شاید درازای تاریخ پزشکی، جراحی تنها روش درمانی موثر در میزان بقای بیماران مبتلا به سرطان بود. امّا این سهم ۱۰۰ درصدی در درمان سرطان، تا اواسط قرن بیستم ادامه داشت.
شفا آنلاین:موضوع درمان غیر جراحی سرطانها همچنان محل اختلاف دو گروه از متخصصان
«هماتولوژی و آنکولوژی» با متخصصان «رادیوتراپی» یا همان «پرتودرمانی» است.به گزارش شفا آنلاین: به نقل از سپید هفته گذشته خبر تصویب کوریکولوم رشته «کلینیکال آنکولوژی» که از سوی انجمن رادیوتراپی پیشنهادشده بود، از طرف شورای آموزش پزشکی و تخصصی منتشر شد که منتقدان خودش را داشت، آنها می‌گویند با تصویب این رشته، عملا تلاش متخصصان هماتولوژی و آنکولوژی برای تبدیل رشته فوق‌تخصصی هماتولوژی و آنکولوژی به دو رشته غیرممکن شده است.
برای همین بود که متخصصان هماتولوژی و آنکولوژی طی نامه‌ای اعلام کردند که دیگر از پذیرش دانشجو در این رشته خودداری خواهند کرد و تاکید کردند که از این زمان به بعد دیگر نیاز به دانشجوی هماتولوژی و آنکولوژی نداریم. این در حالی است که گفته می‌شود متخصصان این رشته از انجام شیمی‌درمانی منع نشده‌اند. در ادامه بررسی جوانب این موضوع، یادداشتی از یک متخصص رادیوتراپی-انکولوژی را روزنامه سپید میخوانید، بدین منظور آماده انعکاس نقطه‌نظر متخصصان هماتولوژی محترم است.
مهدی سبحانی
کلینیکال انکولوژیست (رادیوتراپی-انکولوژی)
شاید درازای تاریخ پزشکی، جراحی تنها روش درمانی موثر در میزان بقای بیماران مبتلا به سرطان بود. امّا این سهم ۱۰۰ درصدی در درمان سرطان، تا اواسط قرن بیستم ادامه داشت. تا اینکه دستگاه‌های رادیوتراپی نیز خود را به عنوان گزینه درمانی جدیدی معرفی کرده و با توجه به اینکه می‌توانست همگام با تکنولوژی، قوی‌تر، دقیق‌تر و بهینه شود، افق روشنی را در درمانهای سرطان گشود. با فاصله کوتاهی، شیمی‌درمانی نیز به عنوان پایه سوم درمان سرطان پا به عرصه گذاشت. همه چیز آماده بود تا دانشِ درمانهای غیر جراحی سرطان و "انکولوژی بالینی" متولد شود و به تدریج، مکمل شایسته و همسنگی برای درمانهای جراحی‌شده و امید مقابله بهتر با سرطان در دلها زنده شود.
در حال حاضر، سرطانها را در سه رده تقسیم‌بندی می‌کنند. سرطان‌های کودکان و سرطان‌های خون بزرگسالان، عموما با شیمی‌درمانی (اکثرا تک دارویی) و پیوند مغز استخوان درمان می‌شوند. امّا گروه آخر که اکثریت سرطانها و نیز منظور ما از "سرطان" در این مقاله را شامل می‌شود، سرطانها و تومورهای بدخیم است. به دلیل الگوی تقسیم سلولی خاص و ماهیت هتروژن سلولها در این گروه، با سرطان‌هایی مواجه هستیم که در عین مهاجم بودن، بسیار مقاوم هم هستند. به همین دلیل درمان در این گروه، استفاده ترکیبی از جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی (اکثرا چند دارویی) بود. تا حدود ۳۰ سال قبل اکثر درمانهای ترکیبی به توالی و در ادامه یکدیگر انجام می شدند و اغلب درمانها با جراحی شروع شده و با شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی ادامه و خاتمه می‌یافت. امّا نتایج درمانی، با این روشهای درمانی رضایت‌بخش نبود. مقاله‌ای در سال ۲۰۰۴ انتشار یافت که میزان تاثیر شیمی‌درمانی در سورویوال ۵ ساله را حدود ۲/۳ درصد گزارش کرد! و تعجب همگان را برانگیخت. این مقاله در پایان، خواستار بازنگری فوری برای مقرون به صرفه بودن و تاثیرات استفاده از داروهای شیمی‌درمانی شده بود. به همین دلیل، به‌تدریج دانش انکولوژی علاوه بر اعمال درمانهای غیرجراحی، عهده‌دار ارایه بهترین برنامه درمانی، با توجه به نوع سرطان و میزان پیشرفت آن در هنگام تشخیص نیز شد. نیاز به درمانهای Multidisciplinary ناگزیر بود و این بار، تلفیق همزمان درمانهای جراحی و رادیوتراپی و شیمی‌درمانی در دستور کار قرار گرفت. امّا عوارض چنین درمان‌هایی بالا بود. خوشبختانه، طی سه دهه اخیر، دانش پزشکی موفق به کنترل بهتر عفونت‌ها و نیز معرفی درمانهای حمایتی مضاعف و همچنین داروها و روشهای درمانی کم‌عارضه‌تر شده بود و انکولوژیست‌ها توانستند با طرح آپشن درمانی به نام "درمانهای همزمان تلفیقی" که اکثرا به صورت "شیمی‌درمانی و رادیوتراپی همزمان"
