چرا تجهیزات آزمایشگاهی به روز نمی‌شود

       کارشناسان معتقدند بسیاری از تجهیزات آزمایشگاه‌ها مناسب هستند اما موارد بسیاری وجود دارد که موجب ناکارایی این تجهیزات می‌شود.مثلا یکی از مشکلات این است که افرادی که باید از این تجهیزات نگهداری کنند تا این دستگاه‌ها از کار نیفتد، نکات لازم را رعایت نمی‌کنند.

       در بسیاری از مراکز آزمایشگاهی به خصوص مراکز دانشگاهی وضعیت کیفی تجهیزات مناسب است اما به عقیده برخی تبدیل به قبرستان تجهیزات شده‌اند. اما بعضی از تجهیزات به اشتباه خریداری می‌شود یا نیاز و کارایی لازم را برای آزمایشگاه ندارد یا دولت موظف می‌کند که آنها از تولیدات داخلی استفاده کنند در حالی که آنها برای اساتید و آزمایشگاه کارایی لازم را ندارند.

       مرتضی حسین‌زاده، معاون اجرایی جامعه علمی آزمایشگاهیان ایران به خبرنگار «سپید» می‌گوید: «در حال حاضر به خاطر واردات، در آزمایشگاه‌های خصوصی وضعیت مطلوب است چرا که معمولا آزمایشگاه‌های خصوصی با هزینه‌های شخصی می‌توانند تجهیزات و دستگاه‌های لازم را بخرند اما در بخش دولتی محدودیت منابعی وجود دارد که موجب شده آزمایشگاه‌های دولتی به روز نباشند. البته می‌توان گفت این مسئله مزید بر علت است که مسئول فنی آنها پاتولوژیست‌ها یا آسیب شناسان هستند که در 7 رشته آزمایشگاهی تخصص کافی را ندارند.»

       حدود 30 الی 40 درصد تجهیزات آزمایشگاه‌ها تولیدات داخلی هستند و باقی از تجهیزات وارداتی استفاده می‌شود. اما مسئله اینجاست که زمانی که این تجهیزات خریداری می‌شود باید فرد واجد صلاحیت برای استفاده از این تجهیزات نیز وجود داشته باشد. مثلا در رشته پاتولوژی که تخصص یک رشته را دارد آیا می تواند همگام با پیشرفت‌های 7 رشته خود را همزمان به روز کند؟

نفس‌های آخر بخش خصوصی
       مسئله‌ای که در این میان مطرح می‌شود این است که به گفته شرکت‌های وارد کننده تجهیزات آزمایشگاهی، برخی از آزمایشگاه‌های خصوصی تمایلی برای به روز کردن تجهیزات خود ندارند. اکثر آنها به دنبال این هستند که با کمترین هزینه، خدمات خود را ارائه بدهند اما این مسئله در بلند مدت موجب افزایش خطاهای آزمایشگاهی می‌شود.

       سید حسن هاشمی، عضو هیئت مدیره انجمن علمی دکترای علوم آزمایشگاهی، نظر متفاوتی نسبت به این مسئله دارد. او به خبرنگار «سپید» می‌گوید: « امروزه 70 درصد تشخیص بیماری‌ها در آزمایشگاه انجام می‌شود که نتیجه استفاده از تکنولوژی‌های ارتقا یافته است.» هاشمی درباره نبود تمایل آزمایشگاه‌ها برای به روز کردن تجهیزات توضیح می‌دهد: «آزمایشگاه از سویی یک موسسه اقتصادی است که باید درآمد داشته باشد تا بتواند خود را به روز کند. در چند سال اخیر با افزایش نرخ ارز قیمت تجهیزات، کیت و مواد نیز افزایش یافت اما قیمت تعرفه‌های خدمات آزمایشگاهی با این افزایش نرخ، تغییری نیافت.» این عضو هیئت مدیره انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی معتقد است که دو رکن اصلی آزمایشگاه یعنی کیت و تجهیزات به کشورهای خارجی وابسته‌اند. با توجه به اینکه در کشور تولیدات داخلی هم وجود دارد اما به اعتقاد او مواد اولیه تولیدات داخلی هم به کشورهای خارجی وابسته‌اند.

       هاشمی با اشاره نقش موثر تعرفه‌های خدمات آزمایشگاهی در به روز رسانی تجهیزات آزمایشگاهی می‌گوید: ‌«با افزایش نرخ ارز، متاسفانه تعرفه‌ها چند درصد بیشتر بالا نرفت. وقتی که آزمایشگاهی تعرفه‌هایش معادل هزینه‌هایش نیست، انتظار می‌رود چه اتفاقی بیفتد؟ آزمایشگاه مجبور است که با دستگاه قدیمی خود کار کند یا کیت خود را به روز نکند. آنها به اجبار این کار را می‌کنند. البته نباید از بخش دیگر آزمایشگاه‌ها چشم‌پوشی کرد که به روز هستند ولی با این شرایط آنها هم نفس‌های آخر خود را می‌کشند.»

       این عضو هیئت مدیره انجمن علمی دکترای علوم آزمایشگاهی درباره به روز بودن آزمایشگاه‌های دولتی می‌گوید: «درست است که آزمایشگاه‌ها دولتی به روز نیستند زیرا آنها با تعرفه و بودجه‌های دولتی کار می‌کنند. البته تفاوت در بخش خصوصی و دولتی زیاد نیست. بخش خصوصی هم به زحمت به کار خود ادامه می‌دهد. با اجرای طرح تحول سلامت نزدیک به دو سال است که وزارت بهداشت به دلایل مختلف اقدامی برای خرید تجهیزات آزمایشگاهی نکرده است.»

       او با تاکید بر اینکه آزمایشگاه‌ها هیچ بیماری را بی‌پاسخ نمی‌گذارند، توضیح می‌دهد: «با شروع نظام ارجاع بسیاری از آزمایشگاه‌ها که توانایی انجام برخی از آزمایش‌ها را ندارند بیمار را به آزمایشگاه‌های دیگر ارجاع می دهند.» به گفته هاشمی مهم‌ترین مسئله این است که آزمایشگاه به عنوان یک موسسه اقتصادی اداره شود که در حال حاضر با وجود شرایط موجود این مسئله محقق نشده است.