بلاهای چشمی در روزهای آلودگی، از سوزن سوزن شدن چشم‌ها تا کاهش بینایی

در این رابطه علی میرزاجانی - رئیس انجمن علمی اپتومتری ایران درباره آلودگی هوا عنوان کرد: یکی از مشکلات شهرهای بزرگ به‌ویژه در فصولی از سال است که وارونگی هوا اتفاق می‌افتد. این آلودگی هوا موجب می‌شود تا همیشه یکسری توصیه‌های هشدار دهنده برای حفظ سلامتی مطرح باشد که در نخستین نگاه مشکلات تنفسی و استفاده از ماسک‌های فیلتر کننده هوای آلوده در خصوص انتخاب روشی برای مقابله با این رخداد همیشه ذهن مردم را مشغول می‌کند.

این دانشیار گروه اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه داد: در این راستا تماس مستقیم چشم‌ها با هوای آلوده مشکل جدی دیگری است که نباید فراموش شود. سطح خارجی چشم‌های ما با لایه نازکی از اشک پوشانده شده است که اشک پایه گفته می‌شود و با اشکی که در پاسخ به هیجانات، ناراحتی‌ها و گاهی حتی شوق بسیار از چشم‌های ما جاری می‌شود متفاوت است.

میرزاجانی عنوان کرد: این اشک دائماً در سطح خارجی چشم‌های ما وجود دارد. وظیفه این اشک این است که علاوه بر اینکه گلوکز و اکسیژن را برای تغذیه قرنیه چشم در اختیار چشم‌ها قرار می دهد و سطح چشم‌ها را پوشانده و با ایجاد یک سطح یکنواخت اپتیکی کمک می‌کند تا کیفیت تصویری که بر روی شبکیه چشم تشکیل خواهد شد بهتر و بینایی با کیفیت بالاتری فراهم شود.

رئیس انجمن علمی اپتومتری ایران تصریح کرد: همچنین از تماس بافت قرنیه ( لایه شفاف در مقابل بخش رنگی چشم) و ملتحمه چشم (سفیدی چشم) با جریان هوا جلوگیری کرده و مانع آسیب این بافت در اثر خشکی می‌شود.

میرزاجانی ادامه داد: ما در هر دقیقه به‌طور متوسط پانزده بار پلک می‌زنیم و هر بار که پلک می‌زنیم لایه اشکی را از روی سطح چشم برداشته و با یک لایه اشکی جدید جایگزین می‌شود. لایه اشکی برداشته شده در واقع با حرکت پلک‌ها جمع آوری و جاروب می‌شود و به سمت گوشه داخلی چشم (که به سمت بینی است) جمع می شود و با فشاری که در جریان این مایع توسط این حرکت مکانیکی پلک‌ها ایجاد می‌شود اشک از طریق دو منفذ کوچک در گوشه داخلی چشم به سمت مجرای اشکی و از آنجا به سمت حفره فوقانی بینی هدایت می‌شود.

وی عنوان کرد: بنابراین در یک روز با آلودگی شدید هوا لایه اشکی ما دچار اشکال می‌شود. هنگامی که آلودگی‌ها که به شکل ذرات بسیار ریز معلق و گازهای آلوده از هوا وارد چشم و با اشک مخلوط می‌شوند، اشک دیگر مثل همیشه یکنواخت نیست و کشش سطحی آن تغییر می‌کند. کاهش کشش اشکی اشک مانع توزیع درست و طبیعی اشک بر روی سطح خارجی چشم‌ها می‌شود و همین مسئله موجب می‌شود تا لایه اشکی دیگر کفایت لازم برای پخش شدن بر روی سطح خارجی چشم را نداشته باشد و به همین جهت فرد احساس خشکی چشم کند.

میرزاجانی در ادامه توضیح داد: پایانه‌های عصبی در سطح جلویی چشم به‌ویژه بر روی سطح قرنیه چشم بسیار زیاد و حساس هستند بطوریکه عدم کفایت لایه اشکی موجب می‌شود تا تماس مستقیم سطح جلویی چشم به‌ویژه قرنیه چشم با هوا موجب تحریک این پایانه‌های عصبی شده و حس سوزش چشم، وجود جسم خارجی در چشم و سوزن سوزن شدن چشم یا احساسی از این قبیل و با این اوصاف برای فرد ایجاد شود.

وی گفت: بنابراین فرد برای جبران این موضوع تعداد پلک زدن‌هایش به‌طور غیر ارادی بیشتر می‌شود ولی چون لایه اشکی به دلیل کاهش کشش سطحی نازک و غیر یکنواخت شده است کفایت لازم برای استقرار بر روی سطح چشم و پوشش قرنیه و ملتحمه و تغذیه این بافت را نداشته و فرد دچار پلک زدن‌های مکرر، سوزش چشم، خشکی چشم خواهد شد. همچنین به دلیل کاهش یکنواختی لایه اشکی کیفیت سطح اپتیکی کاهش یافته و دقت بینایی افت می‌کند.

میرزاجانی در ادامه گفت: همچنین به دلیل مخلوط شدن اشک چشم با ذرات معلق و آلاینده‌های گازی، این مواد به عنوان یک آلرژن ( ماده حساسیت زا) عمل کرده و موجب التهابات حساسیتی چشم می‌شوند. این واکنش‌ها به‌صورت سرخی چشم، اشک ریش، سوزش چشم، احساس جسم خارجی در چشم و ... خواهد بود که به نوعی با آزار و اذیتی که برای فرد ایجاد می‌کند علاوه بر آسیب‌هایی که برای بافت چشم مطرح است (که لازم است در اسرع وقت محیط چشم از این آلاینده‌ها پاکسازی شود و با استفاده از داروهای لازم واکنش سلولی بافت متوقف و آثار التهابی مرتفع شود) می‌تواند موجب کاهش توجه و تمرکز بینایی شود و فرد قادر نباشد تا از بینایی خود بطور بهینه استفاده کند.

رئیس انجمن علمی اپتومتری ایران خاطرنشان کرد: همچنین در مواردی عیوب انکساری چشم وجود دارد ولی به دلیل کم بودن این عیب انکساری، فرد مبتلا به اصلاح دید اپتومتریست خود لازم نباشد تا از عینک طبی استفاده کند ولی در روزهایی که سطح آلاینده‌ها در شهر از حد مجاز گشته است و آلودگی هوا جدی است همین عیوب انکساری کم ممکن است توسط فرد مبتلا غیر قابل جبران و غیر قابل تحمل شود و احساس کند وی مثل همیشه و با کیفیت همیشگی نمی‌تواند ببیند.تسنیم