کشف گور دخمه‌ای منحصربه‌فرد در ایذه

به گزارش شفا آنلاین،جعفر مهرکیان، سرپرست هیات کاوش مشترک ایران و ایتالیا درکل چندار دره شمی، با اعلام این خبر هدف از کاوش‌های این جایگاه باستانی را شناسایی این دوره کم‌شناخته پس از هخامنشیان دانست و گفت: هیات مشترک ایران و ایتالیا براساس تفاهم‌نامه‌ای ٥ساله میان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و مرکز پژوهش و کاوش‌های باستان‌شناسی تورینوی ایتالیا(cst) در این کاوشگاه سرگرم فعالیت هستند.

به گفته این باستان‌شناس، کاوش‌های امسال با تمرکز در تخت‌گاه که در میانه این محوطه باستانی قرار دارد (نکروپل یا گورستان که پیرامون آن را تا کرانه‌های خشک رودخاوری در برگرفته است) در ٦نقطه آغاز شده و به دستاورد‌های ارزنده‌ای از معماری ویژه کلان‌سنگی و تمام‌سنگی انجامید.

این نوع معماری از بلوک‌های سنگی بدون استفاده از هر گونه ملات به صورت خشکه چین تشکیل شده که در دیواره‌ها، نعل درگاه، خیز پاکار تاق، تاق خرپشته‌ای و پلکان سنگی و حتی درآن به کار رفته است. در ساختار پوشش بناها در این شیوه از معماری سنگ‌های برگزیده، بزرگ و مرغوبی مورد استفاده قرارگرفته که احتمالا از مسافت بسیار دور به این محل آورده شده‌اند. 

مهرکیان شاهکار این ساختار را درگاهی بی‌نظیر دانست که درکاوش‌های فصل دوم دره شمی کشف شده است و ادامه داد:  این ساختار، باستان‌شناسان را با الگویی از معماری آشنا کرد که بیشتر به گورخانه‌ها یا آرامگاه‌های سردابه‌ای و گوردخمه‌ها مربوط است.

سرپرست ایرانی کاوش‌های کل‌چندار شمی افزود: این‌گونه از معماری بدون در نظر گرفتن کاربرد اصلی آن‌که ویژه خاکسپاری خانوادگی است تا فردی، در سامانه‌ای از ساختار معماری ویژه‌ای جای گرفته که ما در گذشته با آن به شکل شهرهایی با پلان هیپو داموس یا شطرنجی در معماری ایرانی دوره سلوکی به بعد آشنا شده‌ایم.

  این باستان‌شناس گفت: ساختار معماری در کل، زمینه‌ای شطرنجی دارد به‌گونه‌ای که در آن دیوارها حتی اگر در زمان بنیان‌گذاری بدون شناخت از جهات اصلی ساخته شده باشند، تصادفا در راستای جهات اصلی یعنی شمال و جنوب و خاور باختری در گستره‌ای بیش از ٥٠هکتاری قرار گرفته است.  به گفته او این محوطه دامنه‌های کوه بی‌لوا (بیل آباد) در کرانه باختری تا خشک‌رود شمی در سوی خاوری و آب روهایی در شمال و جنوب گستره‌ای که یک مثلث را تشکیل می‌دهد در بر می‌گیرد.

مهرکیان گفت: این گستره که هسته‌های دیگری را در پیرامون خود جای داده قلمروی باستانی است که بنا به شواهد تاریخی دوره اشکانی را که در خوزستان باید «دوره الیمایی» بدانیم دربر می‌گیرد.  به گفته این باستان‌شناس، بدون تردید این دوره در میانه زاگرس میانی همان دوره الیمایی است، دوره‌ای که با سرزمین بختیاری‌نشین زاگرس منطبق بوده و به تعبیری همان قلمرو کوهستانی آیاپیر یا دوره ایلام نو و پیش از هخامنشی است.  او افزود: در این منطقه ما با فرهنگی آشنا می‌شویم که با داشتن ویژگی‌های خاص بومی از ایلامیان و سلوکیان و پارت‌ها بهره گرفته است.

  او با اشاره به وجود نگارکند یا نو کندهای ناشناخته الیمایی در دشت سوسن و چند نقطه باستانی در ایذه امروزی(مالمیر)تصریح کرد که با استفاده از پیشرفته‌ترین روش‌های مستندنگاری یعنی استفاده از دستگاه اسکن لیزرهوشمند٣بعدی هیات ایرانی و ایتالیایی توانست به کشف‌های تازه‌ای دست یابد که از آن جمله می‌توان به ٢خط نوشته الیمایی برگرفته از خط آرامی در نگارکند خنگ یار علی‌وند اشاره کرد که زبان‌شناسان هم‌اکنون درحال خوانش آن هستند.  مهرکیان مستندنگاری و اسکن لیزر هوشمند ٣‌بعدی نگارکنده‌ها و نوی کنده‌های سنگی و صخره‌ای الیمایی خونگ اژدر، خونگ یار علی‌وند و خونگ کمال‌وند دشت ایذه را از اقدامات هیات مشترک اعلام کرد که توانسته اطلاعات قابل‌توجهی را در اختیار باستان‌شناسان قرار دهد.

او با بیان این‌که پیکره پرآوازه مفرغین مرد پارتی هم‌اکنون آذین‌بخش تالار دوره تاریخی موزه ملی ایران باستان است، افزود:  این اثر نشان از پیشرفت ریخته‌گری شیوه فلزگری دوره تاریخی دارد.شهروند