
آزمایش T3
آزمایش ایمونوگلوبولین تحریک کننده تیروئید (TSI)
آزمایش آنتی‌بادی ضد تیروئید، یا آنتی‌بادی تیروئید پراکسیداز (TPOab)

در طی آزمایش خون، نمونه خون در مطب یا کلینیک پزشکی گرفته می‌شود و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. در طول ارزیابی آزمایش خون مقدار TSH، سطح هورمون‌های تیروئید و آنتی‌بادی‌هایی که در بیماری‌های خود ایمنی تیروئید حضور دارند، سنجیده می‌شود.

آنتی‌بادی‌ها مولکول‌هایی هستند که توسط بدن به‌اشتباه تولید می‌شوند. آن‌ها به بافت‌های بدن حمله می‌کنند. عوامل پیچیده زیادی بر سطح عملکرد تیروئید و هورمون‌های آن تأثیر می‌گذارند. هنگام تفسیر آزمایش عملکرد تیروئید، پزشکان سابقه پزشکی بیمار و عوامل مختلف را مد نظر قرار می‌دهند.

معمولاً تست TSH اصلی ترین و مهم ترین ارزیابی است، ولی به همراه آن ممکن است کل T3 و T4 (مقادیر متصل به پروتئین + مقادیر آزاد) و نیز T3 و T4 آزاد (FT3 و FT4) مورد بررسی قرار گیرند. مقادیر رفرانس در زیر آورده شده اند:

TSH = 0/4 – 4/5 mu/L
T3 = 87- 180 ng/dl
T4 = 5/6 – 13/7 mcg/dl
FT3= 230 – 420 Pg /dl
FT4 = 0/8 – 1/5 ng/dl

امروزه روش های جدید بررسی غده ی تیروئید شامل اسکن غده ی تیروئید و اسکن یُد برداشتی می باشند. در روش اسکن تیروئید، ایزوتوپ یُد به بیمار تجویز شده و منتظر شروع مراحل هورمون سازی مشابه عملکرد طبیعی تیروئید می شوند و از این طریق تفاوت از میزان نرمال تعیین می شود.

در روش اسکن یُد برداشتی، یُد نشاندار برداشته شده توسط غده ی تیروئید بررسی می شود. افراد هیپوتیروئید کمتر برداشت می کنند و برعکس افراد هیپرتیروئید، یُد بیشتری برداشت می کنند.

لازم به ذکر است که اندازه گیری T3 و T4 به وسیله روش های RIA انجام می گیرد که جایزه نوبل 1977 را برای مبدعان این روش به ارمغان داشت.

تشخیص کم کاری و پرکاری تیروئید

سطح TSH
TSH اولین شاخصی است که پزشکان برای ارزیابی عملکرد تیروئید در نظر می‌گیرند. آزمایش TSH میزان هورمون‌های محرک تیروئید را که از هیپوفیز ترشح می‌شود، اندازه گیری می‌کند.

TSHآزمایش دقیقی برای تشخیص هم پرکاری و هم کم کاری تیروئید محسوب می‌شود. اگر سطح TSHزیر حد طبیعی باشد، نشان دهنده پرکاری تیروئید است. اگر سطح آن بالاتر از حد طبیعی باشد، معمولاً نشانه‌ای از کم کاری تیروئید است. افرادی که عملکرد تیروئیدشان کمتر از حد معمول است، به دلیل پایین بودن سطح هورمون‌های تیروئید، TSHبیشتری تولید می‌کنند. زیرا غده هیپوفیز می‌خواهد غده تیروئید را برای تولید هورمون‌ها بیشتر تحریک نماید. اگر نتیجه  TSHغیرطبیعی باشد، باید ارزیابی‌های بیشتری در خصوص علت این اختلال صورت بپذیرد.

سطح T4
تیروئید به‌صورت عمده هورمون T4 تولید می‌کند و تنها مقدار کمی هورمون T3 تولید می‌نماید.

T4 به دو شکل در بدن ما وجود دارد:

T4 که به پروتئین حامل متصل شده و در خون به‌صورت هورمون ذخیره‌ای در حال گردش می‌باشد، هر زمان که نیاز باشد به T4 آزاد تبدیل می‌گردد.

T4 آزاد یا FT4. این شکل از T4 فرم فعال هورمون تیروئید می‌باشد و هر زمان که نیاز باشد وارد سلول‌ها می‌شود.

سطح بالایی از T4 و یا FT4، نشان دهنده پرکاری تیروئید است و سطح پایین T4 و یا FT4 نشان‌دهنده کم کاری تیروئید. هنگام بارداری و یا مصرف قرص‌های ضد بارداری سطوح پروتئین‌های حامل در خون افزایش می‌یابد. بنابراین ممکن است سطح T4 خانمی بالا باشد، این موضوع الزاماً به معنای پرکاری تیروئید نیست. در برخی از بیماری‌ها و یا هنگام استفاده از کورتیکواستروئیدها (داروهایی که برای درمان آسم، ورم مفاصل و بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود) ممکن است سطح پروتئین‌های حامل هورمون‌های تیروئید کاهش یابد، درنتیجه سطح T4 کل کاهش می‌یابد، در این موارد نیز الزاماً شخص به کم کاری تیروئید مبتلا نمی‌باشد.

سطح T3

اگر پزشک در فردی که دارای سطح طبیعی FT4 است، به پرکاری تیروئید مشکوک شود، آزمایش شاخص T3 می‌تواند برای مشخص شدن وضعیت مفید باشد. در برخی از موارد پرکاری تیروئید سطح FT4 طبیعی است ولی سطح T3 آزاد یا همان FT3 افزایش می‌یابد. بنابراین اگر پزشک به پرکاری تیروئید مشکوک باشد، اندازه‌گیری هر دو شاخص T4 و T3 می‌تواند مفید باشد. آزمایش T3 به‌تنهایی در تشخیص کم کاری تیروئید مفید نیست، چرا که سطح آن تا زمانی که کم کاری تیروئید به مراحل شدید خود نرسد، کاهش نمی‌یابد.

آزمایش TSI

ایمونوگلوبولین تحریک‌کننده تیروئید، یک نوع آنتی‌بادی خود ایمن است که در بیماری گریوز یافت می‌شود.  TSI مشابه TSH عمل می‌کند و با تحریک سلول‌های تیروئید، باعث ترشح هورمون‌های اضافی تیروئید می‌شود. آزمایش TSI میزان TSI در گردش خون را اندازه گیری می‌کند، معمولاً زمانی در خواست می‌شود که:

در افراد مبتلا به بیماری گریوز زمانی که تشخیص بیماری مبهم است.
در دوران بارداری
برای مشخص کردن آنکه آیا یک فرد در حال بهبودی است یا نه
آزمایش آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید
آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید نشانگرهایی در خون هستند که در تشخیص بیماری هاشیموتو بسیار مفید می‌باشند. دو نوع اصلی آنتی‌بادی ضد تیروئید وجود دارد:

آنتی‌بادی‌های ضد TG، که به یک پروتئین در تیروئید به نام تیروگلوبولین حمله می‌کنند.
آنتی‌بادی تیروئید پراکسیداز یا ضد TPO، آنتی‌بادی‌هایی هستند که به آنزیمی در سلول‌های تیروئید به نام "تیروئید پراکسیداز” حمله می‌کنند.

چگونه آزمایش خون برای مدیریت اختلالات تیروئید استفاده می‌شود؟

هدف از درمان این است که شما احساس بهتری داشته باشید و آسیبی در خصوص میزان هورمون‌های جایگزین شما را تهدید نکند. آزمایش TSH حساس‌ترین نشانگر است که وضعیت تیروئید شما را مشخص می‌کند. این شاخص به‌عنوان یک نشانگر بیوشیمیایی نشان می‌دهد که آیا هورمون‌های جایگزین شده برای شما کافی بوده‌اند یا نه. در بیمارانی که از هورمون‌های جایگزین تیروئید استفاده می‌کنند، باید دقت شود که TSH در محدوده مرجع قرار داشته باشد. استفاده بیش از حد از هورمون‌ها باعث آسیب بلند مدت به سیستم قلبی عروقی و استخوان‌ها می‌شود. برخی از بیمارانی که به سرطان تیروئید مبتلا هستند استثنا می‌باشند، سطح TSH آن‌ها بهتر است زیر محدوده مرجع حفظ شود (معمولاً ۰٫۱ تا ۰٫۵mU / L).