نوروز بر دامنه‌های زاگرس

نیایشگاه ناهید
در کنگاور یکی از شگفت‌ترین بناهای به جا مانده از دوران ساسانی (و احتمالاً با قدمت اشکانی) پذیرای شماست. نیایشگاه آناهیتا با ۴/۶هکتار وسعت، بر پشته صخره‌ای و مشرف به دشت گنگاور ساخته شده‌است. این بنا دارای ۲۲۰ متر درازا و ۲۱۰ متر پهنا و کلفتی دیوار محیطی آن به ۱۸/۵ متر می‌رسد. فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستون‌های سنگی سفید رنگ بر پا بوده که بلندای هر ستون ۲/۵ متر است. ورودی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبهه جنوبی تعبیه شده و در جبهه شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته‌است. گنبد طلایی امامزاده‌ای در شمال غربی این محوطه تاریخی نیز از میان ستون‌ها به چشم می‌خورد.
بیستون: مروری بر تاریخ ایران زمین
مسیر را که ادامه می‌دهید ۳۰ کیلومتر مانده به کرمانشاه اگر خوب و خلاقانه به کوهی که پیش رویتان است نگاه کنید خواهید دید که پیش رویتان زنی (که به خیال فرهاد، شیرین بوده باشد) به پشت دراز کشیده و زانوانش را خم کرده است. زلف‌هایش پشت سرش ریخته و دست‌ها ستون بدن شده‌اند. بیشتر دقت کنید. اجزای صورت شیرین را نیز خواهید دید. بیستون را می‌توان یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی ایران زمین دانست چرا که از دوران گردآورنده و شکارچی تا هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و حتی از دوران صفوی آثاری را در خود جای داده است. غیر از کتیبه بسیار معروف داریوش بزرگ در بیستون تعداد زیادی آثار دیگر از دوره‌های متعدد پیش از تاریخ تا دوره اسلامی در بیستون هست. اگر محوطه تاریخی بیستون را تا انتها به جلو بروید با منظره مهیبی رو به رو خواهید شد. صفحه‌ای به طول ۲۰۰ متر و ارتفاع نزدیک به ۵۰ متر تخت و یک دست در کوه تراشیده شده است. این صفحه را فرهادتراش نامیده‌اند. درباره آن گمانه‌زنی‌های بسیار بوده است. احتمالاً قرار بوده روی آن کتیبه بسیار بزرگی نقش شود که به دلیلی نامعلوم نیمه کاره مانده است.
ساعتی بعد به کرمانشاه می‌رسید. پارک جنگلی طاق بستان که در شمال شرقی شهر کرمانشاه قرار دارد شامل کوهستان‌ها، چشمه‌ها، فضای سبز، دریاچه‌های مصنوعی، مجموعه نقش برجسته‌های ساسانی و شکارگاه خسرو پرویز می‌شود که به دلیل آب و هوای معتدل مورد توجه پادشاهان ساسانی قرار گرفته‌است و از آن به عنوان شکارگاه سلطنتی استفاده کرده‌اند. یک انتخاب به یادماندنی برای ناهار در کرمانشاه دنده کباب است. در‌واقع باید گفت کرمانشاه را بدون خوردن دنده کباب ترک نکنید.
کوه و جنگل و آبشاری که هیچ جا ندیده‌اید
مقصد بعدی سفر ریجاب است. از کرمانشاه به سمت سرپل ذهاب بروید. ۱۵ کیلومتر مانده به سرپل ذهاب دست راستتان جاده بسیار شیبداری از مسیر اصلی جدا می‌شود که ابتدای آن تابلو مجتمع گردشگری ریجاب خودنمایی می‌کند. جاده با جنگل‌های بلوط و باغ‌های بسیار سرسبز و زیبای گردو و زردآلو احاطه شده است. جاده را تا انتها دنبال کنید تا به جایی برسید که دو دیواره بلند کوهستانی دو طرف آن را گرفته است و رو به رویتان دروازه‌ای بزرگ از جنس کوه. ۲ دقیقه‌ای که مسیر را ادامه دهید به شیب تندی می‌رسید که باید همه سرنشینان خودرو را پیاده کنید و بدون تغییر گاز و دنده، یکسره مسیر را تا بالا بروید. محوطه‌ای که می‌بینید بابایادگار نام دارد که از زیارتگاه‌های مهم دراویش ایران است و طبیعتی که پشت این زیارتگاه است از زیباترین مناطق ایران به حساب می‌آید. شیب‌های تند کوه و دیواره‌های زیبا. درختان سرسبز و راه پرپیچ و هم عجیبی که در میانشان هست. و فضایی معنوی که از نظافت و مهر خاصی سرشار است. بسیار توجه کنید که درختان منطقه بسیار بسیار برای اهالی مقدسند و اهمیت دارند. از شکستن ساقه یا حتی کندن برگی از درختان بشدت پرهیز کنید. پیاده رو سنگفرش شده‌ای که پشت زیارتگاه هست به جنگلی می‌رسد که سنجاب‌ها در میان شاخه‌هایش بالا و پایین می‌دوند و چشمه زیبایی که برای اهالی مقدس است در آن جریان دارد. زمانی که از پیاده راه سنگفرش به سمت زیارتگاه بازمی شد از میان درختان قله‌ای رو به رویتان هست که خرابه‌های قلعه‌ای ساسانی از همین فاصله روی آن پیداست.
