شفا آنلاین>سلامت>جامعه پزشکی-همایش ها> «درمان کافی نیست، بیمار باید به زندگی بازگردد.» این شاید خلاصه سخن تمام متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی باشد. بسیاری از بیماران، با انواع جراحی‌ها و روش‌های درمانی زنده می‌مانند، اما زندگی آنها به روال گذشته خود برنمی‌گردد.
به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید وظیفه متخصصین توانبخشی، بازگرداندن این بیماران به زندگی سابق
خودشان است. اما نبود پوشش بیمه‌ای کافی، کمبود تخت‌های بستری و کامل
نبودن سیستم ارجاع درمانی از مشکلات آنها است. با وجودی که به گفته آنها
هرچه یک جامعه بیشتر پیشرفت می‌کند، بیشتر به خدمات توانبخشی احتیاج دارد.
در این گزارش به بررسی موانع بر سر راه متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی و
همچنین راه حل آن، پرداخته می‌شود.تنها 20 تخت توانبخشی در کشور داریم
سید منصور رایگانی، رئیس انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران در نوزدهمین کنگره طب فیزیکی و توانبخشی از تغییرو تحولات این حوزه گفت و عنوان کرد: «زنجیره سلامت، پیشگیری، درمان و توانبخشی است. خود این مسئله به تنهایی نشان می‌دهد این حوزه تا چه اندازه از اهمیت برخوردار است. از جمله اقداماتی که در سال گذشته در این حیطه انجام شده است، تشکیل شورای راهبردی توانبخشی است که زیر نظر وزیر بهداشت به تصویب رسیده است.
این شورا و خدماتی که می‌تواند در پی تشکیل آن انجام دهد، حلقه سلامت جامعه را کامل می‌کند. چرا که اگر ما حلقه توانبخشی را در سلامت نبینیم، باقی اقدامات درمانی آن قطعاً ابتر خواهد بود. علاوه بر این، در بخش اقدامات اختصاصی، تعرفه‌ها مشخص شده و کددار شده است. همچنین بخشی از خدمات پزشکی توانبخشی هم تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند، که امیدوار هستیم در آینده این پوشش بیمه‌ای، همه خدمات را در بر بگیرد.
چرا که هنوز خدمات کاردرمانی تحت پوشش بیمه قرار ندارند و با مشکلات بسیاری مواجه‌اند. پوشش بیمه‌ای نامناسب و هزینه‌های زیاد درمان این بیماران باعث می‌شود که بسیاری از آنها از خدمات درمانی و رفاهی توانبخشی به راحتی نتوانند استفاده کنند و ضروری است در این زمینه تعرفه مناسب و مطلوب برای این بیماران تعریف شود.»
با این همه رایگانی بزرگترین مشکل و معضل این حوزه را اقدامات بستری خواند و توضیح داد: «یکی از مشکلاتی که فعالان حوزه توانبخشی با آن روبه‌رو هستند و اقدمات آنان را با مشکل مواجه کرده است، بحث تعریف اقدامات بستری توانبخشی است.
ما در حال حاضر با وجود اینکه در بسیاری از بخش‌های توانبخشی پیشرفت کرده‌ایم، اما هنوز در بخش تخت‌های بیمارستانی با کمبود مواجه هستیم. در حال حاضر در کشور کمتر از 20 تخت توانبخشی داریم که بیشتر آنها در تهران است. این در حالی است که در کشوری مثل ژاپن، 100 هزار تخت بستری توانبخشی وجود دارد. بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور هم به دو هزار و 500 تخت بستری توانبخشی نیاز دارند.» رایگانی تخت بیمارستانی توانبخشی را اینگونه تعریف کرد: «تخت توانبخشی شامل تیم توانبخشی است و متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، متخصص مغز و اعصاب، پرستار توانبخشی، کاردرمان، گفتاردرمان، فیزیوتراپ و حتی مددکاران اجتماعی را نیز در برمی‌گیرد.»
مشکل، هدفمندتر کردن بودجه است
رایگانی همچنین در میان آمار جمعیت فعالان بخش توانبخشی گفت: «در حال حاضر 450 متخصص طب فیزیکی در کشور داریم، همچنین هفت دوره دستیاری در حال آموزش و 100 دستیار در حال تحصیل داریم. برای اولین بار هم فلوشیپ ضایعات نخاعی در خاورمیانه در کشور در حال راه اندازی است.»
با این حال، با وجود این تعداد متخصص و کارشناس در این زمینه، چطور ارائه بسیاری از خدمات همچنان با مشکل مواجه است؟ رایگانی در پاسخ به این سوال که آیا این مشکل از بودجه ناشی می‌شود، گفت: «ما در بخش بودجه هیچ مشکلی نداریم. چرا که بودجه خدمات توانبخشی از سازمان بهزیستی، هلال احمر و وزارت بهداشت تامین می‌شود. مشکل ما هدفمندتر کردن و جهت‌دار کردن بودجه است. این کار با در نظر گرفتن بخش‌های تخصصی‌تر توانبخشی و افتتاح این مراکز برطرف می‌شود.» اما کدام‌یک بهتر است: خدمات تخصصی توانبخشی در بیمارستان‌های تخصصی توانبخشی یا پراکنده کردن آنها در بیمارستان‌های عمومی کشور؟
رایگانی در پاسخ به این پرسش خبرنگار «سپید» گفت: «هر دوی این موارد می‌تواند به عملکرد بهتر بخش توانبخشی کمک کند. چرا که بسته به میزان حاد بودن بیماری بیمار و نیاز وی به توانبخشی به هر دوی این مراکز نیازمند هستیم. گاهی بیماری پس از یک جراحی در بیمارستان، نیاز دارد در همان مکان به بخش توانبخشی مراجعه کند و در تنها چند جلسه به بهبودی کامل برسد. گاهی هم بیمار با مشکلات بسیار پیچیده‌تری مواجه است و باید در مراکز تخصصی زیر نظر قرار بگیرد.»
به راهنماهای مشخص و بومی احتیاج داریم
محمدتقی جغتایی، مشاور وزیر در امور بهزیستی و توانبخشی و همچنین دبیر شورای راهبردی توانبخشی است. وی در حاشیه کنگره نوزدهم طب فیزیکی گفت: «نیاز به خدمات توانبخشی در سالهای گذشته افزایش زیادی داشته است. چرا که عمر مردم طولانی‌تر شده و نیاز آنها هم به خدمات توانبخشی افزایش داشته است. از سوی دیگر تصادفات بالا و سبک‌های زندگی غلط در بین مردم علل دیگر افزایش مراجعه مردم به مراکز ارائه خدمات توانبخشی است. همچنین در گذشته تعداد زیادی از کودکان مبتلا به اختلالات تکاملی فوت می‌کردند اما در حال حاضر با گسترش علوم پزشکی شمار زیادی از آنها تا سالیان زیاد می‌توانند زندگی کنند.
مبتلایان به اختلالات تکاملی نسبت به گذشته 50 درصد بیشتر زنده می‌مانند که نشان دهنده افزایش سطح سلامت جامعه و نیاز بیشتر خدمات توانبخشی است. تعاریف و مفاهیم توانبخشی هم تغییر پیدا کرده است. دیگر اینطور نیست که تنها معلولان و بیماران با نقص حرکتی به متخصصین توانبخشی رجوع کنند.»
سیستم ارجاع باید تکمیل شود
جغتایی به مسائلی اشاره کرد که در حوزه توانبخشی باید در نظر گرفته شود. وی گفت: «سیستم غربالگری، ارجاع و ترفیع بخش توانبخشی باید مورد بررسی قرار بگیرد و بیش از پیش مورد توجه باشد. این توجه نیز یک کار گروهی و بین سازمانی است. اینطور نیست که بگوییم تنها کار وزارت بهداشت است. همه سازمان‌ها و نهادهای درگیر باید دخیل باشند.
توانبخشی خودش هم انواع متفاوت دارد که هر کدام بررسی جداگانه خودش را می‌طلبد. ما توانبخشی فیزیکی، اجتماعی و حرفه‌ای داریم که هر سازمانی می‌تواند یکی از این بخش‌ها را پوشش دهد. سیستم ارجاع باید بسیار روشن و مشخص باشد. مردم باید به خوبی با مراکز توانبخشی آشنا باشند که این گاهی از طریق پزشکان و گاهی با تحقیقات خود بیمار انجام می‌شود. برای انجام درست سیستم ارجاع به راهنما احتیاج داریم و یا راهنماهای موجود را باید بومی‌سازی کنیم. این ارجاع هم باید در بخش درمان باشد و هم در بخش توانبخشی. برای مثال مراکز درمانی باید بتوانند بیمار را به درستی به مراکز تخصصی توانبخشی ارجاع دهند تا بیماران با سردرگمی مواجه نشوند. در سیستم ارجاع نقش سازمان بهزیستی و وزارت رفاه بسیار اهمیت دارد.»
جغتایی درباره زمان تکمیل سیستم ارجاع گفت: «تنظیم و اجرای این سیستم بسیار زمان‌بر است. چرا که مراحل بسیاری دارد و همکاری زیاد سازمان‌ها را نیز نیاز دارد. در بخشی از استان‌ها برخی کارها به صورت پایلوت انجام خواهد شد که به ما نشان می‌دهد چه مسیری را بهتر است طی کنیم.» وی همچنین در زمینه غربالگری به خبرنگار «سپید» توضیح داد: «غربالگری به نحوی هم‌اکنون در کشور در حال انجام است. به این صورت که برخی تست‌های فیزیکی وجود دارد که پزشک با انجام آنها می‌تواند اطلاعات زیادی در زمینه سلامت افراد کسب کرده و پرونده وی را وارد شبکه سلامت کند. این کار در بخش عمده‌ای از مراکز درمانی انجام می‌شود که با تعیین مشخص راهنما‌ها در آینده در همه کشور انجام خواهد شد.»
به صورت کلی در حوزه توانبخشی نبود راهنماهای بالینی مشخص یکی از اصلی‌ترین مشکلات موجود است که بیماران و متخصصین را گاه دچار سردرگمی می‌کند. همچنین حلقه ارتباطی بین حوزه درمان و حوزه توانبخشی تا اندازه‌ای در سالهای گذشته از هم جدا بوده است که به گفته مسئولین این حوزه تلاش می‌شود به هم هرچه بیشتر نزدیک شوند.
نظرشما
آخرین اخبار