شفا آنلاین>اجتماعی>سلامت>هفته گذشته سازمان انتقال خون خبرهای خوبی برای جامعه پزشکی داشت. علی‌اکبر پورفتح‌اله، ریاست سازمان انتقال خون، در میان آماری که در سومین کنگره طب انتقال خون در رابطه با تولید و مصرف خون و فراورده‌های خونی اعلام کرد، گفت: «کشور ما سالانه بیش از دو میلیون مورد اهدای خون دارد.
به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید یعنی به ازای
هر هزار نفر جمعیت 27 واحد خون ذخیره داریم که برای یک کشور در حال توسعه
شاخص بسیار ارزشمندی است.» به اعتقاد پورفتح‌اله، سازمان حالا به شاخص خودکفایی رسیده است: «باید این شاخص را نگه داریم و به کیفیت اهدای خون اضافه کنیم.
نابراین بیش از این وارد کمیت اهدای خون نخواهیم شد و در تلاش هستیم به کیفیت آن بیفزاییم.» در حال حاضر رویداد‌های مهمی در حوزه خون و انتقال آن در حال جریان است: تعرفه‌گذاری خون و فراورده‌های خونی، حذف اهداکنندگان غیرمستمر، تولید خون مصنوعی در ایران، تلاش برای خودکفایی در زمینه پلاسما و کتاب جامع راهنمای انتقال خون همگی مسائل روز این بخش هستند که در ادامه به هرکدام پرداخته می‌شود.
به سوی خودکفایی پلاسما
خودکفایی در زمینه واحدهای اهدایی خون تنها خبر خوب این سازمان نیست. به گفته پورفتح‌اله، اهدای پلاسما که دریافت آن تا چند سال قبل در کشور ممکن نبود، حالا رشد و گسترش بیشتری پیدا کرده است. مراکز خصوصی بسیاری هستند که در کنار درمانگاه‌ها در سرتاسر کشور مردم را به اهدای پلاسما تشویق می‌کنند.
علت استقبال مردم هم می‌تواند این باشد که برخلاف خون، بدن بعد از اهدا، پس از یک شبانه‌روز می‌تواند پلاسمای از دست رفته را جایگزین کند و به همین دلیل عوارض بسیار کمتری هم دارد. رئیس سازمان انتقال خون کشور گفت: «در حال حاضر 200 هزار لیتر واحد پلاسما در کشور به صورت ذخیره داریم و امسال هم 200 هزار واحد دیگر پلاسما با کمک سازمان غذا و دارو و مراکز خصوصی به بانک سازمان افزوده خواهد شد.
در نتیجه می‌توانیم پیش‌بینی کنیم در انتهای سال چیزی حدود 400 هزار واحد پلاسما داریم که می‌تواند ما را از واردات این فراورده خونی بی‌نیاز کند. علاوه بر این، هم‌اکنون در کشور غیر از فاکتور هشت انعقادی تمام داروهای مشتق و گرفته شده از پلاسما، همگی ایرانی هستند.»
پورفتح‌اله با اعلام اینکه اولین مرکز اهدای پلاسما در شیراز به زودی شروع به کار خواهد کرد، گفت: «حداقل دو شرکت‌های بین‌المللی تولیدکننده پلاسما آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در ایران اعلام کرده‌اند.» یکی از این شرکت‌ها شرکت بایوتست بود که ریاست آن، برنارد المار طی یک سخنرانی اعلام کرد این کمپانی با قرارداری که با شرکت داروپخش ایران بسته است، قصد دارد چند تن از متخصصین خود را به ایران بفرستد تا با همکاری آنها و کارشناسان ایرانی دانش تولید داروهای پلاسما افزایش یابد و ایران یک قدم دیگر به خودکفایی در پلاسما نزدیک‌تر شود.
محدودیت اهدای خون
به گفته پورفتح‌اله کیفیت خون اهدایی در ایران به یک دلیل بسیار خوب است. وی در سخنان خود اعلام کرد:
«بیش از 52 درصد اهداکنندگان ما مستمر هستند که سرمایه بزرگی برای سازمان انتقال خون به حساب می‌آیند. خطری که همیشه سازمان‌های انتقال خون را تهدید می‌کند اهداکنندگان بار اولی هستند. در تمام موارد بیماری‌هایی که در اهداکنندگان خون پیدا می‌شود از اهداکنندگان اول می‌آید. بارها پیش آمده افراد در زمان اهدای خون بوده که متوجه بیماری هپاتیت، عفونت و یا حتی ایدز در بدن خود شده‌اند. در صورتی که در اهداکنندگان مستمر این موضوع وجود ندارد.»
رئیس سازمان انتقال خون کشور معتقد است کلید ارتقای کیفیت خون ذخیره شده در تاکید و سرمایه‌گذاری روی اهداکنندگان مستمر است. پورفتح‌اله اعلام کرد: «در آینده نزدیک شاهد تحول در اهداکنندگان خون هستیم. اهداکنندگان را تنها به افرادی محدود می‌کنیم که با فرهنگ اهدا آشنا هستند. به همین دلیل پیش‌بینی می‌کنم تا سال 2017 می‌توانیم منتظر افزایش چشمگیر شاخص اهداکنندگان مستمر خود تا 90 درصد باشیم. این حرف عملیاتی و شدنی است.
