تهدیدی به نام آسانسورهای غیراستاندارد

به گزارش شفا آنلاین، در، خیلی آرام بسته می‌شود. صدای موزیک ملایمی هم در فضا پخش است. توی آینه خودتان را برانداز می‌کنید و حواس‌تان هم به این است که کی به طبقه مورد نظر می‌رسید که ناگهان... . تق. آسانسور با یک تکان ناگهانی به طرز غیرمنتظره‌ای از حرکت می‌ایستد.

 اولش به روی خودتان نمی‌آورید. برای چند لحظه حرکتی نمی‌کنید. اما کم کم دلتان شور می‌زند. دست می‌برید طرف دکمه‌ها. دکمه اضطرار کجاست؟! آسانسور همان‌طور که ناگهان ایستاده بود، یکهو راه می‌افتد. نفس راحتی می‌کشید. آب از آب تکان نمی‌خورد. حادثه‌ای رخ نداده اما همیشه هم به خیر نمی‌گذرد.

بر اساس آمار سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران، امسال تاکنون 11 حادثه آسانسور تنها در شهر تهران اتفاق افتاده است. جدیدترین حادثه، نزدیک به دو ماه پیش در هتل المپیک تهران روی داد که البته تلفاتی در پی‌نداشت. اما تمام حوادث آسانسور امسال، بدون تلفات نبود؛ سقوط ناگهانی آسانسور 4 کارگر را مصدوم و روانه بیمارستان کرد و سقوط به چاهک آسانسور هم جان 2 شهروند تهرانی را گرفت.

 سال گذشته نیز 13 حادثه آسانسور به آتش‌نشانی تهران گزارش شد که با یک عدد افزایش نسبت به سال قبل از آن یعنی 92 مواجه بود. البته روی دادن اتفاقاتی از این دست بعید نیست؛ در شرایطی که مسلم بیات، مدیر کل اداره استاندارد استان تهران، تعداد آسانسورهای استاندارد دستگاه‌های دولتی و عمومی تهران را تنها 2 درصد اعلام می‌کند.

به گفته او، در سال‌جاری 400آسانسور دستگاه‌های دولتی و عمومی مورد بازرسی قرار گرفت که فقط 8 دستگاه از آنها با استاندارد مطابقت داشت.


این در حالی است که حدود 16 هزار گواهی تأیید ایمنی و عملکرد آسانسور برای آسانسورهای تازه نصب شده در تهران صادر شده است.
 طبق گفته بیات، بازرسی آسانسور و اخذ گواهی بازرسی ایمنی و عملکرد مشمول مقررات اجباری استاندارد است و بدون اخذ آن پایان کار شهرداری صادر نمی‌شود. این گواهینامه دارای اعتبار یکساله است و آسانسورها باید در دوره‌های یکساله مورد بازرسی‌ مجدد قرار گیرند که این موضوع از نظر مدیران و متولیان دستگاه‌های اجرایی مغفول مانده است.

محمد رضا زهره‌وندی، رئیس اتحادیه آسانسور و پله برقی ایران  به بیان دلیل این مسأله می‌پردازد: «عموماً آسانسورهایی که در مجموعه‌های دولتی نصب شده‌اند، قدیمی هستند و زمانی که به نصب آنها اقدام شده، دریافت استاندارد الزامی نبوده و بازدیدی هم از این آسانسورها صورت نمی‌گرفته است. بالطبع با گذشت سال‌ها از عمر این آسانسورها، حتی در صورتی که در ابتدا تمام شرایط استاندارد بودن را داشته‌اند، دیگر قابل اعتماد نیستند و باید مورد بازبینی و بازرسی قرار گیرند که متأسفانه این اقدام صورت نمی‌گیرد.

 در مورد آسانسورهای جدید هم همین‌طور است. آسانسورهای جدید استاندارد هستند و باید شرایط استاندارد بودن را داشته باشند و تأییدیه برای آنها هم بر همین اساس صادر می‌شود، اما این دلیل نمی‌شود که شرایط همیشه به این منوال باقی بماند.

برای اطمینان از استاندارد بودن آسانسورها باید حداقل هر سه سال یک بار از آنها بازرسی صورت گیرد. این، البته در مورد آسانسورهای جدید و تازه نصب شده صدق می‌کند و برای آسانسورهای قدیمی، بازدید سالی یک بار ضروری است. در نظر بگیرید اتومبیلی را که صفر کیلومتر است و در ابتدا نیازی به معاینه فنی سالانه ندارد اما اتومبیل‌های قدیمی باید این مرحله را سالانه طی کنند.»

زهره‌وندی ادامه می‌دهد: «متأسفانه نه 3 سال یک بار، نه سالی یک بار، بلکه اصلاً بازدید ادواری از آسانسورها صورت نمی‌گیرد و دلیل حوادث آسانسور هم همین است. این مشکل در مورد آسانسورهای ساختمان‌های مسکونی و خصوصی هم وجود دارد. رویه کار به این صورت است که وقتی صاحب ساختمانی بخواهد از شهرداری پایان کار بگیرد، نیاز به ارائه گواهی استاندارد آسانسور ساختمان دارد اما بعد از آن و زمانی که چند سال از عمر ساختمان گذشت، دیگر هیچ نظارت و بازرسی از آسانسور صورت نمی‌گیرد.»

اما کدام نهاد یا سازمان در این رابطه باید جوابگو باشد؟! اداره استاندارد، شهرداری یا بخش خصوصی؟
رئیس اتحادیه آسانسور و پله برقی ایران در این باره می‌گوید: «چند سال پیش طرحی مطرح شد که بر اساس آن اداره استاندارد، بازدیدهایی را به صورت رایگان از ادارات انجام داد تا استاندارد بودن آسانسورها تأیید شود. این طرح مدتی اجرا و پس از آن رها شد.

 وقتی در مورد ادارات دولتی وضعیت چنین است، چطور می‌توان روی استاندارد بودن آسانسورهای ساختمان‌های مسکونی نظارت و به سلامت آنها اطمینان داشت؟! مسأله این است که باید ساز و کاری وجود داشته باشد تا بر اساس آن بازرسی و کنترل آسانسورها چه در بخش دولتی و چه بخش خصوصی انجام شود که این کار قطعاً نیازمند بودجه است. این بودجه باید از سوی دولت تأمین شود و نهادهای مربوط از جمله سازمان استاندارد، شهرداری‌ها و ادارات ثبت در آن دخیل باشند.

 سازمان استاندارد وظیفه کنترل و بازرسی را بر عهده دارد اما چگونه می‌توان مالک یک ساختمان را مجبور به انجام بازرسی سالانه کرد؟! در مورد ادارات دولتی هم همین‌طور است و باید ملزم به رعایت اصول استاندارد باشند و شهرداری هم باید ناظر اعمال استانداردهای لازم باشد. برای انجام تمام این امور باید ساز و کار لازم وجود داشته باشد و کار با هماهنگی دستگاه‌های مربوطه صورت گیرد.»
زهره‌وندی ادامه می‌دهد: «اتحادیه آسانسور و پله برقی ایران به عنوان تنها سازمان مردم نهاد در سطح ایران در این زمینه فعالیت می‌کند.

ما در واقع یک تشکل کارفرمایی هستیم و با امکانات موجود و با بودجه‌ای بیش از 200 میلیون تومان در سال به برگزاری دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی در این رابطه اقدام می‌کنیم که مخصوص اعضا است و از کارشناسان و مسئولان سازمان استاندارد هم برای شرکت در آن دعوت به عمل می‌آید و گواهینامه‌هایی هم با امضای سازمان استاندارد و اتحادیه برای شرکت‌کنندگان صادر می‌شود. در این رابطه هم آمادگی کامل داریم که با اداره استاندارد همکاری کنیم و تاکنون هم همکاری خوبی داشته‌ایم.»

اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران نیز در این باره با استناد به گزارش سازمان ملی استاندارد عنوان می‌کند که از ٢ هزار و ٣٠٠ آسانسوری که در بیمارستان‌ها، شهرداری‌ها و ادارات، مورد بازرسی قرار گرفته، تنها 11 آسانسور استانداردهای لازم را داشته‌اند. یعنی تنها نیم درصد این آسانسورها استاندارد بوده‌اند. این، یعنی وقت سوار شدن به آسانسور خیلی هم نباید مطمئن باشیم که حادثه‌ای اتفاق نمی‌افتد. حالا این حادثه می‌تواند گیر کردن چند دقیقه‌ای یا حتی چند ساعتی در آسانسور باشد یا سقوط، که این یکی، دیگر فاجعه است.

 سقوط به چاهک تاریک
 آیا شما تا به حال دچار حوادثی از این دست شده‌اید؟ «خیلی وحشتناک بود. پسر 5 ساله‌ام تنها سوار آسانسور شده بود که بین طبقات سوم و چهارم گیر کرد. بچه است دیگر. اول فکر کردیم دکمه‌ها را با هم زده بوده اما بعد معلوم شد مشکل مربوط به آسانسور بوده است.

 من که اول نفهمیدم. بچه بعد از بازی در حیاط خواسته بود خودش بالا بیاید. فکر می‌کردم هنوز دارد بازی می‌کند. همسایه‌ها صدای جیغ و دادش را شنیده بودند. تا زنگ زدیم تکنیسین آمد، بچه طفلکی‌ام زهره ترک شده بود. بالاخره آمدند درش آوردند و آسانسور را تعمیر کردند اما پسرم تا مدت‌ها از سوار شدن به آسانسور وحشت داشت.»

این‌ها را خانمی می‌گوید که تجربه بدی از گیر کردن پسرش داخل آسانسور دارد.
البته همان‌طور که گفته شد، دستورالعملی برای بازرسی آسانسورهای منازل وجود ندارد و تنها در زمان دریافت پایان کار، ملزم به دریافت استاندارد آسانسور هستند.

سقوط در چاهک آسانسور هم سهم زیادی در حوادث آسانسور دارد. مرگ پرستار در اثر سقوط به چاهک آسانسور بیمارستان، مرگ پزشک و بیمار در اثر سقوط به چاهک آسانسور، مرگ دختربچه در اثر سقوط به چاهک آسانسور، مرگ کارگر بر اثر سقوط به چاهک آسانسور و... قاعده‌اش این است که وقتی آسانسور می‌ایستد، درش باز شود تا شما بتوانید داخل آن شوید. در غیر این صورت در آسانسور هرگز نباید باز شود، چرا که باز شدنش مساوی با حادثه خواهد بود. ذهن، فرمان می‌دهد و مغز عمل می‌کند. وقتی در را باز می‌کنید، ذهن طبق عادت، فرمان می‌دهد که سوار شوید و وای به وقتی که در، بی‌موقع باز شود که اگر آسانسور استاندارد باشد، هرگز این اتفاق نمی‌افتد.

محمود مشکینی، کارشناس ایمنی، محاسبه فنی و مکانیک صحیح و استفاده از مواد مرغوب در ساخت آسانسور را از جمله مهم‌ترین فاکتورهای مؤثر در ایمنی آسانسورها عنوان می‌کند. همچنین فرسوده نبودن قسمت‌های مختلف آسانسور هم فاکتور مهمی است که باید به آن توجه شود. مشکینی می‌گوید: «درهای قفسه آسانسور جز در مواقع استفاده از آن باید قفل باشد. همچنین درهای قفسه آسانسور باید دارای قفل ضامن دار باشد و نیز تا موقعی که در باز است نباید برای اتاقک آسانسور امکان حرکت وجود داشته باشد. در هر طبقه یا پاگردی که اتاقک می‌ایستد محفظه آسانسور باید دارای درهای معمولی یا کشویی یا ترکیبی از این دو باشد و به کار بردن درهایی که باز و بسته شدن آنها با حرکت اتاقک انجام می‌گیرد ممنوع است.

 درهای قفسه آسانسور بارکش که با نیروی دست کار می‌کند نیز باید دارای قفل مکانیکی باشد که توسط اتاقک به کار انداخته شود. اتاقک‌های آسانسورهای برقی باید از همه طرف به استثنای دهانه‌های ضروری جهت ورود و خروج و بارگیری و باراندازی بسته باشد.»

البته این موارد ایمنی تنها در مورد درهای آسانسور است و استاندارد آسانسورها به عوامل متعدد دیگری بستگی دارد که همگی باید از سوی سازندگان رعایت شود و مورد توجه ناظران و بازرسان قرار گیرد تا پای‌تان را به سلامت از اتاقک آهنی بیرون بگذارید.ایران