«شکاف درد» میان «داراها »و« ندارها»

به گزارش شفا آنلاین،  براساس گزارشی که اخیرا در نشریه معتبر لنست منتشر شده، استفاده از ضددردهای اوپیوئیدی در بسیاری از مناطق افزایش قابل‌ملاحظه‌ای دارد، اما این استفاده در سطح جهان قطعا نامتعادل است.

استفاده جهانی از داروهای ضددرد اوپیوئیدی در فاصله سال‌های 2001 و 2003 از یک سو و از دیگر سو در فاصله سال‌های 2011 و 2013 دو برابر شده، اما این افزایش مصرف به‌طور عمده در آمریکای شمالی، اروپای غربی و مرکزی و اقیانوسیه دیده می‌شود. در مقابل، کشورهای مناطق دیگر دنیا هیچ افزایش واقعی را در مصرف این داروها نشان نمی‌دهند. مطالعه‌ای که به تازگی منتشر شده، براساس داده‌های هیئت بین‌المللی کنترل نارکوتیک‌ها به نگارش درآمده است.

       براساس گزارش این هیئت که در دسترس همگان قرار دارند، تخمین زده می‌شود 5/5 میلیارد نفر یا 75 درصد از جمعیت جهانی همچنان به داروهای ضددرد ضروری، مانند کدئین یا مرفین، دسترسی نداشته یا دسترسی محدودی دارند. در حدود 92 درصد مرفینی که در سراسر جهان استفاده می‌شود، فقط بوسیله 17 درصد از جمعیت دنیا مصرف می‌شود.

کشورهای آمریکا، کانادا، اروپای غربی، استرالیا، نیوزیلند، کشورهایی هستند که از ابتدای دهه 1990، مصرف این دسته از داروها در آنها رشد قابل‌توجهی داشته و البته نگرانی‌های روبه افزایشی نیز در مورد سوء استفاده از آنها وجود دارد.

       کشورهای مختلف موانع متعددی را بر سر راه دسترسی به داروهای ضددرد ذکر می‌کنند. مهم‌ترین مانعی که در آخرین بررسی از کشورهای مختلف به آن رسیده‌ایم، عدم آموزش متخصصان پزشکی است و علت اصلی آن در اغلب موارد، نبود مراقبت‌های تسکینی در سیستم سلامت این کشورها است. مسائل نظارتی و روش‌های پیچیده اداری نیز در مرتبه دوم قرار دارند. عوامل دیگر به مسائلی مانند هزینه (عاملی که اهمیت آن روز به روز بیشتر می‌شود) بازمی‌گردند. به‌طور مشابه، موانع فرهنگی و برچسب‌های اجتماعی و تعصب و پیش‌داوری مرتبط با ضددردهای اوپیوئیدی نیز در این میان نقش خاص خود را بازی می‌کنند.

       بسیاری از کشورها ترس از وابستگی به دارو، مشکلات در یافتن منابع از صنعت و یا واردات، ترس از انحراف به سوی کانال‌های غیرقانونی و ترس از تعقیب کیفری را هم در میان موانع مهم در کشورهای خود برمی‌شمارند.

       محقق ارشد این مطالعه می‌گوید در آنالیزی که در لنست منتشر شده، محققان الگوهای مصرف را با دو شاخص کلی‌تر توسعه، شاخص توسعه انسانی و سرانه تولید ناخالص داخلی مقایسه کردند. نتایج نهایی حاکی از آن هستند که این دو فاکتور قویا با میزان مصرف در ارتباط مستقیم قرار دارند. بنابراین، موانع وجود دارند و قطعا نیاز به بررسی بیشتر دارند. به هرحال، بدون پیشرفت کلی در شرایط اقتصادی و اجتماعی بسیاری از کشورها، بعید است مداخلات موقتی زمینه پایداری را برقرار کنند.

       بیش از نیم قرن است که کنوانسیون سازمان ملل تاکید می‌کند استفاده از بعضی داروهای خاص برای رهایی و تسکین درد و رنج اجتناب‌ناپذیر و ضروری هستند و باید دردسترس بودن آنها برای همگان تضمین شود. اما متاسفانه این موضوع هنوز به تصویب نرسیده است.

به‌طور مثال، در گزارش سال 2012 انجمن اروپایی انکولوژی پزشکی (ESMO) که با همکاری دیگر گروه‌ها منتشر کردند، گزارش شد در بسیاری از نقاط دنیا، بیماران مبتلا به سرطان به اندازه کافی داروهای ضددرد استفاده نمی‌کنند. بررسی جهانی ESMO نشان داد کشورهای بسیار کمی هستند که قادرند همه 7 داروی اوپیوئیدی را که برای رهایی و تسکین دردهای سرطانی ضروری هستند، برای بیماران فراهم آورند. اغلب فقط 3 مورد از این داروها در دسترس هستند و محدودیت‌های اساسی در قابلیت دسترسی به آنها وجود دارد و یارانه‌ای هم از سوی دولت‌ها به آنها تعلق نمی‌گیرد.

       البته این وضعیت در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط اندکی تغییر کرده، ولی در صورت عدم وجود استراتژی‌های خاص برای مقابله با موانع افزایش در دسترس بودن داروها، بعید است این روند بهبود به قوت خود باقی بماند.

       حداقل قسمتی از علت افزایش در استفاده از این داروها که در کشورهای با درآمد بالا دیده می‌شود، تجویز طولانی‌مدت داروها برای دردهای غیرسرطانی است. اما عدم رشد واقعی در استفاده از آنها در اغلب نقاط دنیا به دلیل نبود امکانات برای تهیه این داروهای اساسی است.

       هرچند در بسیاری از قسمت‌های دنیا استفاده از ضددردهای اوپیوئیدی بسیار کمتر از نیاز واقعی است، ایالات متحده با مشکلی متفاوت روبرو است، یعنی سوء استفاده، استفاده غیرقانونی، و استفاده بیش از حد. تعداد مرگ‌های سالانه ناشی از مصرف بیش از حد این داروها از تعداد مرگ‌های ناشی از تصادفات وسایل نقلیه پیشی گرفته است. در پاسخ، اداره غذا و داروی آمریکا یک برنامه چندجانبه‌ای را آغاز کرده تا این اپیدمی سوء مصرف را برگرداند، اما بیماران نیازمند همچنان به داروهای اساسی خود دسترسی داشته باشند. راه‌های مختلفی وجود دارند که برای کاهش خطر سوء مصرف داروهای اوپیوئیدی استفاده می‌شوند، مانند ثبت آنلاین داروهای تجویزی به جای آنکه خود پزشکان آنها را به فروش برسانند. این روش در بعضی از ایالت‌های آمریکا جواب داده است.

       البته لازم است در این زمینه پزشکان نیز مسئولیت بیشتری در قبال داروهایی که تجویز می‌کنند، داشته باشند. همچنین صنایع داروسازی هم در مورد هزینه‌های اجتماعی تجویز بیش از حد داروها آگاهی داشته باشند، زیرا در بعضی موارد این مساله با روش‌های بازاریابی آنها مرتبط است.سپید