رسم رفتن به دامن طبیعت در سیزدهمین روز از بهار رسمی کهن است. کسی تاریخ درست شکل گیری آن را نمی داند ولی برخی مردم شناسان می گویند این آیین ریشه در احترامی دارد که ایرانیان از دیرباز برای طبیعت قائل بوده اند. طبیعتی که هم در قرآن وصف زیبایی آن فراوان آمده و آن را نشانه ای برای اندیشیدن به خداوند قرار داده است و هم از آنجا که برای تامین غذا بقای انسان ها بدان وابسته بوده برایش احترامی دو چندان قائل بوده اند. زایندگی آن هم به قدری بوده که انسان ها طبیعت را – و زمین را- همپای مادر در جایگاهی رفیع قرار دهند.
اینک اما انگار برخی از سنت دیرینه خود گسسته اند و طبیعت برایشان بیش از ابزاری برای تفریح جایگاهی ندارد. هم انبوهی از زباله را روانه طبیعت می کنند و هم تغییراتی در آن پدید می آورند که به باور بسیاری از دوستداران و کارشناسان طبیعت در نهایت می تواند زیستگاه های انسانی را هم با خطر روبرو کند. همین است که شاید باید در روز 13 دعا کرد که باران ببارد بلکه کمتر پای انسان ها به طبیعت باز شود.
سبزه های خطرناک
انگار هویت ایرانی در سفره هفت سین در حال رنگ باختن است. ماهی های قرمز از فرهنگ چینی و تخم مرغ های رنگی از عید پاک مسیحی وارد آن شده اند. البته وام گیری ایرانیان از فرهنگ بیگانه و ترکیب آن با فرهنگ ایرانی پیشینه ای دیرینه دارد؛ اما ایرانیان عادت داشتند آنچه که با فرهنگشان بیشتر در تطبیق است همان را وارد زندگی روزمره کنند. ماهی گلی اما معلوم نیست که از چه زمانی وارد این فرهنگ شده است. سبزه های نوروزی هم که در شرایط کنونی به خاطر مصرف بیش از اندازه آب در تضاد با موقعیت کنونی قرار می گیرند. حال که نوروز سپری شده و بسیاری از مردم هم گندم سبز کرده اند و هم ماهی گلی خریده اند، کارشناسان محیط زیست از انان می خواهند که دست کم این دو را در طبیعت رها نکنند.
سیاوش محمدی بیگ دلی، معاون طبیعی اداره کل محیط زیست فارس می گوید: رها کردن سبزه ها در فضای سبز اکوسیستم را تغییر می دهد. او ادامه می دهد: «رها شدن سبزه ها در طبیعت نه تنها به محیط زیست آسیب می رساند بلکه اکوسیستم را تغییر می دهد به همین خاطر بهتر است آنها را به مرکزهایی که شهرداری تعبیه کرده تحویل دهند تا تبدیل به کود شود». به باور بسیاری از کارشناسان تخریب اکوسیستم در نهایت به زیستگاه های انسانی آسیب می رساند. ضمن اینکه تصویر طبیعت را هم خراب می کند.ماهی گلی یک گونه مهاجم است
ماهی گلی منشا چینی دارد و به باور معاون طبیعی اداره کل محیط زیست فارس، ورود آن به اکوسیستم و رودخانه ها باعث از میان رفتن گونه های بومی می شود. محمدی بیگدلی می گوید: «ماهی های گلی در طبیعت ماندگاری بالایی دارند و به سرعت به عنوان گونه مهاجم عمل کرده و می توانند اکوسیستم را بر هم بزنند. این گونه ها، گونه های بومی را از میان می برند و بهترین کار این است که اصلا آنها را در سفره هفت سین قرار ندهیم.» او ادامه می دهد: «در عین حال هر کسی که آنها را خریداری کرده بهتر است این ماهی ها را به مرکزهای خاص آن تحویل دهد و در هر صورت آنها را در طبیعت رها نکند.»
یک تقاضای عاجزانه
شاید آنچه بیش از رهاکردن ماهی گلی و سبزه به طبیعت آسیب می رساند رها کردن زباله در طبیعت باشد. جالب است بدانید که از زمان تولید پلاستیک در 2 قرن گذشته تاکنون هنوز هیچ پلاستیکی تجریه نشده است. شیشه هم وضع کمابیش مشابهی دارد. اما نه تنها نباید پلاستیک را در طبیعت رها کرد بلکه مواد خوراکی تجدید پذیر را هم نباید به طبیعت ریخت چرا که طبیعت نمی تواند به سرعت انها را تجزیه کند. در این صورت تنها تصویری زشت و تخریب شده از طبیعت می ماند.
معاون طبیعی حفاظت محیط زیست فارس می گوید: «عاجزانه از مردم می خواهیم از روشن کردن آتش، شکستن چوب و شاخه درختان و ریخت زباله خودداری کنند. مردم می توانند برای پخت و پز و روشن کردن آتش از محل های مشخص شده استفاده کنند. » او ادامه می دهد: «برخی از خود در طبیعت زباله به یادگار می گذارند و این نشانه خوبی نیست. باید زباله ای که تولید می کنیم را از طبیعت برگردانیم و تحویل مرکزهای خاص دهیم. طبیعت مادر ماست و باید آن را حفظ کنیم.»
فصل زادآوری جانواران است
روز 13 به در همزمان است با شروع فصل زادآوری پرندگان و پستانداران. معاون طبیعی محیط زیست فارس از مردم می خواهد به هیچ روی وارد مناطق حفاظت شده زیست محیطی و پارک های ملی نشوند. محمد بیگدلی ادامه می دهد: «به فصل زادآوری پستانداران و جوجه آوری پرندگان رسیده ایم. به همین خاطر از مردم می خواهیم به مناطق زیست محیطی به هیچ روی وارد نشوند. همچنین بهتر است شهروندان از رفتن به حریم رودخانه ها و محل های شکننده طبیعی خودداری کنند». 13 به در به نوعی آخرین دید و بازدید نوروزی است. مردم در این روز به دیدار مادر زمین می روند؛ آیا نباید به عنوان یک مهمان به گونه ای رفتار کنیم که نزد میزبان خاطره ای خوش باقی بماند؟
