رایج‌ترین خطاهای پزشکی چه هستند؟

پزشکی بدون خطا نیست و هیچ‌گاه نمی‌توان 100 درصد از بروز هرگونه خطا در پزشکی جلوگیری کرد. نمونه خطاهایی که در ادامه آورده می‌شود، خطاهایی است که خود پزشکان آنان را گزارش داده‌اند و در نتیجه کمتر از آن چیزی است که به صورت معمول اتفاق می‌افتد

. بیماران در بسیاری از مواقع بعد از مواجهه با خطای پزشکی، آن را به اطلاع پزشک یا مراجع دیگر نمی‌رسانند و فقط به پزشک دیگری مراجعه می‌کنند. خود پزشکان هم به علت نگاه سرزنشگر مراجع قانونی و جریمه‌های سنگین، تخلفات خود را گزارش نمی‌کنند و زمانی که به آنان اطلاع داده شد شکایتی از آنان به عمل نمی‌آید، حاضر به گزارش تخلفات خود شدند.

 با این همه نزدیک به 90 درصد از کسانی که تخلفات را گزارش داده‌اند، پرستاران بودند که زمانی که شاهد یک تخلف شدند، آن را گزارش کردند. با همه اینها، در 12 بیمارستان دانشگاهی شهر مشهد، بررسی تخلفات مختلف انجام شده است. هرچند باید در نظر داشت این تخلفات مخصوص این شهر و این بیمارستان‌ها نیست و در تمام کشور امکان دارد روی دهد.

 در این بررسی مشخص شده است اکثریت خطاهای گزارش شده مربوط به دوز نادرست دارو است. برای مثال داروی کوآموکسی‌کلاو 457 هر 12 ساعت یک بار برای کودکی که تنها 20 کیلو وزن دارد، تجویز شده است که کار بسیار اشتباهی است. داروی جنتامایسین نیز که باید با احتیاط و مراقبت بیشتری تجوز شود، به وفور توسط پزشکان مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیمار را با عوارض مصرف آن روبه‌رو می‌کند. دوز بالای تجویز داروی جنتامایسین بارها بیماران را در معرض ناشنوایی قرار داده است.

بنابراین با توجه به دوز درست دارو و طول مدت مصرف دارو می‌توان از بسیاری از خطاها و عوارض مصرف دارو در بیماران جلوگیری کرد. گزارش شده است که نه تنها در مشهد و کشور ایران، بلکه در کشورهای خاورمیانه، شکایت از دوز سنگین مصرف دارو، بسیاری از شکایات علیه پزشکان را شامل می‌شود. پزشکان با در نظر داشتن سن، وزن و شدت بیماری بیمار و با کمی دقت می‌توانند از خطاهای شبیه به این به سادگی پیشگیری کنند.

       مشکل عمده و عجیب دیگر در خطاهایی که در روند درمان انجام می‌شود، بدخطی پزشکان است. این نگاه را همه به پزشکان دارند که بدخط هستند و این موضوعی عادی در بین آنهاست. اما همین بدخطی باعث ناخوانا شدن نسخه و تشخیص اشتباه دکتر داروخانه در خوانش نسخه است. 53 درصد از خطاهای پزشکی در نتیجه بدخط بودن نسخه اتفاق می‌افتد. باید این نگاه را که بدخط بودن، جزئی از پزشکی را کنار گذاشت و در نوشتن نسخه‌های بیماران کمی حوصله به خرج داد. پیشنهاد می‌شود با الکترونیک شدن نسخه‌ها، بیمارستان‌ها دیگر مجبور نباشند با دست‌خط پزشکان مواجه باشند و بدون احتمال اشتباه داروی تجویزی پزشک را در اختیار بیمار قرار دهند. خیلی از همین دوزهای تجویزی اشتباه، بر اثر ناخوانا بودن نسخه و اشتباه مسئول داروخانه است. از بین دو هزار و 500 نسخه ارائه شده بابت خطاهای پزشکی که پزشکان یا پرستاران آن را گزارش داده‌اند، نزدیک به 35 درصد آن مربوط به دوز نامناسب دارو بوده است.

       از سوی دیگر، میزان خطاهای یک پزشک که در شیفت شب بیمارستان مشغول به کار است نسبت به شیفت روز افزایش پیدا می‌کند. بنابراین خستگی و توان جسمانی کم برای ویزیت بیمار از عوامل دیگری است که روی تشخیص درست پزشکی تاثیر منفی می‌گذارد. در بسیاری از کشورها مانند ایالات متحده آمریکا شیفت کارکنان بیمارستان به 12 ساعت در شبانه‌روز کوتاه شده است. چرا که اثر خستگی روی بازدهی و کارایی، بیمارستان را متحمل خسارات بیشتری می‌کند. سن بالای پزشک هم روی تشخیص درست وی تاثیر می‌گذارد. پزشکان مسن طبیعتاً زودتر از پزشکان جوان‌تر خسته می‌شوند و باید بیشتر از آنان استراحت کنند. پیش‌بینی شده است که چنانچه این تمهیدات تا سال 2050 صورت نگیرد، در حدود صد تریلیون دلار هزینه جبران خطاهای پزشکی، بر دوش کشورهای جهان و سیستم‌های درمانی خواهد بود. در نهایت توصیه می‌شود پزشکان با کمی دقت روی بیمار و شرایط وی از بروز اتفاقاتی شبیه به این جلوگیری کنند. چرا که عواقب این خطاهای هرچند کوچک، به قیمت از دست رفتن اعتبار پزشک است.