کمیته مطالعه و تدوین راهنمای بالینی برخورد با فشار خون بالا

شفا آنلاین:فشار خون سیستولیک 140 میلی‌متر جیوه یا بالاتر یا فشار خون دیاستولیک 90 میلی‌متر جیوه یا بالاتر به عنوان فشار خون بالا مطرح می‌شود.

تشخیص
به گزارش شفا آنلاین:برای تشخیص HTN لازم است بیمار حداقل 2 بار پشت سر هم به درمانگاهی که فشار خون او اولین بار اندازه‌گیری شده مراجعه کند تا فشار خونش در بهترین شرایط اندازه‌گیری شود. کارکنان سلامت باید مطمئن باشند که وسایل اندازه‌گیری فشار خون به درستی عمل می‌کنند، نگهداری می‌شوند و طبق دستورالعمل‌شان به طور منظم کالیبره می‌شوند.

بیمار طی نیم ساعت گذشته نباید سیگار کشیده، فعالیت بدنی کرده و کافیین مصرف کرده باشد و حداقل به مدت 5 دقیقه در حالت آرام نشسته باشد. پاهای بیمار روی زمین باشد و دست‌هایش در سطح قلب (بازو به بیرون باز و در راستای خط مید استرنوم) باشند.

کاف فشار خون اندازه مناسب داشته باشد، به طوری که حداقل 80 درصد بازو را بپوشاند. اگر فشار خون بیمار در دو ویزیت اختلاف قابل توجه داشتند از بیمار خواسته شود تا برای بار سوم جهت اندازه‌گیری فشار خون مراجعه کند و از دو فشار خون آخر هر کدام که کمتر است، به عنوان فشار خون بیمار ثبت شود.


لازم است که فشار خون بیمار در هر دو بازو اندازه‌گیری شود. اگر میزان فشار خون دو دست حداقل 20 میلی‌متر جیوه با هم اختلاف داشتند، باید اندازه‌گیری‌ها تکرار شود. در صورتی که باز هم این اختلاف وجود داشت، اندازه‌گیری‌های بعدی فشار خون در بازویی که فشار خون بالاتر دارد انجام شود.
نکته: در بیمارانی که شرح‌حالی از کاهش فشار خون وضعیتی دارند (سقوط یا سرگیجه به دنبال تغییر وضعیت)، باید فشار خون بیمار به دو صورت زیر ارزیابی شود:
الف: در وضعیت خوابیده یا نشسته
ب: بعد از حداقل یک دقیقه ایستادن
اگر فشار خون بیمار بعد از ایستادن حداقل 20 میلی‌متر جیوه افت داشت بیمار برای ارزیابی‌های بیشتر و بررسی علل افت فشار خون وضعیتی به متخصص ارجاع شود.
اندازه‌گیری فشار خون 24 ساعته:
اگرچه فشار خون اندازه‌گیری شده در کلینیک باید به عنوان مرجع مورد استفاده قرار گیرد، ولی Ambulatory blood pressure می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی عروقی را در بیماران درمان شده و درمان نشده بهتر پیش‌بینی کند. میزان فشار خون نرمال در اندازه‌گیری کلینیک و ABP در جدول آورده شده است.
در صورت وجود هر یک از موارد زیر، ارجاع بیمار جهت انجام ABP 24 ساعته باید در نظر گرفته شود:
وجود اختلاف قابل توجه در میزان فشار خون‌های اندازه‌گیری شده در کلینیک در همان ویزیت یا در ویزیت‌های مختلف
فشار خون بالا در بیمارانی که ریسک‌فاکتور قلبی عروقی پایین دارند.
وجود تناقض قابل‌توجه بین فشارخون اندازه‌گیری شده در کلینیک و منزل
شک به فشار خون مقاوم به درمان
شک به حملات افت فشار خون به خصوص در بیماران مسن و دیابتی
اندازه‌گیری فشار خون در منزل با اهداف زیر انجام می‌شود:
کسب اطلاعات بیشتر در مورد میزان اثربخشی درمان کاهنده فشار خون و اثرات درمانی در فواصل بین مصرف داروها
جلب همکاری بهتر بیمار در استفاده از رژیم درمانی
نکته: در صورت احتمال ایجاد اضطراب در بیمار یا احتمال دست‌کاری در رژیم دارویی توسط بیمار، اندازه‌گیری فشار خون در منزل توصیه نمی‌شود.
فشار خون بدخیم (malignanhypertension): به صورت فشار خون بالای 110/180 mmHg به همراه علایم ادم پاپی با یا بدون خونریزی رتین تعریف شده که در این موارد، ارجاع فوری به بیمارستان لازم است.
فشار خون ثانویه (secondary hypertension): در صورت وجود موارد زیر شک به فشار خون ثانویه وجود دارد که بیمار باید جهت بررسی‌های تکمیلی به متخصص ارجاع داده شود:
ارزیابی بالینی مطرح کننده این موضوع باشد.
سن بیمار در دو طیف کمتر از 20 یا بالاتر از 55 سال باشد.
شروع HTN ناگهانی باشد.
فشار خون بالا به درمان دارویی پاسخ ندهد یا پس از مدتی از کنترل خارج شود.
علل ثانویه فشار خون بالا
نارسایی کلیه: سطح بالای کراتینین می‌تواند مطرح کننده آن باشد.
فئوکروموسیتوما: هایپوتانسیون ناپایدار یا وضعیتی، سردرد، طپش قلب، تعریق زیاد از علایم بالقوه فئوکرموسیتوما است. نیمی از بیماران، مبتلابه پرفشاری خون بوده و حملات روی آن رخ می‌دهد.
هیپرتانسیون رنوواسکولار: هیپوکالمی، برویی پهلو یا شکم، یا افزایش کراتینین سرم پس از شروع ACEI یا ABP می‌تواند مطرح کننده آن باشد.
هیپرآلدوسترونمی: هیپوکالمی ایزوله، می‌تواند کلید تشخیصی هیپرآلدوسترونمی باشد.
سندرم کوشینگ: از علایم آن استئوپروز، چاقی تنه‌ای، صورت ماه‌مانند، استریای بنفش، ضعف عضلانی، خون‌مردگی، هیرسوتیسم، هیپرگلیسمی، هیپوکالمی و هیپرلیپیدمی هستند.
کوآرکتاسیون آئورت: در صورت تاخیر نبض فمورال نسبت به رادیال و اختلاف فشار خون اندام فوقانی و تحتانی مطرح می‌شود.
آپنه انسدادی خواب (obstructive sleep apnea): حملات قطع تنفس به علت کولاپس راه هوایی فوقانی طی خواب که منجر به کاهش اشباع اکسیژن می‌شود که باید در بیماران چاق به ویژه با فشار خون مقاوم به درمان در نظر گرفته شود. خواب‌آلودگی طی روز، اختلال تمرکز، خواب ناآرام غیرموثر، شب ادراری، حملات خفگی طی خواب و تصادف رانندگی از علایم این بیماری هستند.
اهداف کنترل فشار خون
 در بیماران کمتر از 80 سال:
SBP<140 mmHg و DBP<90 mmHg
در بیماران بیشتر از 80 سال:
SBP<160 mmHg و DBP<90 mmHg
در بیمار مبتلا به دیابت، نارسای کلیه، بیماری قلبی و عروقی شناخته شده، پروتئین‌اوری و استروک:
SBP<130 mmHg و DBP<80 mmHg
در Prehypertension:
SBP<120 mmHg و DBP<80 mmHg.
سپید
معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
دبیرخانه تحقیق و توسعه سیاست‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران