يازدهمين
همايش سالانه انجمن پزشکان عفوني کودکان هفته گذشته در حالي برگزار شد که
براي هفتمين بار ياد و نام مرحوم سيداحمد سيادتي، پدر پزشکي عفوني کودکان
را در مراسم بزرگداشت وي، زنده مي‌کرد.
اما اين همايش چهره‌هاي جوان زيادي
نداشت تا بخواهد پيشکسوت حوزه خود را به آنها معرفي کند.
در اين همايش اکثر
پزشکاني که متخصص عفوني اطفال بودند، پزشکاني مسن و سالمند به حساب
مي‌آمدند. کم نبودند دست به عصاهايي که براي ديدار همکاران قديمي خود در
همايش حضور داشتند. عده‌اي از آنها بيش از نيم قرن بود که به کار طبابت
مشغول بودند و هنوز هم در مطب خود بيماران را ويزيت مي‌کنند.
تعرفه پايين، علت عدم استقبال از تخصص اطفال
شايد
کمبود پزشکان جوان در همايش و در کل، در اين حوزه، از نگاه عليرضا زالي،
رئيس سازمان نظام پزشکي کشور نيز پوشيده نماند. چرا که در سخنراني خود در
مراسم افتتاحيه اين همايش علل اين مشکل را اينگونه بيان کرد: «نبود
تعرفه‌هاي مناسب در سال‌هاي اخير باعث شده تا تعداد پزشکان کودکان کاهش
پيدا کند.
با اين همه ما پيگير افزايش تعرفه پزشکان نسخه‌نويس هستيم.» زالي در ادامه درباره فعاليت‌هاي سازمان نظام پزشکي کشور براي افزايش تعرفه‌هاي پزشکان عفوني کودکان توضيح داد: «مصوبه خوبي را با همکاري وزارت بهداشت و رفاه در سال جاري داشتيم که همکاران گروه‌هاي تخصصي ما که مبناي درآمد آنها بر اساس ويزيت بود، تعرفه ترجيحي داشته باشند. پزشکان متخصص کودکان، عفوني، روانپزشکان و متخصصان داخلي از جمله گروه‌هايي هستند که تعرفه آنها را بالاتر از ساير گروه‌هاي تخصصي لحاظ کرديم.
همچنين براي پزشکان عمومي
که در خط اول ارائه خدمات هستند تعرفه مناسب‌تري پيش‌بيني شد. متأسفانه
علي‌رغم اينکه اين روش‌شناسي براي نخستين بار در کشور ما در سبک و سياق
تعرفه‌گذاري اتفاق افتاد، ولي در هيئت وزيران اين مصوبه ملغي و همه
ويزيت‌ها مجدداً يکسان در نظر گرفته شد. اين مسئله اعتراض ما پزشکان را به
همراه داشت.» رئيس سازمان نظام‌پزشکي کشور با تاکيد بر اينکه امسال مجدداً
پيگير افزايش تعرفه‌هاي پزشکان هستيم، گفت: «بهانه‌اي که در سال‌هاي اخير
توسط سازمان‌هاي بيمه‌گر و دستگا‌ه‌هاي دولتي براي عدم تحقق تعرفه انجام
شد، بار مالي تعرفه‌ها در بودجه بود که براي سال آينده پيش‌بيني نشده بود،
به همين خاطر فرآيند تعرفه‌گذاري بعد از تصويب بودجه انجام مي‌گرفت.
اما ما
امسال آمادگي خود را اعلام کرده‌ايم که قبل از تصويب بودجه در درون دولت و
ارسال لايحه بودجه‌اي سنواتي دولت تعرفه‌ها را زودتر اعلام کنيم تا در
بودجه سال آينده بار مالي آن در سازمان‌هاي بيمه‌گر و طرف قرارداد ديده
شود.»
زالي علت لزوم افزايش تعرفه پزشکان اطفال را دشواري کار با کودکان دانست و افزود: «پزشکان کودکان به اين دليل که کودک به خوبي درباره درد و بيماري خود توضيح نمي‌دهد و همراه وي نيز هنگام مراجعه به پزشک بي‌قرار است، کار سخت‌تري دارند.
تجويز دارو هم براي آنها پيچيده‌تر است و اگر ويزيت معقول و متعارف براي پزشکان کودک طراحي نکنيم، با مشکلات جدي مواجه مي‌شويم. در سال‌هاي اخير به دليل مشکلات مالي و معيشتي، افراد با استعداد تمايلي به ورود به بسياري از رشته‌هاي پايه و مادر طب به آن نداشتند و با کاهش علاقه‌مندان به رشته‌هاي دستياري مواجه بوده‌ايم.
