» عمومی
شفا آنلاین>اجتماعی>پسرک با شتاب بساطش را جمع می‌کند. پیاده‌رو به ناگاه خالی می‌شود. از پایین میدان خبر رسیده است که دارند بساط دستفروشان را جمع می‌کنند.
به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید برخی
از مغازه‌دارها بقچه دستفروشان را در مغازه‌هایشان پنهان می‌کنند. برخی هم
می‌روند داخل کوچه‌های اطراف. همه کمک می‌کنند تا در این میدان، دستفروشان
پیروز باشند. از رهگذران تا برخی از مغازه‌داران. برخی هم ساکت
ایستاده‌اند کنار در و به این معرکه نگاه می‌کنند. تکلیفمان هنوز با این
بساط گستران مشخص نیست. کاسبی‌ها را خراب کرده‌اند یا نه؟هنوز نمی‌دانیم از دست این بساط‌های کوچک که سهممان را از پیاده‌روها کاهش داده‌اند ناراحتیم یا نه؟ می‌خواهیم از دست فریادهای بی‌امان دستفروشان مترو خلاص شویم یا اگر یک روز صدایشان را نشویم نگرانشان می‌شویم. دلمان به حال دستفروشی که گرفتار مامورین ساماندهی شده می‌سوزد و گاهی هم بدن‌های پاره‌پاره شهربان‌ها را می‌بینم و فکر می‌کنیم تنها تهدیدکنندگان امنیت شهر، دستفروشان هستند و باندهایی که آن‌ها را هدایت می‌کنند. گاهی از دستمزدهای میلیونی‌شان می‌گوییم و گاهی از زندگی می‌نویسیم که یک زن و ۲ کودک در یک‌خانه به وسعت یک اتاق چشمانشان منتظر فروش سفره‌های پدر است تا نان روزانه سفره‌خانه درآید، اما دلیل اصلی رشد دستفروشی در این سال‌ها چیست؟
بیکاری، عامل نخست ترویج دستفروشی
علی‌اکبر تاج مزینانی، کارشناس گروه تعاون دانشگاه علامه طباطبایی در پژوهشی که اخیراً در خصوص دستفروشی در شهر انجام داده است ۴ دلیل اصلی رشد دستفروشی را بیکاری گسترده، رکود اقتصادی و از بین رفتن مشاغل در بخش رسمی، ناتوانی نظام سیاست‌گذاری اجتماعی در پوشش مخاطرات اجتماعی (بیکاری، ازکارافتادگی، سالمندی، فقر و ...) به‌ویژه از طریق مساعدت‌ها و بیمه‌های اجتماعی، توزیع ناعادلانه امکانات و فرصت‌ها و توسعه ناهماهنگ و نامتوازن در سطح کشور و نابرابری حاد اجتماعی به‌عنوان یکی از ویژگی‌های نظام شهری در ایران عنوان می‌کند.
به اعتقاد وی پدیده دستفروشی هرچند در بخش غیررسمی اقتصاد شهری اتفاق می‌افتد، اما بیشتر شکل مسئله اجتماعی دارد تا اینکه به‌عنوان یک فعالیت غیرقانونی دیده شود، این نوع از اقتصاد حدود ۱۲ درصد از درآمد خالص ملی در کشورهای توسعه‌یافته صنعتی و بیشتر از این میزان در کشورهای درحال‌توسعه حتی تا 50درصد را به خود اختصاص می‌دهد.
این پژوهشگر اجتماعی دراین‌باره به سپید می‌گوید: «هرچند بخشی از فعالیت‌هایی که در این بخش انجام می‌شود ممکن است غیرقانونی باشد، اما مقدار قابل‌توجهی هم به شکل قانونی انجام می‌گیرند هرچند «خارج از حساب» قرار دارند.»
زندگی در محدوده خاکستری
بر اساس نتایج این پژوهش که به وضعیت اقتصاد کلان کشور در رشد دستفروشی نیز پرداخته، مشخص‌شده است که امروز با پدیده‌ای مواجهیم که به‌نوعی محصول نابسامانی‌های اقتصادی است و نهادهای اجرایی امکان برخورد سخت‌گیرانه با پدیده را ندارند. چون ذات این پدیده به‌نوعی نقشی کارکردگرایانه برای دولت‌ها دارد. درواقع ازآنجاکه گسترش چنین پدیده‌هایی محصول سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی دولت‌هاست به‌مثابه سازوکارهایی برای به تعویق انداختن بحران‌های جدی‌تر عمل می‌کنند.
واکنش به نامه ۱۰ اقتصاددان برای رسمی شدن شغل دستفروشی
رسمی شدن شغل دستفروشی در تهران هم به‌عنوان یک مطالبه اجتماعی در حال پیگیری است. به‌تازگی ۱۰ اقتصاددان در نامه‌ای به مدیران شهری درخواست کرده‌اند دستفروشی را به رسمیت بشناسند. محمدمهدی تندگویان عضو شورای شهر تهران در خصوص جزئیات این درخواست به سپید می‌گوید: «معتقدم در تهران دستفروشی بیانگر وجود انسان‌های شریف در پی کسب و روزی حلال برای حفظ یک زندگی و خانواده است. یقیناً در ماهیت پاک بودن این انسان‌ها کسی تردید ندارد، اما آنچه محل این منازعه و بحث است تقابل این گروه (دستفروشان) با کسبه دارای مجوز کسب رسمی است که یقیناً آنان نیز در جهت روزی حلال در این بازار بد و بی‌رمق اقتصادی تمام همت خود را برای امرارمعاش خانواده و رونق اقتصاد کشور انجام می‌دهند و در آخر با پرداخت عوارض قانونی، مالیات و سایر سرانه‌ها به اقتصاد پایدار شهری کمک می‌کنند.»