از بابایادگار که به سمت جاده اصلی سرپل ذهاب بر می‌گردید ۱۰ دقیقه‌ای که برانید به روستای ژالگه می‌رسید. جاده آسفالته روستا را تا انتها بروید و پیاده راه سنگفرشی که به آلاچیق‌هایی کوچک می‌رسد را دنبال کنید. دست چپتان دره عظیمی هست که اگر تا لبه دره بروید و رو به رو را نگاه کنید تیغه بسیار بلندی به ارتفاع 200 متر می‌بینید و آبشاری با ارتفاع ۱۲۰ تا ۱۸۰ متر در چشم‌اندازی باورنکردنی از آن پایین می‌ریزد.
زندگی در قلب کوهستان
در ادامه سفر از جاده ثلاث باباجانی به جوانرود و پاوه می‌رویم. در میانه راه تماشای غار قوری قلعه که گفته می‌شود بزرگ‌ترین غار آبی خاورمیانه با پیشینه 65 میلیون سال است را از دست نمی‌دهیم. در ورودی غار فضای گردشگری مناسبی با امکاناتی مثل پارکینگ، رستوران، سرویس بهداشتی و … نیز فراهم شده و همه افراد از سنین مختلف و بدون نیاز به توانایی خاصی با خرید بلیت می‌توانند از آن بازدید کنند.
مقصد بعدی سفر پاوه است که برایتان تصویری از ماسوله اما بسیار بزرگ‌تر را ترسیم خواهد کرد. در پاوه جاده نودشه را دنبال کنید تا به یکی از مقاصد اصلی سفرمان برویم: روستای هجیج پس از طی مسیری هیجان انگیز از میان کوه‌های تند و تیغه‌ای و تونل‌هایی که برای دسترسی به سد داریان ساخته‌اند ناگهان در سینه‌کش کوه با منظره بی‌مانندی رو به رو می‌شوید: سرسبزی بی‌مانند درختان انار و گردو و روستایی که بام روی بام ساخته شده و تمام پنجره‌هایش آبی رنگ شده‌اند. هجیج یکی از روستاهای پلکانی است با کوه‌های سنگی، مناظرسرسبز، چشمه‌های خروشان و مسیر پرپیچ و خم. چندین دیدنی‌ تاریخی هم در هجیج هست که با جست‌و‌جوی ساده‌ای می‌توانید آنها را بیابید. از روستاییان نشانی چشمه بل را بگیرید تا به ادامه سفر برویم. تصوری از این چشمه دارید؟ اغلب به هر فضایی به قطر 40-30 سانتیمتری که در آن آبی از دل زمین بجوشد و قل قل کند می‌گوییم چشمه... نه؟
آبشاری در دل کوه
جاده هجیج را که ادامه بدهید پس از طی 10 دقیقه مسیر به جایی می‌رسید که غاری با دهانه‌ای حدود شش متری دست چپتان است و از این دهانه آبی با فشار بسیار بسیار زیاد بیرون می‌زند: اینجا چشمه بل نام دارد! پله‌هایی هم در کناره دیواره قرار داده شده تا از آن بالا بروید و از نزدیک چشمه را ببینید.  لوله‌ای هم آب را از ارتفاعی سه متری پایین می‌ریزدکه می‌توانید زیر آن سر و گردنی خنک کنید. به فاصله چندمتری از چشمه بل در دل کوه سوراخی حفر شده و در انتهای آن پله‌هایی هست که بالارفتن از آن اندکی دشواری دارد اما در عوض غاری در قلب کوه را خواهید دید که سکوتی شگفت بر آن حکم می‌راند و حوضی بسیار آرام از آبی فیروزه‌ای رنگ در آن جاخوش کرده است. همین آب است که چند قدم آن سوتر آن‌گونه خروشان از دل کوه بیرون می‌ریزد. اما برای دیدن این همه فرصت چندانی ندارید. چرا که سد داریان که در منطقه هجیج در حال ساخت است این چشمه را 70 متر به زیر آب خواهد برد. اگر جاده هجیج را به سمت شمال ادامه دهید از کنار روستاهایی دیدنی خواهید گذشت. روستای بلبر که در میانه‌های مسیر است یکی از بهترین کباب‌های چنجه ایران را دارد. از پیرزنی که رو به روی کبابی‌ها نان می‌پزد بخواهید که برایتان کلانه درست کند. نانی که در آن سبزی و پیازچه هست و در روغن سرخ می‌شود. بعد از روستای بلبر جاده دوباره آسفالت می‌شود و به روستای اورامان تخت و معماری مشهور و مراسم پیرشالیار و دیدنی‌های دیگرش می‌رسد. همین جاده را دنبال کنید تا به مریوان و دریاچه زیبای زریوار برسید.
دریاچه‌ای از یخ و نی
به محض اینکه وارد مریوان می‌شوید تابلوهای نشانگر راه دریاچه بر سر هر تقاطع و میدانی خودنمایی می‌کنند. دریاچه تنها دو کیلومتر با خود شهر فاصله دارد و در مسیر آن چندین هتل و هتل آپارتمان هست. پارکینگ و سرویس بهداشتی و فضای مناسب برای برپا کردن چادر نیز در محوطه تفریحی کنار دریاچه فراهم است. این محوطه رستوران‌هایی با خوراکی‌های متنوع دارد که اختصاصی‌ترینش قزل آلاهای بزرگی است که مشابهش را جای دیگری پیدا نمی‌کنید و اغلب هم بسیار خوشمزه طبخ می‌شود. تماشای انواع پرندگان متنوع و زیبا در کنار مناظر سرسبز و زیبایی که نیزارهای اطراف دریاچه در طلوع و غروب آفتاب رقم می‌زنند این دریاچه را به یکی از دیدنی‌های بایسته ایران زمین بدل می‌کند.
اگر قرار باشد در نوروز فقط و فقط یک مقصد گردشگری را دید و هر سال هم تنها همان یک مقصد را بازدید کرد، شاید بتوان گفت انتخاب هر منطقه‌ای جز مناطق بختیاری نشین خوزستان در مرز استان چهارمحال و بختیاری اشتباه باشد! سفرمان را از بروجن در چهارمحال و بختیاری شروع می‌کنیم. از آنجا به سمت ناغان می‌رویم. در میانه راه از تالاب بسیار زیبای چغاخور بازدید می‌کنیم که سطح آبی وسیعی روی زمین گسترده است، روی آن پرنده‌ها به چشم می‌آیند و زمینه آن را کوه کلار با سپیدی برف گرفته است. از ناغان اندکی در جاده ایذه پیش می‌رویم تا به جایی برسیم به نام دوپلان. در دوپلان دو رودخانه کوهرنگ و سبزکوه به هم می‌رسد و رودخانه کارون تشکیل می‌شود یک پل کوچک قدیمی و شگفت‌انگیز معلق هم هست که تماشا کردنش می‌تواند ساعت‌ها سرگرمتان کند. زیر پایتان دره عمیقی است که دیواره‌های تیغه‌ای دو طرفش را گرفته‌اند و کف دره رودخانه خروشان کوهرنگ جریان دارد. دورتادورتان را طبیعت بی‌اندازه سبزی گرفته است و بر دیواره‌های دو سوی پل رد جاده هخامنشی دزپارت بخوبی پیداست. از دوپلان به ناغان بر می‌گردیم و از آنجا راهی جاده بازفت به اندیکا می‌شویم. در طول مسیر رودخانه بازفت کنارتان جاری است که با رنگ فیروزه‌ای آبش بارها و بارها متعجب‌تان می‌کند. کنار رودخانه‌ روستاهای بسیار زیبای کوچکی با خانه‌های کاهگلی و سقف‌های تیرچوبی نشسته‌اند که معنای دیرینه روستا و زندگی روستایی را پس از سال‌ها در ذهنتان بیدار می‌کنند. به کوه‌های تاراز که می‌رسید، در این زمان از سال و این نقطه جغرافیایی کشور برف چند متری دو طرف جاده متعجب‌تان می‌کند و بد نیست بدانید درست در مرز استان چهارمحال و بختیاری و خوزستان قرار گرفته‌اید تا تصورتان از نوروز خوزستان به کلی تغییر کند. اینجا می‌توانید ساعت‌ها برف‌بازی کنید و بعد راهی اندیکا شوید که گاهی در طول مسیر روی تابلوها با نام قلعه خواجه معرفی شده است. جاده از میان کوه‌های بلند و تیغه‌ای شکل زاگرس می‌گذرد که دیواره‌هاشان پوشیده از