در حوزه پزشکي کودکان نيز
وضع به همين صورت است. در طول سال‌هاي اخير به دليل مشکل تعرفه و مسائل
مالي، جراح کودکان کمتري داشته‌ايم، در حالي که نياز در اين حوزه وجود
دارد.»
مقاومت ميکروبي و بيماري‌هاي عفوني
معضلات بر سر راه
زالي
اين نياز را در درمان بيماري‌هاي عفوني کودکان مي‌داند. علاوه بر اينکه
کودکان بيشتر از بزرگسالان در معرض ابتلا به بيماري‌هاي عفوني هستند، معضل
ديگري به نام عفونت‌هاي بيمارستاني وجود دارد که براي مقابله با آن به
متخصصين اين حوزه نياز است.
زالي در اين باره توضيح داد: «عفونت‌هاي
بيمارستاني بار اقتصادي زيادي را به نظام سلامت کشور وارد مي‌کند و از آنجا
که اين عفونت‌ها کودکان را نيز مبتلا مي‌سازد، نيازمند توجه ويژه است. از
طرف ديگر بحث عفونت‌هاي کودکان در کشور ما با توجه به تغييرات مشخصات سيماي
بيماري‌ها، امروزه به يکي از مسائل اصلي نظام سلامت تبديل شده است.»
وي با اشاره به اينکه پيچيدگي و مشکلات متفاوت بيماري‌هاي عفوني در کودکان از يک سو و از سوي ديگر شيوع بالاي بيماري‌هاي ويروسي در اين گروه سبب شده که بيماري‌هاي عفوني کودکان در زمره بيماري‌هاي با مرگ و مير قرار گيرد، يادآور شد: «خوشبختانه به کمک متخصصان عفوني کودکان کشور شاهد توفيقات خوبي در کاهش بيماري‌هاي کودکان و تبع آن کاهش مرگ و مير بوديم.»
با اين همه مشکلات به اينجا ختم نمي‌شود و معضل مقاومت ميکروبي نيز در کشور وجود دارد. بسياري از پزشکان بيش از آنچه که بايد، براي کودکان و بيماران آنتي‌بيوتيک تجويز مي‌کنند که همين بدن و ميکروب را در برابر اين دارو مقاوم مي‌کند. زالي در اين زمينه گفت: «مسئله مقاومت به آنتي‌بيوتيک‌ها به يک دغدغه جهاني تبديل شده است، تا جايي که سازمان جهاني بهداشت، طي سه سال گذشته موضوع ساليانه التفات جهاني را به موضوع آنتي‌بيوتيک‌ها اختصاص داده است.
در کشور ما نيز موضوع مقاومت به آنتي‌بيوتيک‌ها به خصوص در کودکان به عنوان چالش نظام سلامت تلقي مي‌شود که حتي مي‌تواند به مرگ منجر شود.» زالي در ادامه تجويز دارو را هم مشکل پزشکان اطفال دانست و توضيح داد: «علاوه بر اين، به دليل حساس بودن کودک، ميزان و نحوه مصرف دارو براي آنان با دشواري‌هايي روبه‌رو است.
اما متأسفانه شاهد اين هستيم که متخصصان عفوني کودکان در
زمينه تعرفه‌ها هيچ تفاوت ترجيحي نسبت به ساير گروهاي پزشکي ندارند که اين
امر نيازمند اصلاح است.»
زالي درباره تجويز آنتي‌بيوتيک‌ها هشدار داد: «مصرف بي‌رويه آنتي‌بيوتيک‌ها امري جدي است. در حال حاضر آخرين ابزار از نظر ما آنتي‌بيوتيک‌هاي جديد است که اگر آنها را بيش از حد استفاده کنيم، آخرين ابزار خود را از دست مي‌دهيم و در بدن مقاومت آنتي‌بيوتيک ايجاد مي‌شود. اين در حالي است که بسياري از عفونت‌هاي کودکان ويروسي است و آنتي‌بيوتيک نياز ندارد.
بيش از
90 درصد عفونت‌هاي دستگاه تنفسي فوقاني که در فصل پاييز اتفاق مي‌افتد،
منشأ ويروسي داشته و نيازي به آنتي‌بيوتيک ندارد. به همين علت، براي مقابله
با مقاومت به آنتي‌بيوتيک‌ها نيازمند اصلاح برخي آموزش‌هاي پزشکي هستيم که
اين امر با بازآموزي و نوآموزي روش‌هاي نوين به پزشکان محقق مي‌شود.»