در حال حاضر هم در سه استان کشور به صورت پایلوت اردبیل و شیراز و کردستان برنامه حذف اهداکنندگان بار اول در حال انجام است. در پایان سال هم با ارزیابی نتایج مدلی که در این سه استان تجربه می کنیم برنامه حذف اهداکنندگان بار اول را از چرخه اهدای خون آغاز خواهیم کرد.»
خون را بهینه مصرف کنیم
علیرضا زالی، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در سخنان خود در مراسم این سازمان، خون را یک گنج بیولوژیکی دانست. وی گفت: «هیچ جایگزینی برای خون وجود ندارد و دانش این جایگزینی نیز هنوز کامل نشده است. بنابراین اهدای خون یک امر حیاتی و شرافتمندانه تلقی می‌شود که به لحاظ پزشکی نیز پیچیدگی‌ها و دشواری‌های زیادی دارد.»
با این همه زالی نگران آماری بود که نشان می‌داد مصرف خون و فراورده‌های آن بالاست. وی در ادامه توضیح داد: «ممکن است این فراورده باارزش به درستی مصرف نشود. مصرف بهینه خون در کشور نیازمند ایجاد یک تعهد و مسئولیت‌پذیری اجتماعی است که ما باید آن را در تمام ارکان مراکز درمانی کشور نهادینه کنیم. مدیریت مصرف باید از حالت ایده خارج شود و شکل عملی‌تری به خود بگیرد.
امیدواریم با ارائه این راهنما‌ها، شرایط لازم برای شکل‌گیری تعهد اجتماعی لازم و دستورالعمل مشخص برای مصرف بهینه‌تر را به وجود بیاوریم.» این سخنان مقدمه‌ای برای ارائه راهنما‌هایی بود که در کتاب جامع راهنمای انتقال خون که با کمک وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی و سازمان انتقال خون تدوین شده و در همین مراسم نیز رونمایی شده بود.
تعرفه‌گذاری: خوب یا بد؟
اما
چرا خون نباید در کشور به صورت بهینه مصرف شود؟ چرا کسی نمی‌تواند ادعا
کند از باارزش بودن این ماده بی‌خبر است. به احتمال زیاد سازمان انتقال
خون، علت را در رایگان بودن تمام مراحل دریافت و انتقال خون و فراورده‌های
آن می‌داند. چرا که از فروردین امسال بحث تعرفه‌گذاری روی خون و
فراورده‌های آن شروع شده و موافقان و مخالفان زیادی را هم در برداشته است.
به عقیده پورفتح‌اله خونی که سازمان به رایگان در اختیار مراکز درمانی قرار می‌داد امکان مدریریت مصرف نداشت و در مواردی به صورت غیرمنطقی تجویز می‌شد.
وی گفت: «اما طرح تحول سلامت و وزارت بهداشت کشور به ما این امکان را می‌دهند که با همکاری سازمان‌های بیمه، برای خون تعرفه بگذاریم. این ارزش‌گذاری باعث می‌شود خون به صورت بی‌رویه مصرف نشود و نظارت بیشتری روی آن باشد. همچنین خلاقیت‌ها و نوآوری‌های بیشتری هم صورت می‌گیرد و انگیزه‌ها افزایش پیدا می‌کند.»
علیرضا زالی هم به گفته خودش از مدافعین این طرح در شورای عالی بیمه بود. وی در سخنان خودش اعلام کرد: «هدف ما گذاشتن بار مالی بر دوش مردم نیست. تمام هزینه‌ها را سازمان‌های بیمه پرداخت می‌کنند. برای مثال اگر پزشکی تشخیص دهد بیمار به یک یا چند واحد خون نیاز دارد میزان مدت اقامت بیمار در بیمارستان یک و نیم تا دو برابر افزایش پیدا می‌کند. با پوشش بیمه‌ای هزینه‌ها حتی بیش از قبل از دوش بیمار برداشته خواهد شد.
از طرف دیگر تلاش ما در جهت مصرف درست خون است. پزشکی هر روزه به این سمت پیش می‌رود که نیاز به انتقال خون را در بیماران هرچه بیشتر کاهش دهد. »
اما همه با سازمان نظام پزشکی و یا سازمان انتقال خون هم‌عقیده نیستند. احسان شمس گوشکی، متخصص اخلاق پزشکی است. وی در این باره می‌گوید: «فروش خون یا اصلاً هرکدام از اعضا یا بافت‌های بدن انسان با اخلاق حرفه‌ای پزشکی مغایرت دارد.به این دلیل که پیامدهای خیلی خوبی به دنبال نخواهد داشت. درست است که سازمان انتقال خون می‌گوید ما از کسی پولی دریافت نمی کنیم و همه آن را دولت و سازمان های بیمه می‌دهند.