درختان کهنسال و زیبای بلوط است. کف دره‌ای با این دیواره‌های عظیم تالاب بزرگ و آرامی شکل گرفته است به نام شیمبار (شیرین بهار) که درختچه‌های گوناگونی سطح آن را با رنگ‌های قرمز، زرد، بنفش، سبز و زیتونی رنگ زده‌اند. کبابی‌های کنار تالاب را از دست ندهید و اگر حتی بیش از یک روز را در کنار تالاب بگذرانید باز زمان برای بازدید از دیدنی‌های تالاب کم دارید. پشت تالاب آبشاری به نام نگین هست که حاصل تونل دستکند دوره ساسانی است. پایین دست آبشار در فاصله ۳۰۰ متری هم که بایستید غبار آب صورتتان را خنک می‌کند. در همین دره نگین می‌توانید به تماشای عشایری بنشینید که در چادر زندگی می‌کنند. مادری گهواره بچه‌اش را تکان تکان می‌دهد و پسری از کابلی آویزان شده و از رودخانه رد می‌شود.
سرانجام به اندیکا که برسید تپه ماهورها و دشت‌های سرسبز، با گل‌های رنگی هزاررنگ چشم به راه شماست. زیبایی طبیعت نوروزی اندیکا به دشواری قابل توصیف است. در میان همه این زیبایی‌ها آثار تاریخی متعدد از دوره هخامنشی، الیمایی، ساسانی و اسلامی قدم به قدم دیده می‌شود. دشت‌های سرسبز، براستی سرسبزی را تصور کنید که قدم قدمش شیرسنگی‌ها نشسته‌اند و در میانه آن روی تپه‌ای سبزتر قلعه عظیمی با دیواری بلند و باروهایی سنگی نشسته است و ابرها روی آن سایه انداخته‌اند. چشم‌اندازی که شاید فقط در برخی فیلم‌های اسطوره‌ای دیده باشید و در باورتان نگنجد که در کشورمان ایران هم می‌توانستید چنین مناظری را ببینید. از شهر زیبای اندیکا، از راه جاده سد، به سمت ایذه بروید اما نرسیده به ایذه دشت سوسن را ببینید. دشت سوسن را می‌توان براستی تکه‌ای از بهشت دانست که دورتادورش را کوه‌ها گرفته و پنهانش کرده‌اند. در دشت سوسن جدای از نقش برجسته‌های تاریخی، روستای پلکانی و زیبای ثریا و آثار هخامنشی و ساسانی و اسلامی، به تماشای کارون بنشینید که پیچ می‌خورد و به شکل  <هـ > دشت سوسن را احاطه می‌کند.

  آب‌تنی در نقاط مجاز و قایق‌سواری روی کارون در این دشت می‌تواند بکرترین و پنهان‌ترین نقاط زمین را پیش چشمتان بگذارد. بعد می‌توانید از سوسن به ایذه بروید و سری به اشکفت سلمان بزنید. جایی که اسب‌های تزیین شده بختیاری چشم به راهتان هستند تا شما را پس از چند قدم اسب‌سواری پای یک مجموعه تفریحی تاریخی با چند کتیبه و نقش برجسته ایلامی و یک اشکفت و چشمه زیبا ببرند.

در مسیر بازگشت مجموعه تاریخی شگفت‌انگیز، غنی و کمتر شناخته شده کول فرح را هم از دست ندهید که تعدد آثار بی‌اندازه زیبای دوره ایلامی و شکوه این تمدن بومی ایران‌زمین هرگز از یادتان نخواهد رفت. سرانجام، می‌توانید از جاده ایذه به لردگان بازگردید تا از میان جنگل‌های انبوه بلوط و کوه‌های زیبای زاگرس پیچ بخورید و اگر خواستید، کنار رود، دریاچه یا در میان درختان استراحتی کنید.ایران