مهم‌ترين عامل مرگومير کودکان
عفونت‌هاي
بيمارستاني تنها دغدغه عليرضا زالي نبود و حسين معصومي‌اصل، فوق تخصص
عفوني کودکان نيز در رابطه با اين عفونت‌ها حرف‌هايي براي گفتن داشت. وي در
سخنراني خود در مراسم افتتاحيه همايش درباره گزارش سازمان جهاني بهداشت
درباره عفونت‌هاي بيمارستاني گفت: «براساس اين گزارش، ميزان عفونت‌هاي
بيمارستاني در کشورهاي توسعه‌يافته، 6 تا 11 درصد و در کشورهاي در حال
توسعه بيش از 25 درصد است. در ايران اما اين عدد روي 10 تا 12درصد است.»
معصومي‌اصل عفونت‌هاي بيمارستاني را امري جهاني مي‌داند. وي در اين باره گفت: «عفونت‌هاي بيمارستاني عفونت‌هايي هستند که بيمار پس از
بستري در بيمارستان به آن مبتلا مي‌شود. به ايران و يا کشورهاي خاصي محدود
نمي‌شود و در همه کشورها و بيمارستان‌ها وجود دارد.
از زماني که
بيمارستان‌ها در جهان به وجود آمدند و محلي براي درمان بيماران شدند،
عفونت‌هاي بيمارستاني هم همراه آنها شکل گرفتند. مهم نيست يک بيمارستان تا
چه اندازه ايزوله و استريل شده است، به هر حال درصدي وجود دارد که بيماران
در آنجا به عفونت‌هاي بيمارستاني، مانند عفونت زخم جراحي، قارچ‌ها، عفونت
ادراري و يا بيماري‌هايي شبيه به اين مبتلا شوند. اين درصد هيچ‌گاه صفر
نخواهد شد.»
با
اين همه به گفته معصومي‌اصل، اين موضوع باعث نمي‌شود تلاش کرد درصد ابتلا
به اين عفونت‌ها را پايين آورد و بايد با اقدامات ساده پيشگيرانه جلوي
ابتلاي افراد به عفونت‌هاي بيمارستاني را گرفت. معصومي‌اصل در اين باره
مي‌گويد: «در 10سال گذشته نظام مراقبت عفونت‌هاي بيمارستاني در تمام
بيمارستان‌ها برقرار شده و به همين خاطر کميته‌هاي کنترل عفونت در همه
بيمارستان‌ها فعال است. اين کنترل، علاوه بر کاهش ابتلا به مرگومير باعث
صرفه‌جويي در هزينه‌هاي بيمارستاني شده و رضايتمندي مردم را به همراه
دارد.»
اين فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني کودکان درباره راه پيشگيري اين عفونت
گفت: «اگر پزشکان و کادر درماني دست‌هاي خود را به‌طور مرتب بشويند، بيش
از 50 درصد از عفونت‌هاي بيمارستاني که ميزان آن در حال حاضر 10 تا
12درصد است، کم مي‌شود. همچنين کنترل عفونت‌هاي بيمارستاني مستلزم
شناسايي، ثبت، گزارش‌دهي و استفاده از نظام مراقبت در تصميم‌سازي است.»
عباس مؤمن‌زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي و سخنران ديگر اين همايش، در صحبت‌هاي خود بيماري‌هاي عفوني در کودکان را شايع‌ترين علت مرگومير در کودکان عنوان کرد و توضيح داد: «بيشترين علت مرگومير کودکان ناشي از بيماري‌هاي عفوني است. در کودکي به دليل ناقص بودن سيستم ايمني و در کهولت سن به دليل از کار افتادگي سيستم ايمني بيماري‌هاي عفوني سلامت افراد را تهديد مي‌کند.
براي پيشگيري از بيماري‌هاي عفوني و از کارافتادگي سيستم
ايمني در دوران کهنسالي نسبت به کودکي اقدامات کمتري مي‌توان انجام داد اما
در طب اطفال با پيشگيري، بهداشت کودکان، واکسن، شناخت بيماري‌ها و به‌روز
بودن پزشکان اطفال مي‌توان اقدامات گسترده‌اي جهت پيشگيري از ابتلاي کودکان
به بيماري‌هاي عفوني انجام داد.»
مؤمن‌زاده با اعلام اينکه هرسال دوازده و نيم ميليون کودک جان خود را از دست مي‌دهند، گفت: «بيشترين آمار اين مرگومير مربوط به کشورهاي جهان سوم و به علت بيماري‌هاي عفوني است. خوشبختانه ايران کشوري پيش‌رو در کنترل بيماري‌هاي عفوني بوده و واکسيناسيون کشوري نيز به‌روز است. براي مثال فلج اطفال و سرخک در ايران ريشه‌کن شده است و ديگر کودکي در ايران نيست که از عفونت‌هاي گوش و حلق و بيني جان خود را از دست دهد.»سپید