وی می‌افزاید: «اما آنچه باعث سختی در تصمیم گرفتن می‌شود، این است که ما به‌عنوان مرجع قانون‌گذاری شهری باید به‌گونه‌ای رفتار کنیم که در حق هیچ‌کدام از این دو گروه اجتماعی ظلم نشود. ما اگر به ترویج دستفروشی دامن بزنیم یقیناً بخشی از قشر زحمت‌کش و کسبه معتبر را دچار مشکل خواهیم کرد.» به گفته وی، باید توجه شود که این به‌هم‌ریختگی اقتصادی درنهایت گریبان‌گیر همین قشر دست‌فروش هم خواهد شد. پس بجاست با نگرشی جامع و بهره‌گیری از الگوهای مشابه جهانی به ساماندهی موضوع بپردازیم. از سوی دیگر دولت باید در پی ساماندهی موضوع اشتغال در جامعه، برقراری حقوق بیکاری و رسیدگی به اقشار آسیب‌پذیر تا زمان تامین حداقل معاش باشد.
به گفته تندگویان درحال حاضر برخورد با دستفروشان نه‌تنها درد اقتصاد را برطرف نمی‌کند، بلکه هرازگاهی التهابی در جامعه ایجاد خواهد کرد که بیشتر از هر چیزی بار احساسی آن جلوی یک عملکرد منطقی و جامع را می‌گیرد. امروز سهم ما و رسانه‌ها، برطرف کردن این التهاب احساسی و تدوین راه‌حلی جامع و کارآمد برای این ناهنجاری و ساماندهی اقتصاد شهری است.
دستفروشان موافق ساماندهی
گروهی از کارشناسان که موافق جمع‌آوری دستفروشان از سطح شهر هستند معتقدند دستفروشان به دلیل درآمد بالا از دستفروشی، فرار از نظارت‌های قانونی و غیره تمایلی به ساماندهی ندارند و طرح‌های ساماندهی دستفروشان با بی‌رغبتی دستفروشان روبرو بوده است. اما بر اساس نتیجه پژوهشی در این رابطه ۹۴ درصد دستفروشان تهران نسبت به ساماندهی نظر مساعدی دارند.
مراد ثقفی، پژوهشگر اقتصادی و اجتماعی در خصوص نتایج این پژوهش با عنوان «دستفروشان بساط گستر در شهر تهران؛ پژوهش و راهکار» که به سفارش وزارت رفاه صورت گرفته است اعلام کرده است که ۹۴ درصد دستفروشان تهران نظر مساعدی در مورد ساماندهی دارند.
ثقفی ساماندهی دستفروشان را مستلزم حضور همه ذی‌نفعان در تدوین طرح اجرایی می‌داند و تاکید می‌کند که نتایج مطالعات تطبیقی بین‌المللی حاکی از آن است که ما در کل کشور نیازمند تغییر نگاه به شغل دستفروشی و به شخص دست‌فروش هستیم. به‌طوری‌که در بسیاری از شهرهای مهم جهان مانند نیویورک و پاریس دستفروشان پذیرفته‌شده‌اند و درعین‌حال نهادهای مسئول وظیفه ساماندهی آن‌ها را بر عهده‌دارند.
وی می‌افزاید: «بر این اساس در پاریس کوچک که دو میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد ۹۷ بازار روز در هفته تشکیل می‌شود و تحقیقات مرکز ملی آمار فرانسه نشان می‌دهد که ۶۰۰ هزار بنگاه اقتصادی خرده‌فروشی در سال تشکیل می‌شود و در نیویورک تنها دو هزار و ۸۰۰ مجوز دستفروشی مواد غذایی در سال صادر می‌شود که مجوزهای ۴ گروه دیگر شامل کالاهای عمومی، کالاهای فرهنگی مانند کتاب، کالاهای فصلی مثل چتر و کالاهای الکترونیک به آن اضافه می‌شود.»
به رسمیت شناختن دستفروشی در شهرهای بزرگ
دستفروشی تنها مسئله شهر تهران نیست در بسیاری از شهرهای دنیا این موضوع رواج دارد. در لس‌آنجلس آمریکا سال‌ها دستفروشی غیرقانونی تلقی می‌شد، ولی بالاخره معلوم شد که این رویکرد ناکارآمد است و به‌جای جلوگیری از دستفروشی بهتر است، راهکاری دیگر اندیشید. در شهرهای بزرگ دستفروشان می‌توانند بخشی از فرهنگ یک شهر باشند و به آن تنوع ببخشند. برخی سازمان‌های مردم‌نهاد در لس‌آنجلس کارزاری را آغاز کرده‌اند، تا دستفروشان را از حالت زیرزمینی و غیرقانونی دربیاورند. درنهایت سال گذشته این پیگیری‌ها نتیجه داد و در اولین قدم شهردار لس‌آنجلس دستور انجام مطالعاتی را داد تا نحوه قانونی‌کردن دستفروشی در پیاده‌روها بررسی شود.
یکی از اولین نتایج بررسی‌ها این بود که در بسیاری از موارد دستفروشان از ایده قانونمند کردن فعالیت‌هایشان و دریافت مجوز استقبال کردند، ولی به‌دلیل فقدان راهکاری قانونی و مشخص در مورد دستفروشی تنها برخوردی که ماموران با دستفروشان داشتند، جریمه و ضبط وسایل آن‌ها بوده است. از همین رو به‌تازگی تصمیم گیران شهری نیز در حال تهیه پژوهشی گسترده با موضوع دستفروشی هستند. پژوهشی که در گام نخست دستفروشان شناسایی و بانک اطلاعاتی از آن‌ها تهیه شود و در گام بعدی راهکاری برای ساماندهی آن‌ها پیش‌بینی شود.
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار