شفا آنلاین>حوادث پزشکی>مغز ما چگونه کار می‌کند؟ این پرسش شاید برای همه مردم جذاب باشد، چه برسد به محققینی که نیم بیشتر عمر و سرمایه خود را صرف پاسخ به آن کرده باشند.
به گزارش شفا آنلاین،پاسخ
این پرسش، تنها توضیحی به چگونگی عملکرد یک عضو نیست. بلکه جوابی برای
رفتارها، آرزوها، تصورات و درمانی برای بسیاری از بیماری‌هایی است که علم
امروزی از درمان آن عاجز است. چه بسا بسیاری از بیماری‌ها بوده که با
نقشه‌برداری مغز و روشن شدن عملکرد مغزی تشخیص داده شده است. قدم‌های کوتاه در نقشه‌برداری عملکرد مغز
تاریخچه نقشه برداری مغز به دورانی باز می‌گردد که پزشکان و طبیبان گمان می‌کردند با ایجاد سوراخ در مغز می‌توانند بیماری و ارواح خبیث را از سر بیمار بیرون کرده و وی را درمان کنند. از آنجایی که چنین درمان عجیبی گاه بر روی کسانی که تومور مغزی داشتند جواب می‌داد، این روش به قوت خود تا سالها باقی ماند و کشته شدن بسیاری از بیماران مغزی و عصبی هم تا انقلاب صنعتی که کلیسا این درمان را با همکاری انجمن مغز و اعصاب سلطنتی انگلستان ممنوع اعلام کرد، ادامه داشت. در دوران جنگ جهانی دوم، نیاز آلمان نازی به پیشرفت علم، دانشمندان ارتشی را بر آن داشت تا در چند بیمارستان روانی و عمومی در لهستان آزمایشات خود را در مورد نقشه‌برداری مغز ادامه دهند. در این مطالعات که کاملاً با روش‌هایی غیرانسانی انجام می‌شد، مغز بیماران و اسرای جنگی را در حالی که هنوز به هوش بودند باز می‌کردند تا بتوانند تاثیر بخش‌های مختلف مغزی را روی آنها بسنجند. این آزمایش‌ها که بیشتر به شکنجه شبیه بود، در نهایت تاثیرهای مثبتی هم داشت و دانشمندان ارتشی توانستند با استفاده از اطلاعاتی که پیش از این از محققین آلمانی و فرانسوی مثل ورنیک و بروکا به دست آورده بودند، نقاط بیشتری از مغز را به صورت دقیق‌تر نشانه‌گذاری کنند.
غیر از این دو دوره که تاریخ درخشانی برای نقشه‌برداری مغزی به همراه نمی‌آورد، عمده فعالیت‌ها و پیشرفت‌های علمی در زمینه نقشه‌برداری مغز، خصوصاً در مورد استفاده از این تکنولوژی در درمان بیماری‌ها در طول سی سال گذشته انجام گرفته است. موسسه تحقیقاتی دانشگاه آکسفورد در انگلستان سردمدار بسیاری از این پیشرفت‌ها بوده است.
نقشه‌برداری مغز پیش از هر چیز نیاز به دستگاه‌ها و تجهیزات مخصوص دارد تا محقق بتواند بدون آسیب به بیمار یا باز کردن مغز با جراحی از نوع بیماری باخبر شود. تولید این دستگاه‌ها در حال حاضر به عهده دو تا سه کارخانه تولید تجهیزات پزشکی سوئیسی و آلمانی است و باقی شرکت‌های دیگر هم تحت لیسانس آنها فعالیت می‌کنند.
با وجود راه طولانی که این علم طی کرده است، هنوز راه زیادی تا دسترسی به تمام نقاط تاریک و روشن مغز باقی مانده و پژوهشگران زیادی روزانه به تحقیق در مورد کارکرد نقاط مختلف مغز و تاثیر عوامل خارجی روی آن می‌پردازند. با این همه امروزه بیشترین کارکرد این دستگاه‌های نقشه‌برداری در زمینه درمان است و بیش از 70 درصد این دستگاه‌ها در مصارف درمانی به کار می‌رود.
ورود نقشه‌برداری مغز به ایران
تا سال گذشته تمام دانشی که ایران از نقشه‌برداری مغز داشت یا به صورت تجربی کسب شده یا از کشورهای دیگر وارد شده بود. در حالی که در سال 94 نخستین قدم‌ها در زمینه تولید داخلی دانش در این زمینه برداشته شد که در نتیجه آن، افتتاح نخستین مرکز تحقیقاتی نقشه‌برداری ایران در مهرماه سال 94 در شیراز بود. در این مرکز که مجهز به جدیدترین تجهیزات رایانه‌ای پزشکی، تصویربرداری و مونیتورینگ اعصاب نخاعی و مغزی است، هم فعالیت‌های آموزشی و مطالعاتی و تحقیقاتی انجام می‌شود و هم پذیرش بیماران مغز و اعصاب صورت می‌گیرد. کمی بعد هم مرکز ملی نقشه‌برداری مغز با همکاری دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی در مرداد ماه سال جاری افتتاح شد. محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در مورد این مرکز گفته بود: «این مرکز آن قدر فضا و تجهیزات دارد که می تواند به کل کشور سرویس دهد و همه دانشگاه‌ها نیز از آن استفاده کنند. علوم شناختی و علوم اعصاب امروزه فقط مختص گروه علوم پزشکی نیست، بلکه در آموزش و پرورش، هنر، مهندسی و غیره هم وجود دارد. بنابراین همه علاقه‌مندان می توانند طرح‌های خود را به این مرکز ارائه دهند. این طرح‌ها در نوبت قرار می‌گیرد و بعد از بررسی شروع به کار می‌کنند.»
این علم به لحاظ صنفی نیز در حال رشد و گسترش است و در شهریور امسال جلسه‌ای با حضور کمال خرازی، دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برگزار شد که در آن وی از ایجاد مجمع انجمن‌های علمی نقشه‌برداری مغز خبر داد. در این جلسه که روسا و نمایندگان انجمن‌هایی مانند انجمن روانپزشکان ایران، رادیولوژی، روانپزشکی کودک و نوجوان، پزشکی هسته‌ای، جامعه جراحان، فیزیک پزشکی و جراحی مغز و اعصاب حضور داشتند، در مورد تشکیل مجمع علمی انجمن‌ها یا انجمن نقشه‌برداری مغز تبادل نظر شد. نتایج این گفت‌وگوها هنوز مشخص نیست اما احتمال می‌رود در آینده نزدیک تشکل جامع‌تری از فعالان و متخصصان این حوزه راه‌اندازی شود تا روند پیشرفت علم نقشه‌برداری سرعت بیشتری پیدا کند.
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار