به گزارش شفا آنلاین:یکی دیگر از نکات قابل توجه در زمینه تربیت کودکان، ارائه الگوهای رفتاری
قابل‌رویت به کودکان است که بهترین الگو، رفتار خود والدین است. بنابراین
هر آنچه را که می‌خواهید کودکانتان انجام دهند باید در رفتار خودتان وجود
داشته باشد. در ادامه به برخی از نکات کلیدی برای آموزش مسئولیت‌پذیری از
کودکی اشاره می‌شود.
* آموزش مهربانی و گذشت به کودکان در سرلوحه کارها قرار بگیرد.
* احترام گذاشتن به دیگران و قدردانی از دیگران را به آنها یاد دهید. مثلا قدردانی از یک دوست به خاطر محبتی که داشته را به کودکمان یاد دهیم. بگوییم از دوستت به‌خاطر محبتی که کرده تشکر کن. یا به مربی مهدت یا خواهر بزرگترت احترام بگذار.
* عزت نفس را در کودکان پرورش دهیم. او را به خاطر آنچه هست، دوست داشته باشیم و به او نشان دهیم که او را همیشه دوست داریم.
* فرصت انتخاب را به کودکان بدهید. مثلا انتخاب رنگ لباس یا انتخاب نوع غذا و مواردی را که می‌توانید به خواسته‌های کودکتان پاسخگو باشید را به عنوان انتخاب برایشان در نظر بگیرید.
* برای آنها در مواردی، امکان تصمیم‌گیری را فراهم کنید و بگویید هر تصمیمی که بگیری من قبول دارم، یا بستگی به خودت دارد، یا اگر دلت می‌خواهد فلان کار را انجام بده. از این نوع جملات که باعث می‌شود کودک احساس استقلال داشته باشد.
* با توجه به سن کودک در انجام کارهای منزل کودک را مشارکت دهید. مثلا جمع کردن وسایل بازی توسط خود کودک، گذاشتن لباس‌های خودش در سبد مخصوص لباس، بستن بند کفش یا پوشیدن لباس توسط خود کودک، مرتب کردن کیف و وسایل توسط خود کودک و در سنین بالاتر کارهای بیشتری را در رابطه با امور منزل به کودکان بسپارید. برای مثال: جمع کردن میز غذا یا شستن ظروف و....
* با توجه به سن کودک به او امور را محول کرده و از کارهای ساده شروع کنید زیرا انجام کارهای سخت اگر با مشکل یا شکست مواجه شود باعث تضعیف اعتماد به نفس کودک خواهد شد.
* دقیقا مشخص کنید که چه کاری را از کودک می‌خواهید انجام دهد. برای مثال نگویید تو باید بچه مرتبی باشی. بلکه بگویید تو باید وسایل نقاشیات را خودت جمع کنی. یا تو باید لباس‌هایت را در کمد بگذاری. نوع کار و رفتار را کلی بیان نکنید. خواسته‌تان را مشخص و عینی بیان کنید.
* کارهایش را اصلاح نکنید. مدام در موقعی که کاری انجام می‌دهد سرک نکشید و مداخله نکنید. بگذارید خودش اشتباهاتش را اصلاح کند. شما باید قبل از واگذاری مسئولیت یک آموزش داشته باشید و بعد از دادن مسئولیت مدام تذکر ندهید. ایراد نگیرید. بعضی والدین نگرانی خود را از این که کاری درست انجام نشود به وضوح نشان می‌دهند و این اشتباه است.
* اجازه بدهید کودکان یاد بگیرند ممکن است اشتباه رخ بدهد. ممکن است در کاری شکست اتفاق بیفتد. ولی به کودک باید بگوییم عیبی ندارد تو می‌توانی تلاش کنی، تو می‌توانی دوباره شروع کنی. باید یاورشان باشیم و اجازه دهیم بسیاری از امور را تجربه کنند.
* هرگز سرزنش نکنید. هرگز نگویید: چرا این کار را کردی؟ چرا دقت نکردی؟ من که بهت گفته بودم... و از این قبیل جملات سرزنش‌کننده هرگز به کار نبرید.
* به جای جملات منفی از جملات مثبت استفاده کنید. مثلا: اگر لباس‌های مهمانی‌ات را درنیاوری... بگوییم اگر می‌خواهی بازی کنی باید لباس‌های مهمانی‌ات را در بیاوری. قوانینی را که لازم به اجرا است با جملات مثبت چندین بار تکرار کرده تا به صورت عادت در بیایند و بعدا لازم نباشد که مدام تذکر داده شوند.
* برای انجام کارهای کودک توسط خودش، جایزه تعیین نکنید. فقط با کلمات او را تشویق کنید. در برابر خودش از او تعریف کنید و با لبخند یا نگاه محبت‌آمیز یا در آغوش کشیدن و این قبیل کارها به او پاداش بدهید.
* از طرفی اجازه دهید کودک مسئولیت بعضی اشتباهات خود را بپذیرد. یعنی یاد بگیرد که اگر سهل‌انگاری یا کوتاهی کرد، عواقبی هم دارد. مثلا اگر اتاقش را مرتب نکرد به مدت دو روز از بازی با فلان اسباب‌بازی دلخواهش محروم باشد و بداند که این محرومیت به دلیل کدام کار است.
* پس‌انداز کردن را به کودک آموزش دهید. شرایطی فراهم کنید که کودک برای خرید هدیه یا بعضی لوازم شخصی خود یاد بگیرد که پس‌انداز کند و خودش چیزی را تهیه کند.
* در هنگام خرید کردن کودکان خود را نیز مشارکت دهید. گاهی اجازه دهید از مغازه‌ها بعضی خریدها را انجام دهند.
* با کودکان خود در بعضی موارد به خصوص مواردی که مربوط به کودک است مشورت کنید. مشورت کردن را عملا به کودک آموزش بدهید.
* توجه داشته باشید مسئولیت‌پذیری یک انتخاب آگاهانه است و نباید با اجبار یا احساس گناه و بدهکار بودن همراه باشد. اگر به زور چیزی را به کودک دیکته کنیم عملا به او یاد می‌دهیم که برای برآورده شدن خواسته‌هایش باید لجباز یا زورگو باشد.
** نسرین ابراهیم‌زاده، کارشناس ارشد روانشناسی و زوج‌درمانگر