اما با همه اینها باید خیلی مراقب باشیم این تعرفه گذاری شروعی برای پولی کردن خون نشود. این بحث به شدت حساس است و مراقبت زیادی لازم دارد. چرا که ممکن است سازمان انتقال خون را وارد راهی کند که کنترل آن دیگر در دست این سازمان نباشد.»
شمس گوشکی معتقد است اگر مردم حس کنند در خون مسئله پول مطرح شده، امکان دارد میزان اهدای خون به سرعت کاهش پیدا کند و اعتماد در این زمینه از بین برود. به گفته وی، جدیداً گفته شده خون به همان صورت رایگان بماند اما فراورده خونی مانند پلاسما بیمه شود و تعرفه‌گذاری روی پلاسما انجام شود. اما به عقیده شمس گوشکی این هم از نظر اخلاق پزشکی قابل پذیرش نیست. وی گفت: «خون با فروارده خون تفاوتی ندارد. این کار خصوصاً در جوامعی که مسائل به سرعت شاخ و برگ پیدا می‌کنند، مناسب نیست.
من مسئله تعرفه‌گذاری را نفی نمی‌کنم اما باید به شدت مراقب بود.» اما باید دید تمام این پیش‌بینی‌ها و تعرفه‌گذاری‌ها به چه می‌انجامد و انتهای این راه که به عقیده متخصصین اخلاق‌پزشکی حتی شاید خطرناک است به کجا می‌رسد.
به عقیده پورفتح‌اله خونی که سازمان به رایگان در اختیار مراکز درمانی قرار می‌داد امکان مدریریت مصرف نداشت و در مواردی به صورت غیرمنطقی تجویز می‌شد.
وی گفت: «اما طرح تحول سلامت و وزارت بهداشت کشور به ما این امکان را می‌دهند که با همکاری سازمان‌های بیمه، برای خون تعرفه بگذاریم. این ارزش‌گذاری باعث می‌شود خون به صورت بی‌رویه مصرف نشود و نظارت بیشتری روی آن باشد. همچنین خلاقیت‌ها و نوآوری‌های بیشتری هم صورت می‌گیرد و انگیزه‌ها افزایش پیدا می‌کند.»
علیرضا زالی هم به گفته خودش از مدافعین این طرح در شورای عالی بیمه بود. وی در سخنان خودش اعلام کرد: «هدف ما گذاشتن بار مالی بر دوش مردم نیست. تمام هزینه‌ها را سازمان‌های بیمه پرداخت می‌کنند. برای مثال اگر پزشکی تشخیص دهد بیمار به یک یا چند واحد خون نیاز دارد میزان مدت اقامت بیمار در بیمارستان یک و نیم تا دو برابر افزایش پیدا می‌کند. با پوشش بیمه‌ای هزینه‌ها حتی بیش از قبل از دوش بیمار برداشته خواهد شد.
از طرف دیگر تلاش ما در جهت مصرف درست خون است. پزشکی هر روزه به این سمت پیش می‌رود که نیاز به انتقال خون را در بیماران هرچه بیشتر کاهش دهد. »
اما همه با سازمان نظام پزشکی و یا سازمان انتقال خون هم‌عقیده نیستند. احسان شمس گوشکی، متخصص اخلاق پزشکی است. وی در این باره می‌گوید: «فروش خون یا اصلاً هرکدام از اعضا یا بافت‌های بدن انسان با اخلاق حرفه‌ای پزشکی مغایرت دارد.به این دلیل که پیامدهای خیلی خوبی به دنبال نخواهد داشت. درست است که سازمان انتقال خون می‌گوید ما از کسی پولی دریافت نمی کنیم و همه آن را دولت و سازمان های بیمه می‌دهند.
اما با همه اینها باید خیلی مراقب باشیم این تعرفه گذاری شروعی برای پولی کردن خون نشود. این بحث به شدت حساس است و مراقبت زیادی لازم دارد. چرا که ممکن است سازمان انتقال خون را وارد راهی کند که کنترل آن دیگر در دست این سازمان نباشد.»
شمس گوشکی معتقد است اگر مردم حس کنند در خون مسئله پول مطرح شده، امکان دارد میزان اهدای خون به سرعت کاهش پیدا کند و اعتماد در این زمینه از بین برود. به گفته وی، جدیداً گفته شده خون به همان صورت رایگان بماند اما فراورده خونی مانند پلاسما بیمه شود و تعرفه‌گذاری روی پلاسما انجام شود. اما به عقیده شمس گوشکی این هم از نظر اخلاق پزشکی قابل پذیرش نیست. وی گفت: «خون با فروارده خون تفاوتی ندارد. این کار خصوصاً در جوامعی که مسائل به سرعت شاخ و برگ پیدا می‌کنند، مناسب نیست.
من مسئله تعرفه‌گذاری را نفی نمی‌کنم اما باید به شدت مراقب بود.» اما باید دید تمام این پیش‌بینی‌ها و تعرفه‌گذاری‌ها به چه می‌انجامد و انتهای این راه که به عقیده متخصصین اخلاق‌پزشکی حتی شاید خطرناک است به کجا می‌رسد.
نظرشما
آخرین اخبار