شفا آنلاین>اجتماعی>سلامت> چهار سال از اولتیماتوم برنامه پنج‌ساله پنجم، برای تحقق«پزشک خانواده» در کشور می‌گذرد و تاکنون حتی ساز و کار امیدوارکننده‌ای هم از سوی نهادهای درگیر اجرایی نشده‌است.
به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید در ماده 32 برنامه پنجم توسعه که روزهای پایانی آن
را سپری می‌کنیم، آمده‌است:« وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است،
حداکثر تا پایان سال اول، برنامه نظام درمانی کشور را در چارچوب یکپارچگی
بیمه پایه درمان، پزشک خانواده، نظام ارجاع، راهنماهای درمانی، اورژانس‌های
پزشکی، تشکیل هیات‌های امنایی در بیمارستان‌های آموزشی و تمام وقتی
جغرافیایی هیات‌های علمی و تعرفه‌های مربوطه و کلینیک‌های ویژه و بیمه‌های
تکمیلی تهیه و برای تصویب به هیات وزیران ارائه کند.»در این سال‌ها انواع و اقسام برنامه‌هایی تحت عنوان پزشک خانواده طی دوره‌های دولت دهم و یازدهم از سوی وزرای بهداشت وقت به اجرا در آمد، اما تا همین حالا که چند استان و شهر به عنوان پایلوت این برنامه‌ها اعلام شده‌اند، بیشترین بازتاب‌های خبری آن تحت عنوان انتقاد و اعتراض از سوی مردم و پزشکان بوده‌است.
گاه این انتقاد به خود پزشکان و نحوه عمل آنها و گاه هم به ساختار اجرا و حتی نحوه پرداخت‌ها بازمی‌گردد. اگر به تاریخچه شکل‌گیری پزشک خانواده در جهان نگاهی بیندازیم، این برنامه پس از جنگ‌جهانی دوم از سوی امریکا با تشخیص این ضرورت که پزشکان عمومی باید در سیستم درمان جایگاه تعریف‌شده‌ای داشته‌باشند، مطرح شد و شکل گرفت. همین برنامه تعداد بسیاری از پزشکان عمومی را در کشورهای مختلف به خود جلب کرد و بخشی از کمبود‌های حوزه درمان را در آن برهه زمانی حساس، جبران کرد.
پس از آن، بنا بر سازوکارها و سیاست‌های مختلف کشورها، این برنامه مورد استقبال قرار گرفت و با تغییراتی در اقصا نقاط جهان گسترش یافت. به گونه‌ای که تا به امروز 70 کشور توسعه‌یافته و پیشرفته در حوزه سلامت ، از این برنامه در سیستم سلامت خود بهره‌برده‌اند.
البته در سال‌های پس از جنگ تغییرات به‌گونه‌ای بود که پزشک خانواده، در قالب خاص و بنابر اهداف خاصی پیگیری شد و در کشور ما که این‌روزها سیستم سلامت در تلاش است به این مهم دست یابد، یکی از مباحثی که از سوی افراد مختلف مطرح شده‌است، تعریف دقیق برای پزشکان خانواده‌است، یعنی پزشکان با چه ویژگی‌هایی باید در جرگه پزشک خانواده قرار گیرند، آیا همچون سال‌های اولیه اجرای این برنامه، پزشک عمومی می‌تواند این نقش را به درستی ایفا کند یا همچون اظهارات شهرام یزدانی، رئیس مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی،ضروری است که پزشک خانواده تخصص شود؟ بنابر اظهارات باقر لاریجانی، معاون آموزشی وزیر بهداشت، برای نخستین بار رشته تخصصی پزشک خانواده (به صورت محدود) از بهمن‌ماه در برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور دانشجو گرفته‌است.
با این رویکرد که وزارت بهداشت بتواند بررسی کند ثمرات تربیت متخصص پزشک خانواده در کشور چیست؟ و بعد از آن برای گسترش این رشته تصمیم‌گیری شود. برای درک شرایط و ایجاد تصویری درست از نیاز فعلی سیستم سلامت ما در این حوزه به سراغ اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس رفتیم و نظر آنها را در این زمینه جویا شدیم.
دوره‌ای کوتاه‌تر از تخصص برای پزشک خانواده نیاز است
در این میان سیامک مره‌صدق، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره آمـوزش پزشک خـانـواده، پیشتر به برنامه‌ای کوتاه‌تر از دوره‌های تخصصی اشاره کرده و گفته‌بود:«هر پزشک عـمومی بایـد دوره پزشک خانواده را طی کند؛ یعنی پزشکان عمومی برای ورود به برنامه پزشک خانواده دوره‌ای بین 2 تا 3 سال باید طی کنند.»
پزشک خانواده در همه جای دنیا تخصص است
همچنین، مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون بهداشت مجلس که این روزها در کمیسیون تلفیق برای برنامه ششم نیز حضور دارد با اشاره به اینکه باید برنامه پنجم را ادامه دهیم، گفت:« باید در تلاش باشیم که پزشک خانواده به عنوان یک تخصص در نظر گرفته‌شود. پزشک خانواده باید برای جمعیت تعریف‌شده، با خدمت تعریف شده و از طریق تیم تعریف شده با قیمت تعریف شده به اجرا در آید.»
وی در ادامه افزود: «آنچه در حال حاضر شکل گرفته‌است، پزشک خانواده نیست. در همه دنیا، پزشک خانواده انجمن، ساختار، کتاب و مفهوم خاصی دارد. به عبارتی متخصصینی هستند که تخصص پزشک خانواده دارند. آنچه در حال حاضر وجود دارد، کدام‌یک از این موارد را در بر می‌گیرد. به عبارتی از اساس این کار اشتباه است.»
پزشکیان با بیان اینکه این پزشکان باید برای یادگیری دستورالعمل داشته‌باشند، تصریح کرد:«این چارچوب ضروری است و حال به هر عنوانی که می‌خواهند چه تخصص و چه غیر از آن باید آموزش داده‌شود و به شکلی تخصصی شود. پزشک خانواده در همه‌جای دنیا کتاب درس، محدوده عمل، مرجع و نوع مدیریت و میدان عملیات دارد.»
ما زیرساختی برای ایجاد پزشک خانواده فراهم نکردیم
در این بین رسول خضری، دیگر عضو کمیسیون بهداشت مجلس در گفت‌و گو «سپید» با بیان اینکه برای آموزش پزشک خانواده دوره تخصص 3 تا 4 سال ضروری است، تصریح کرد:«ما برای برون رفت از مشکلات نظام سلامت ناگزیر هستیم از الگوهای موفق دنیا بهره ببریم. ما در بحث پزشک خانواده از انگلستان الگوبرداری می‌کنیم. یکی از زیرساخت‌هایی که آنها در این برنامه فراهم کردند و ما فراهم نکردیم، مسئله تربیت پزشک خانواده است. پزشک خانواده باید تخصص شود.»
وی در ادامه افزود:« در کشوری مانند کانادا که پزشک خانواده دارد، 60 تا 65 درصد جامعه پزشکی، در این چارچوب تخصص دارند و جزو پزشکان خانواده هستند.
پزشک خانواده در جهان شباهتی با پزشک عمومی ندارد، در کانادا این پزشکان، سونوگرافی، برخی اعمال جراحی مینور و متوسط و حتی در حدی کارهای ارتوپدی را انجام می‌دهند. بسیاری از پزشکان با علاقه به این تخصص وارد می‌شوند. از طرفی درآمدها هم مناسب است.
در دنیا دیگر پزشک عمومی به این شکل، چندان وجود ندارد.» خضری با اشاره به طرح تحول در آموزش پزشکی گفت: «من به عنوان رئیس فراکسیون طب عمومی انتظار دارم، پزشک عمومی در حیطه‌های پزشک‌خانواده آموزش ببیند و راهنما برایش تعریف شود، نه اینکه نداند چگونه باید از سیستم ارجاع استفاده کند.» خضری با بیان اینکه ما در حوزه سلامت منابع لازم را برای این موضوع اختصاص نداده‌ایم، تاکید کرد:« ما پس از 10 سال تفاوت چندانی با سال 84 نداریم، باید ایجاد زیرساختها را آغاز کنیم. ما در این مدت، 10 درصد زیرساختها را هم فراهم نکردیم، چه امیدی باید نسبت به تحقق آن داشته‌باشیم.»
با توجه به اظهارات این نمایندگان، بسیار عجیب است، که با گذشت 10 سال از برنامه‌ریزی و تصویب طرح پزشک خانواده، در حوزه آموزش نیروهای مدنظر، تلاشی صورت نگرفته‌است و تازه امسال زمزمه‌های پذیرش دانشجو برای این رشته مطرح شده‌است. اگر به همین سرعت به ایجاد زیرساخت‌های این برنامه ادامه دهیم، احتمالا عمر هیچ‌کداممان به تحقق این برنامه قد نمی‌دهد.
نظرشما
آخرین اخبار