نشست «طرح تحول؛ چالش‌ها و چشم‌اندازها» با حضور مسعود پزشکیان، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی، فرشاد مومنی استاد برجسته توسعه، احمد فیاض‌بخش استاد علوم‌پزشکی و محسن ایزدخواه کارشناس برجسته تامین مالی صندوق‌های بیمه‌ای در موسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار شد. د
شفا آنلاین:در ابتدای این نشست، فرشاد مومنی، گفت: «متاسفانه ما در ایران دائما در معرض سیکل‌های سیاسی قرار داریم و در چارچوب یک اقتصاد رانتی، سیکل‌های سیاسی این خطر را ایجاد می‌کند که مسائل مهم و حیاتی در کشور مانند طرح تحول سلامت با کوته‌نگری و آلوده به اغراض سیاسی روبه‌رو شود.»
به گزارش شفا آنلاین:به نقل از سپید مومنی افزود: «ما همواره با این خطر در کشور مواجهیم که دولتمردان به خرید محبوبیت از جیب خود ملت دست بزنند که نمونه بارز آن، اجرای سیاست اعطای یارانه در دوره قبل بود که می‌دانیم چگونه بحران‌ها در اقتصاد ایران را تعمیق کرد.»
این اقتصاددان در ادامه گفت: «در همه‌جای دنیا حوزه سلامت به این دلیل که مهمترین رکن پایداری حیات جمعی است جزء بالاترین اولویت‌ها در سیاست‌گذاری‌های اجتماعی است و از این جهت سیاست‌های سلامت اهمیت فوق‌العاده‌ای برای توسعه به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه دارد.»
مدیرعامل موسسه مطالعات دین و اقتصاد با اشاره به اجرای طرح تحول سلامت گفت: «از همان روز اولی که این طرح مطرح شد، شباهت حیرت‌انگیزی میان این طرح با طرح مسکن مهر دولت قبل قابل رویت بود. شباهت نخست این بود که هر دو طرح در شناخت کانون اصلی بحران‌ها به ویژه برای اقشار کم‌درآمد درست و دقیق عمل کردند. همچنان که مساله مسکن فرودستان تا به امروز یک مساله حاد اقتصاد سیاسی با تبعات حاد اجتماعی است، مساله سلامت هم با کارهای نامناسبی که انجام گرفته بود در آستانه دولت یازدهم به یک مساله بسیار حاد تبدیل شده بود.» مومنی با تشریح بحران نظام سلامت در دوره دولت دهم ادامه داد: «سهم آن بخش از جمعیت که فقط از ناحیه هزینه‌های کمرشکن درمان به زیر خط فقر می‌افتادند تا پایان سال 88 چیزی حدود یک درصد بود اما در یک فاصله پنج ساله و پس از اجرای سیاست شوک‌درمانی در مورد حامل‌های انرژی، این جمعیت به گفته رئیس کمیسیون بهداشت مجلس 5 برابر و به گفته وزیر بهداشت 7 برابر افزایش یافت.»
مدرس توسعه دانشگاه علامه طباطبایی افزود: «شباهت دوم دو طرح این بود که بنیان‌های قانونی آنان با ابهام روبه‌رو بود و شباهت سوم هم این بود که بنیان‌های کارشناسی طرح مسکن مهر و طرح تحول سلامت با پرسش های جدی و بزرگ مواجه بود و بنابراین ما از روز اول درباره ضعف بنیان‌های قانونی و کارشناسی این طرح هشدار دادیم. هشدار دادیم که ایجاد تعهدات پایداری بر روی یک سلسله منابع ناپایدار، اشتباه است و قطعا طرح را دچار مشکل خواهد کرد.»
مومنی اضافه کرد: «من به سهم خود بر اشکالات طرح تحول سلامت تاکید کردم و هشدارهای لازم را دادم اما متاسفانه به قاعده مالوف در کشور، نه تنها این هشدارها شنیده نشد بلکه با فرافکنی، فرار از مسئولیت و توپ را به زمین دیگران انداختن، مواجه شد. در نتیجه مشاهده می‌کنیم که از یک طرف گستره و عمق این بحران افزایش نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است و از طرف دیگر شیوه مواجه‌شدن نظام تصمیم‌گیری کشور با این بحران این پتانسیل را دارد که مساله را به یک بحران غیرقابل برگشت تبدیل کند. اینکه با هر صلاحدیدی دستگاه‌های متولی امر حمایت اجتماعی مجبور شوند که از بانک‌ها وام‌های سنگین بگیرند که مسائل جاری این طرح را برطرف کنند، جز صدور فرمان برای پیشروی در باتلاق نیست. این هم که شیوه‌های متعارف همکاری مورد نیاز برای حل مساله جای خودش را به منازعه‌های غیر قابل توجیه دو وزارتخانه بهداشت و رفاه داده است، بر نگرانی‌ها می‌افزاید.»
مومنی ادامه داد: «این‌ها همه علائم بسیار نگران‌کننده‌ای است که به ما می‌گویند قطعا این مسیر قابل تداوم نیست. من نگرانی عمیق خود را از تداوم غیر قابل توجیه شیوه کنونی طرح تحول سلامت مطرح می‌کنم. این هشدارها و نگرانی‌ها هم از موضع همدلی برای کشور و جمهوری اسلامی است و بنابراین باید تاکید کنم نه قصد تخطئه کسی را داریم و نه قصد مرده باد گفتن برای دستگاهی و زنده باد گفتن برای یک دستگاه دیگر. هدف این جلسه، فراخواندن کل نظام تصمیم‌گیری کشور به جدی گرفتن این مساله و احاله کردن آن به منطق کارشناسی به جای منطق زور و لابی‌گری سیاسی است. امیدواریم قبل از اینکه به مراحل غیر قابل بازگشت و بیش از حد پرهزینه برسیم، این صدای مشفقانه شنیده شود و از یک موضع ملی و نه جناحی و باندی تلاش کنیم که مسائل و مشکلات نظام سلامت را اول صورت‌بندی کنیم و بعد هم نظرات دقیق کارشناسی را بشنویم.»
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه بارها درباره طرح تحول و اشکالات آن سخن گفته و شاید این سخنان تکراری باشد، گفت: «سلامت غیرقابل واگذاری به بازار است، بیمه‌های سلامت هم شامل این حکم کلی است و این در تمام کشورهای توسعه‌یافته پذیرفته شده است. نکته دیگر هم اینکه پیشگیری همیشه مقدم بر درمان است. قانون‌گذار هم چنین پیش‌بینی کرده است که مجری باید از سطح اول شروع می‌کرده است. این یعنی اگر کسی بدون اینکه سطح اول خدمات سلامت را طی باشد، بخواهد خدمات سطح بالاتر را دریافت کند، باید هزینه آن را از جیب خود بپردازد و طبق قانون بیمه‌ها نباید آن را متقبل می‌کردند.»
وزیر اسبق بهداشت با اشاره به اهمیت قانون‌گرایی ادامه داد: «باید بر اساس منابعی که داشتیم بسته خدمت تعریف می‌کردیم. باید می‌دیدیم چه داریم و بر اساس آن و در ساختار موجود خدمت ارائه می‌کردیم اما راهی که رفتند خلاف قانون بود و معلوم بود که به شکست می‌انجامد.»
پزشکیان ادامه داد: «من پیش‌نویس طرح تحول سلامت را در کمیسیون بهداشت مجلس نهم دیدم و بر اساس مشورت‌های کارشناسی، در جلسه‌ای که هم دکتر حریرچی حضور داشتند، هم دکتر واعظ‌مهدوی و هم آقای دانش‌جعفری، اعلام کردم این طرح غیرقابل اجرا است. آقایان گفتند این پیش‌نویس است و آن را اصلاح می‌کنیم که این اتفاق نیافتاد و با تغییرات جزئی همان را اجرا کردند.»
پزشکیان اضافه کرد: «طرح تحول هم اشتباه بود و هم خلاف قانون. خلاف قانون بود چون در قانون برنامه آمده بود پرداخت توسط بیمه‌ها خارج از چارچوب سطح‌بندی ممنوع است. نوع بیمه‌کردن هم غلط بود. الان دفترچه مانند یک چک سفید است که فرد می‌تواند در طول هفته هر چقدر خواست به پزشک مراجعه کند، هر چقدر خواست آزمایش و دارو بگیرد. این بسیار روشن است که نمی‌توانیم با منابع محدود خدمات نامحدود بدهیم و اگر کل پول دولت را هم بدهیم، باز هم کم می‌آوریم.»
پزشکیان ادامه داد: «کار دیگری که در طرح تحول سلامت در دستور کار قرار گرفت، این بود که برای ممانعت از پرداخت زیرمیزی، تعرفه‌ها را بالا بردند در حالی که منابع آن را در نظر نگرفته بودند. ایرادات این کار از چند منظر قابل بحث است. اول آن‌که هزینه‌های آن و بار مالی‌اش را حساب نکردند. در ضمن آن نحوه بالا بردن تعرفه‌ها شکاف پرداخت را در مجموعه ارائه‌کنندگان خدمات سلامت بیشتر کرد. مثلا یک پزشک یک میلیون تومان درآمد داشت اما پزشک دیگر می‌توانست در سیستم دولتی تا صد میلیون تومان و اگر سقف نگذاشته بودند تا 300،400 میلیون تومان در ماه درآمد داشته باشد. پس از بحث‌های فراوان و اعتراضات گسترده، وزارت بهداشت برای پزشکان تعیین سقف کرد اما وقتی تعرفه بالا رفت، در بخش خصوصی بیش از بخش دولتی تعرفه‌ها بالا رفت که از نظر قانونی خلاف بود. معنی این کار به زبان ساده این بود که اگر پزشکی در بخش خصوصی چند عمل جراحی انجام دهد در ماه 400،500 میلیون تومان دریافت می‌کند و حتی می‌تواند تا دو میلیارد تومان نیز درآمد داشته باشد. به عبارتی زیرمیزی را حذف کردیم اما با افزایش بی‌رویه تعرفه‌ها.»
نایب رئیس مجلس افزود: «به نظر من بدیهی‌ترین کاری که یک مدیر یا یک سرپرست خانواده باید انجام دهد آن است که به پول جیب خود نگاه کند و مطابق آن خرید کند. من اقتصاددان نیستم اما موضوع بدیهی‌تر از آن است که کسی متوجه نشود. هزینه‌ها باید بر اساس دارایی‌ها و منابع باشد. امسال 16 هزار میلیارد تومان، سال دیگر 25 هزار میلیارد تومان و... همین طور هزینه‌ها بالا می‌رود و انتها ندارد.»
پزشکیان در ادامه با اشاره به دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی برای تامین مالی بخش بهداشت و درمان گفت: «قرار است ما از خارجی‌ها که این‌جا بیمارستان می‌سازند خرید خدمت کنیم. با تعرفه دولتی که نمی‌شود از آنها خرید کرد چون برای آنان صرف ندارد. پس باید با تعرفه خصوصی خرید شود. دولت الان پول ندارد همین خدمات ارزان را خرید کند، چگونه می‌خواهد خدمات گران بخرد؟ نتیجه این می‌شود که اقشار آسیب‌پذیر و فقرا، از دریافت خدمات سلامت محروم‌تر و محدودتر می‌شوند. یعنی اقشار دارا با هر قیمتی، بالاترین کیفیت خدمات را دریافت می‌کنند اما طبقات فرودست نمی‌توانند همان خدمات اولیه را هم بگیرند.»
پزشکیان افزود: «کارشناسان سازمان بهداشت جهانی آمده بودند برای بررسی طرح آمدند. من به آنها گفتم وقتی من بیماری را عمل می‌کنم، اگر عارضه بدهد چه باید بکنم؟ باید برگردم و ببینم در مسیر، کجا را غلط رفتم؟ کجا را اشتباه باز کردم یا اشتباه دوختم. فقط از این طریق ممکن است بیمار من زنده بماند یا بدون عارضه زندگی کند. برای بهبود طرح تحول هم همین توصیه را دارم. باید برویم و هرجا بر خلاف قانون عمل کرده‌ایم، برگردیم و مطابق قانون عمل کنیم.»
در انتهای جلسه از مسعود پزشکیان پرسیدیم که چرا مسئولان وزارت بهداشت برخورد حذفی با رسانه‌های منتقد دارند و به عنوان مثال از ورود روزنامه سپید به عنوان تنها روزنامه پزشکی خاورمیانه به دانشگاه‌های علوم پزشکی جلوگیری به عمل می‌آورند؟
پاسخ پزشکیان البته جالب و غیرمنتظره بود. نایب رئیس مجلس و وزیر سابق بهداشت ساده و صریح گفت: «خوشحال باشید که جلوی پخش شما را در دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌گیرند، اگر در اختیار آقایان بود و می‌توانستند، شما را از بیخ و بن حذف می‌کردند.»
پزشکیان در ادامه در حالی که لبخند تلخی هم بر لب داشت گفت: «برخوردهای حذفی دوستان مسبوق به سابقه است، آقایان جلوی پخش برنامه تلویزیونی نبض را گرفتند چون من در آنجا حضور پیدا کرده و انتقاد می‌کردم.»
پزشکیان در نهایت نیز گفت: «من که امکانات و اطلاعات در اختیار آقایان را ندارم، انتقادات خود را صریح عرض می‌کنم. چرا برخوردهای حذفی دارند، خوب بیایند و پاسخ بدهند به جای آن‌که این‌گونه برخورد کنند. تا مدت‌ها می‌گفتند هر کس انتقاد می‌کند می‌خواهد دولت را تضعیف کند و به بهانه طرح تحول با دولت دشمنی می‌کنند. امروز که اشکالات طرح مشخص شده، باید منتقدها را ساکت کنند. این روشی است که ما در کشور مسائل مردم را حل می‌کنیم.»
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار