پورتون داون و بررسـی تهدیدات سلامـت جهـان

به گزارش شفا آنلاین،مایکل ماسلی از تجربه سفر خود به پورتون داون می‌گوید؛ پورتون داون که به آن لابراتوار علوم و فناوری دفاعی (DSTL) نیز گفته می‌شود مرکزی است که بسیاری از تحقیقات فوق‌محرمانه نظامی بریتانیا در آن صورت می‌گیرد. در این مرکز با بودجه سالیانه پانصد میلیون پوند قریب به سه هزار دانشمند مشغول به کار هستند. این مرکز جنجالی‌ترین، ناشناخته‌ترین و به گفته برخی مخوف‌ترین موسسه علمی در بریتانیا محسوب می‌شود. هرچند بسیاری از مردم اسم پورتون داون را شنیده‌اند اما تنها تعداد اندکی از آن‌چه که در داخل این مرکز اسرارآمیز می‌گذرد باخبر هستند.

جنگ جهانی اول و جنایات آلمان‌ها
        پورتون داون۱۰۰ سال پیش در زمینی به مساحت بیش از ۲۸۰۰ هکتار در حومه شهرستان ویلتشایر در پاسخ به حملات شیمیایی آلمان‌ها در جنگ جهانی اول تاسیس شد. اولین سری از حملات شیمیایی آلمان‌ها علیه نیروهای بریتانیایی استفاده از گاز کلر بود. هزاران سرباز بدون اطلاع از خطری که تهدیدشان می‌کرد سال‌ها از سوختگی‌های شدید شیمیایی رنج بردند یا جان خود را از دست دادند. اندکی بعد آلمان‌ها گاز خردل و فوسژن را نیز به گاز کلر اضافه کردند. لورد کیچنر، وزیر جنگ وقت بریتانیا خواستار پاسخ فوری به اقدامات آلمان‌ها شد و به موجب آن پایگاه نظامی پورتون داون تشکیل گردید. دانشمندان این مرکز اقدام به ساخت ماسک‌های ضد گاز کردند و با شبیه سازی حملات شیمیایی آلمان‌ها روش‌های مختلفی را برای مقابله با آن آزمودند. آن حملات شیمیایی منجر به کشته و مجروح شدن صدها هزار سرباز و غیرنظامی در بریتانیا شد. به همین دلیل جنگ جهانی اول را «جنگ شیمیدان‌ها» می‌نامند.

پروتکل ژنو
       ترس و رعبی که عواقب وحشتناک حملات شیمیایی جنگ جهانی اول در دنیا به وجود آورد قدرت‌های جهانی را به فکر انداخت تا پروتکل ژنو را در سال ۱۹۲۵ میلادی امضا کنند. به موجب این پروتکل استفاده از سلاح‌های شیمیایی ممنوع گردید اما توسعه آن در کمال ناباوری همچنان مجاز باقی ماند. در دهه ۱۹۵۰ میلادی و دوران جنگ سرد، دانشمندان پورتون داون موفق به تولید دو ماده شیمیایی جدید شدند. ماده اول گاز CS یا همان گاز اشک آور بود که کماکان علیه بشریت استفاده می‌شود. این گاز کشنده نیست و برای کنترل و پراکنده کردن معترضان در بعضی از کشورها از آن استفاده می‌شود اما در بریتانیا تنها سربازان بریتانیایی که در آموزش‌های نظامی شرکت دارند در معرض این گاز قرار می‌گیرند. گاز اشک‌آور چندان خطرناک نیست؛ اما ماده شیمیایی دیگری که در دهه ۱۹۵۰ میلادی در پورتون داون تولید شد بی شک گاز بسیار خطرناکی است. این ماده شیمیایی یک نوع گاز اعصاب به نام عامل سمی ایکس یا وی ایکس بود. حتی کوچکترین تماس با این گازها دقیقا مانند دیگر گازهای اعصاب مثل گاز سارین که اولین بار توسط ارتش آلمان در دهه ۱۹۳۰ میلادی تولید شد، بلافاصله منجر به تشنج، فلج یا حتی مرگ می‌شود.

حلبچه، مارس ۱۹۸۸ میلادی
       در ماه مارس سال ۱۹۸۸ میلادی دست کم پنج هزار کرد اعم از مرد، زن و کودک در حلبچه بعد از حمله شیمیایی نیروهای صدام حسین با گازهای ساردین و خردل جان خود را از دست دادند. دانشمندان پورتون داون شواهدی به دست آورده‌اند که نشان می‌دهد گاز سارین در سال‌های اخیر در جنگ‌های داخلی سوریه علیه غیرنظامیان به کار گرفته شده است. هدف پورتون داون از این گونه آزمایش‌هاتنها استفاده دفاعی و تولید روش‌های بهتر برای حفاظت از سربازان و شهروندان بریتانیایی در برابر حملات شیمیایی است. برخی از فعالیت‌هایی که در این مرکز انجام می‌گیرد شبیه فیلم‌های علمی-تخیلی است!

پروژه‌های جدید پورتون داون
       مرکز پورتون داون با همکاری دانشگاه بیرمنگام روی پروژه ساخت دستگاهی کار می‌کنند که می‌تواند کوچکترین نوسانات در جاذبه زمین را شناسایی کند. آنها امیدوارند تا به کمک این دستگاه بتوانند در آینده نه چندان دور آن‌سوی دیوارها و حتی اعماق زمین را به راحتی مشاهده کنند. یکی دیگر از پروژه‌های این مرکز که انتظار می‌رود تاثیر شگرفی بر پیشرفت نظامی داشته باشد، استفاده از بیولوژی ترکیبی در ساخت پوشش‌های زرهی سبک‌تر و انعطاف‌پذیرتر است که ضدگلوله نیز باشند. ایده استفاده از بیولوژی ترکیبی در ساخت این نوع جلیقه ضدگلوله برگرفته از مطالعات زیست‌شناسی روی چگونگی ساخت پوسته محافظ بدن در حیوانات است که دانشمندان را قادر خواهد ساخت تا بتوانند جلیقه‌های سرامیکی تولید کنند. یکی از هراس‌انگیزترین جنبه‌های این پژوهش که من شاهد آن بودم تحقیقات بر تهدیدات احتمالی بیولوژیکی بود. یکی از این تهدیدات برای مثال حمله گروه های تروریستی با استفاده از بمب‎‌های کثیف که حامل ویروس‌های مرگبار مانند ابولا با میزان کشندگی نزدیک به ۹۰ درصد بود. من شاهد آزمایشی در یک لابراتوار رده چهار (بالاترین میزان امنیت) بودم که نشان می‌داد ابولا می‌تواند به طور بالقوه به عنوان یک سلاح کشتار جمعی مورد استفاده قرار گیرد. هرچند در حال حاضر محدودیت‌ها و موانع عملی و تکنولوژیکی مهمی در برابر استفاده از آن وجود دارد. نگاه به آینده و تلاش‌های موفقیت‌آمیز دانشمندان پورتون داون در مقابله با تهدیدات جدید در طول یک قرن سال گذشته چیزی است که من را واقعا به وجد آورد.

یک قرن در پورتون داون:
1916: تاسیس پورتون داون در زمینی به مساحت ۱۲۰۰ هکتار
1920: آغاز تحقیقات در زمینه حفاظت بدن انسان در برابر گاز خردل
1930: آزمایش‌های ارزیابی آسیب پذیری مترو لندن در برابر حملات شیمیایی و بیولوژیکی
1940: گسترش سایت نظامی و آغاز تحقیقات جنگ بیولوژیکی
1946: تحقیقات بر گازهای شیمیایی و اعصاب با کمک پرسنل داوطلب ارتش بریتانیا
1997: توقف آزمایش‌های انسانی گاز اعصاب
1989: کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی؛ اجبار تمام کشورهای عضو این کنوانسیون به عدم تولید و استفاده از سلاح‌های شیمیایی
1999: آغاز تحقیقات چهار ساله پلیس ویلتشایر درباره آزمایش‌های انسانی در پورتون داون در ۵۰ سال گذشته
2008: اعطای سه میلیون پوند غرامت از طرف وزارت دفاع بریتانیا به ۳۶۰ نفر از سربازان پیشین پورتون داون که بدون در نظر گرفتن هیچ‌گونه مسئولیتی در معرض خطرات آزمایش‌های انسانی قرار گرفتند.
2013: ‌ لابراتوار علوم و فناوری دفاعی بریتانیا (DSTL) نمونه‌هایی از گاز سارین به دست آمده از جنگ سوریه را آزمایش کرد.
منبع: BBC