شمارش معکوس برای دستاوردهای طرحی پرحاشیه

گرچه LEZ ربطی به ترافیک ندارد اما اگر اجرایی شود اگر زیرساخت هایش فراهم شود و اگر گره های کور سر راه اجرایش از بین برود روزهای سالم در نیمه دوم سال آمارشان بالا می رود و می شود عمیق تر نفس کشید.

تولد یک طرح رنگی

ابتدای تابستان سال گذشته برای اولین بار به صورت جدی اخبار اجرای طرح کاهش در رسانه‌ها مطرح شد. طرحی که مستقیم فرسودگی ناوگان حمل و نقل شهری را هدف قرار داده بود و از روزهای بدون ترافیک و آسمان آبی حرف می زد. این طرح تقسیم‌بندی خودروها بر اساس میزان آلایندگی‌شان به چهار رنگ برای ورود به منطقه اجرای طرح بود. قرمز، زرد، سبز و آبی رنگ‌هایی بود که به هر خودرو بر اساس معاینه فنی و استاندارد آلایندگی اختصاص می‌یافت که با این شرایط بیشتر خودروهای موجود در دو رنگ زرد و قرمز قرار می‌گرفتند. گفته می شد بر اساس این طرح تنها خودروهایی که استاندارد یورو۴ داشتند و تنها شامل معدود خودروهای لوکس و گران قیمت بازار می شدند در رده بندی رنگ‌های آبی و سبز جای می‌گرفتند و به طور طبیعی بیشتر مردم به خاطر قیمت بالا از داشتن آنها محروم بودند.

این طبقه بندی رنگی جدا از رنگ های جذابش این اجازه را به خودروهای سبز و آبی می داد که مرزهای طرح اصلی زوج و فرد را در نوردیده و با خیال راحت بدون گیر و گره های معمول برای دریافت مجوز طرح ترافیک در همه خیابان های پایتخت تردد کنند. از آن طرف خودروهای زرد و قرمز که شامل همه خودروهای شاغل در بخش حمل و نقل شهری بودند و خودروهای فرسوده که ۱۰ درصد حجم آلایندگی هوا را به دوش می کشیدند از تردد در شهر منع می شدند.

خیلی زود عده ای درباره طرح سبز که موسوم به LEZ بود موضع گرفتند و پس از آن با تغییراتی، این طرح برای خودروهای یورو۴ اعمال شد که در این صورت و با اجرای طرح کاهش ۹۰ درصد مردم می‌توانستند وارد محدوده طرح کاهش شوند. در این میان نیز دوباره عده ای به این موضوع انتقاد کردند که اگر با در نظر گرفتن این مطلب که تنها ۱۰ درصد خودروها مشکل آلایندگی دارند بهتر نبود طرحی برای اصلاح این تعداد از خودروها در نظر گرفته شود و اگر ۹۰ درصد از خودروها می‌توانند وارد محدوده شوند بنابراین باز هم ترافیک، مشکل حل نشدنی کلان شهر تهران خواهد ماند.

طرح اجرایی می شود و نمی شود

ایراداتی که به اجرای طرح LEZ وارد بود آنقدر ادامه دار شد که سرانجام سردار اسکندر مؤمنی جانشین فرمانده ناجا همان موقع در اظهارنظری صریح گفت «طرح‌های پی‌درپی و مطالعه نشده که در آن حقوق مردم نقض شود نباید نظم مردم را برهم ریزد» با این اظهارنظر صریح اجرایی شدن طرح در هاله ای از ابهام قرار گرفت. حدود یک سال بعد یعنی ابتدای تابستان امسال، مجددا زمزمه‌های اجرای طرح کاهش بر سر زبان‌ها افتاد و سید جعفر تشکری هاشمی معاون سابق حمل و نقل و ترافیک شهر تهران در آخرین روزهای تصدی‌اش بر این معاونت از اجرای طرح LEZ در سه فاز و از نیمه شهریورماه خبر داد. تشکری هاشمی این‌بار فازهای اجرای طرح LEZ را این طور تشریح کرد که "فاز اول در محدوده طرح زوج و فرد، معاینه فنی خودروها کنترل شده و صرفا به خودروهایی که معاینه فنی داشته باشند اجازه ورود به محدوده زوج و فرد داده خواهد شد.

در فاز دوم اجرای طرح، معاینه فنی خودروها قبل از شروع پدیده وارونگی هوا در پاییز و زمستان به کل شهر تهران تسری داده خواهد شد.

و در نهایت خودروها در فاز سوم اجرای این طرح به سه دسته کاربراتوری، انژکتوری و هیبریدی تقسیم می‌شوند. برای خودروهای هیبریدی سیاست‌های تشویقی در نظر گرفته شده و برای سایر خودروها نیز تقسیم‌بندی رنگی انجام می‌شود.

مدیریت شهری عزمش را جزم کرده بود که طرح LEZ را اجرایی کند هر کدام از مدیران شهری هم در اظهار نظرهایشان درباره اجرای این طرح صحبت می کردند اما پلیس راهور زیر بار نمی رفت.

سردار سید تیمور حسینی رییس پلیس راهور تهران بزرگ که در اجرای برنامه های ترافیکی شهرداری همیشه جزو موافقان طرح بود در اظهار نظری جدی درباره اجرای طرح LEZ در پایتخت گفت: اگر همین الان به ما بگویند که همه زیرساخت های شهری و ترافیکی برای اجرای این طرح آماده است با این حال پلیس راهور تهران بزرگ ۳ ماه زمان نیاز دارد تا طرح را اجرایی کند.

 طرح سیمفا سیستم یکپارچه معاینه فنی

روزهای تابستان آغاز شدند. موضع گیری ها ادامه داشت. پیاده راه ۱۷ شهریور و تغییر مسیرهای ناگهانی منطقه شرق تهران همه معادلات را به هم ریخت و اجرای طرح LEZ که می رفت در همان تابستان با اهرم فشار مدیریت شهری عملی شود مسکوت باقی ماند. در روزهای میانی مرداد ماه بار دیگر  اجرای طرح LEZ خبرساز شد. این بار علاوه بر موافقت مدیران شهری، روسای پلیس راهور هم موافق اجرایی شدن طرح بودند.

سردار تقی مهری رییس پلیس راهور ناجا در حاشیه نشست خبری طرح تابستانی پلیس راهور از اجرای طرحی خبر داد که اسمش «سیمفا» بود. وی درباره این طرح گفت: سیمفا طرح سیستم یکپارچه معاینه فنی است که رونمایی آن در وزارت کشور انجام شده است با اجرایی شدن این طرح، دوربین های ترافیکی با تصویربرداری از پلاک خودروها  معاینه فنی خودروها را چک می کنند. سیمفا یک برنامه هماهنگ بین پلیس راه و مرکز فنی معاینه خودروهای شهرداری و وزارت کشور است که به موجب آن از تردد خودروهای فاقد برگه معاینه فنی معتبر جلوگیری می شود.

با اعلام موافقت رئیس پلیس راهور ناجا برای اجرایی شدن طرح LEZ رییس پلیس راهور پایتخت هم نظرش را تغییر داد و اعلام کرد شهریور ماه طرح LEZ را کلید می زنیم و طرح به صورت آزمایشی اجرا می شود.

اینکه چند دوربین در شهر وجود دارد و آیا همه دوربین های ترافیکی به سیمفا وصل شده اند و این همه ماشین، کامل و بدون نقص رصد می شوند همه جزو سوالاتی بود که هر بار با  آمار و ارقامی که روسای پلیس راهور می دادند اجرای طرح را وهم آلود می کرد. اما بالاخره طرح LEZ از شهریور ماه به صورت آزمایشی کلید خورد تا در مهر ماه رسما آغاز به کار کند.

در مهرماه جریمه می کنیم

مردم هنوز نمی‌دانند قرار است چه اتفاقی برایشان بیفتد و قرار است در اوج روزهای پرترافیک مهر با یک آزمایش دیگر از سوی مدیریت شهری مواجه شوند. سید تیمور حسینی رییس پلیس راهور تهران بزرگ می گوید: زیرساخت های اجرایی شدن طرح LEZ  فراهم شده است یک ماه به صورت آزمایشی خودروهایی که فاقد برگه معاینه فنی بودند و در زمره خودرهای زرد و قرمز قرار می گرفتند تذکر لسانی گرفتند و حالا در آستانه بهار علم و دانش LEZ با کمک دوربین های ترافیکی که به سیستم یکپارچه سیمفا متصل شده اند اجرا می شود.

طرح اولیه برای شروع اصلی طرح LEZ از نیمه شهریور شروع شد و به گفته پوریا محمدیان، دبیر شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور، در این مدت، در محدوده طرح زوج و فرد به وسیله دوربین‌های پلاک‌خوان برگه معاینه فنی خودروها چک شد. اما این برنامه ارشادی تا پایان شهریور  دوام داشت و از اول مهر ورق برگشت حالا دیگر خودروهای فاقد برگه معاینه فنی رسما جریمه می شوند. به این ترتیب هر خودرویی که در محدوده زوج و فرد به مساحت ٨٠ کیلومترمربع فاقد برگه معاینه فنی باشد، ٥٠ هزار تومان جریمه خواهد شد.

از آنجایی که جریمه نداشتن برگه معاینه فنی را دوربین ها انجام می دهند و از همان اول هم روال بر این بود که جریمه های دوربینی به هیچ عنوان صاف نمی شدند برای همین دو سه روز مانده به اجرای طرح، صف های طویل در مراکز معاینه فنی خودرو شکل گرفت. صف ها در روزهای پایانی شهریور آنقدر طولانی شد که سر و صدای همسایه ها و ساکنان نزدیک مراکز معاینه فنی را هم در آورد و سرهنگ حسن عابدی جانشین رئیس پلیس راهور تهران بزرگ نیز با اشاره به هجوم دارندگان خودرو برای اخذ گواهی معاینه فنی گفت: با توجه به اجرایی شدن طرح LEZ از ابتدای مهرماه، شاهد حجم گسترده مراجعه خودروها به مراکز اخذ گواهی معاینه فنی بودیم به طوریکه این مراکز ساعت ارائه خدمات خود را افزایش دادند و این مراجعات گسترده ادامه دارد.

نباید این نکته را فراموش کنیم که همه طرح های مدیریت شهری و پلیس راهور برای آسایش و آرامش مردم انجام می شود اما شفاف سازی در اجرای طرح و جلوگیری از موازی کاری های احتمالی را هم باید مد نظر قرار داد. حالا LEZ اجرا می شود. دوربین های مدیریت شهری برگه های معاینه فنی را چک می کنند و برای خودروهای فاقد برگه معاینه فنی جریمه های ۵۰ هزار تومانی صادر می کنند. طرح ترافیک به قوت خود باقی است و طرح زوج و فرد هم اجرا می شود. حالا شمارش معکوس برای مشاهده اثرات اجرای این طرحی که با این همه حواشی به اجرا درآمد، شروع شده است.مهر