(کمورادیاسیون همزمان) اجرا می‌شد، راه جدیدی را بگشایند. همانطور که انتظار می‌رفت، این آپشن درمانی، انقلابی در درمانهای انکولوژی پدید آورد و در ترایال‌های انجام‌شده در بسیاری از سرطانها، برتری خود را نسبت به درمانهای متوالی و مجزای قبلی نشان داد. این آپشن درمانی، علاوه بر بهتر کردن میزان بقای ۵ ساله، توانست به تنهایی یا به صورت نئوادجونت (قبل از جراحی) در حفظ اندام و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان تاثیرات شگرفی بگذارد. در حال حاضر، این آپشن درمانی، جا را برای دیگر درمانها بسیار تنگ نموده، به‌طوری‌که اکنون، فقط ۲۰ درصد سرطانها با شیمی‌درمانی تنها درمان می‌شوند. چنین تغییرات اساسی، باعث بازنگری کلی راهنماهای بالینی انکولوژی جدید نسبت به راهنماهای بالینی قدیمی‌تر شد. با معرفی چنین درمانهای موثری بود که تحولی اساسی در دانش انکولوژی پدید آمد و بالطبع سیستم آموزشی انکولوژی در دنیا نیز دچار تغییرات اساسی شد و بسیاری از کشورها به سمت ایجاد رشته‌ای به نام "کلینیکال اُنکولوژی" رفتند تا پزشکانی را تربیت کنند که توانایی اعمال رادیوتراپی و شیمی‌درمانی به تنهایی و نیز اعمال روشهای تلفیقیِ "رادیوتراپی و شیمی‌درمانی همزمان" را داشته باشند. تاثیرِ دیگرِ چنین درمانهای تلفیقی، القای اثر سینرژیستیک رادیوتراپی و شیمی‌درمانی بر هم بود، بطوری‌که سازمان جهانی بهداشت، سهم درمان سرطان برای جراحی را ۵۰درصد ، رادیوتراپی ۴۰درصد و شیمی درمانی ۱۰ درصدگزارش کرده است.
نباید از نظر دور داشت که درمانهای نوین سرطان نیز در راه است و همانطور که در بالا گفته شد، به دلیل ماهیت مهاجم و مقاوم تومورهای بدخیم، مطمئنا درمانهای پیچیده‌تر و تلفیق‌های متنوع‌تری در انتظار این رشته بالینی است و قاطعانه باید گفت که سیستم آموزشی که آپشن‌های درمانی سرطان را مجزا و بالطبع پزشکان مجزایی را برای اعمال آنها تربیت می‌کند، در مسیر اشتباهی گام برمی‌دارد. شاید بهترین شاهد برای این مدعا، رجوع به ساختار راهنماهای بالینی روز انکولوژی است که بر اساس سایت و محل بروز سرطان طبقه‌بندی و ارایه شده‌اند.
توصیه اکید برای سیستم آموزش انکولوژی کشور، اصرار بر بنیان نهادن رشته "کلینیکال انکولوژی" است که با تمامی انواع درمانهای انکولوژی آشناست و توانایی اعمال ترکیبی و تلفیقی آنها را دارد تا در صورت تصمیم برای ارتقا علمی، بتوانند وارد رشته‌های "فلوشیپ مرتبط با اندام" شوند.
اهمیت درک مطالب این مقاله برای سیاست‌گذاری‌های کلان در بحث انکولوژی، برای مدیران وزارت بهداشت، حیاتی است و به این منظور سه نکته ذیل را باید در نظر داشت:
۱) گزارش جدید سازمان جهانی بهداشت، هفتاد درصد مرگ و میر ناشی از سرطان در دنیا را مربوط به کشورهای کمتر توسعه‌یافته می‌داند.
۲) آژانس انرژی اتمی و بسیاری از مراکز انکولوژی دنیا، توصیه به تربیت متخصصان "کلینیکال انکولوژی" می‌کنند و دلیل آنها، منوط به اعمال درمانهای به‌روز (up to date) علمی و کسب نتایج درمانی بهتر و نیز کاهش مصرف داروهای شیمی درمانی توسط این متخصصان است.
۳) انجمن کلینیکال انکولوژی ایران، درباره مصرف سالانه ۱۵۰۰ میلیارد تومانی داروهای شیمی‌درمانی هشدار داده و نیمی از مصرف آن در کشور را خارج از اندیکاسیون‌های علمی می‌داند.
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار